معرفی آداب و رسوم مردم هرمزگان از دریچه کتاب یادتن صالح سنگبر

این کتاب ۱۵۶ صفحه ای با شمارگان یک هزار نسخه و قیمت ۸۰ هزار ریال، سال ۹۴ توسط انتشارات دارالتفسیر منتشر شده است.
نویسنده این مجموعه، به بررسی و شناخت عنصرهای فرهنگ عامه مردم هرمزگان در کتاب «یادتن» بومی سروده صالح سنگبر، شاعر توانمند هرمزگانی برای نسل حال و آینده پرداخته است تا به وسیله آن، قسمتی از بارزترین نمودهای فرهنگ این استان را ثبت و ضبط کند.
بخشی از منابع این پژوهش را کتاب های مکتوب و بخش دیگر را نقل قول های پیران و سالخوردگان تشکیل می دهد که از واپسین بازماندگان فرهنگ بومی این منطقه به شمار می روند.
این مجموعه شامل دو فصل است که فصل اول آن با عنوان فرهنگ عامه و زندگینامه صالح سنگبر به تعریف فرهنگ و مفهوم آن از دیدگاه انسان شناسان اشاره می کند و در فصل دوم این کتاب با عنوان بررسی فرهنگ عامه هرمزگان در کتاب یادتن بومی سروده صالح سنگبر، ۲۱ شعر با ترجمه فارسی آن نوشته شده است که برای افراد غیر بومی و علاقمند به چنین پژوهش هایی قابل فهم باشد؛ همچنین هر بیت آوانگاری شده و سپس عنصرهای فرهنگ عامه موجود در آن مشخص و با توضیح کامل بیان شده است.
اسدالله نوروزی عضو هیئت علمی دانشگاه هرمزگان در مقدمه این کتاب نوشته است: با آشنایی اجمالی و دیداری کوتاه که یکی دوبار با صالح سنگبر داشتم، این دغدغه را در او می دیدم، اگرچه دیر، بالاخره آستین همت را بالا زد و در مجال کوتاهی که داشت سعی در ثبت فرهنگ مردمش از طریق شعر و ترانه کرد. راه درست نیز همین است که دست زبان را در دست هنر بگذاریم تا به ماندگاری برسد. زیرا نوشتن فرهنگ لغات و آداب و رسوم اگرچه خدمتی بزرگ است، آن چنان در بقای زبان موثر نیست که هنر! حال تا چه حد، هنرمندانه بتوان زبان را معرفی کرد، البته خود سخنی ست.
بخش هایی از کتاب
فرهنگ عامه اصطلاحا به مجموعه ای از باورها و اعتقادات عمومی و سنت ها گفته می شود که نسل به نسل از یک ملت و جامعه به جای می ماند و چنان در دل و جان مردم ریشه می کند که کمتر کسی می تواند خود را از تاثیر و قید و بند آن رها سازد. بسیار دیده و شنیده شده که افرادی در جوامع مختلف در شرایط معمولی بسیاری از اعتقادات و باورهای عمومی را به ریشخند گرفته، آن ها را خرافه و موهوم خوانده اند، اما چون خود با یکی از آن ها مواجه شده اند، بی اختیار مردد یا دلواپس شده اند و نیرویی مرموز آنان را از تصمیم گیری باز داشته است.
در قسمت دیگری از این کتاب آمده است: در حاشیه شمالی قدیمی ترین و اصلی ترین خیابان و منطقه اداری و تجاری بندرعباس معبد هندوها چشم هر تازه واردی را به خود جلب می کند.

سبک معماری آدمی را متوجه معبدهای هندوان و هندوستان می سازد و به راحتی می توان دریافت که معبد هندوهاست نه گبرها، اما از آنجا که مردم قدیم بندرعباس، هندوهای مقیم بندرعباس را به نام «گور» یا گبر می شناختند، معبد آن ها نیز در زبان مردم بومی به بت «گوران» شهرت یافت که هنوز هم کم و بیش به همان نام باقی است.
معبد دارای حیاطی وسیع بود؛ که در حاشیه آن تعدادی درختان بومی وجود داشت، بخشی از حیاط در جریان تعریض خیابان از بین رفت، اما معبد هم چنان باقی است. نمای ظاهری آن مخروطی شکل با رنگ سفید و کنگره های طولی است.
مشخصات ظاهری آن به صورت اجمالی از این قرار است: تالار معبد که برای انجام مراسم دینی و اجتماعات مورد استفاده بوده است، محراب چوبی معبد، یک اتاق مربع شکل که طول هر ضلع آن چهار ونیم است، چند اتاق کوچک دیگر که در بعضی از آن ها ظاهرا افرادی به خاک سپرده شده اند. هرچند با توجه به این که هندوها اجساد مردگان خود را می سوزانند، اصالت آن ها محرز نیست. جمعیت هندوهای مقیم بندرعباس در زمان احداث معبد، حدود یک صد نفر بوده که غالبا به کار تجارت مشغول بوده اند.