رقابت ایران و آمریکا در تولید واکسن کرونا؛ واکسن ایرانی هم در راه است

به گزارش ایرنا، خبرگزاری‌های دنیا روز گذشته خبر دادند که شرکت آمریکایی فایزر با مشارکت شرکت آلمانی بایون‌تک موفق شده است واکسن کرونا را کشف کند و این واکسن در تحقیقات اولیه، میزان ۹۰ درصد مصونیت به افراد در برابر کووید ۱۹ می دهد.

این شرکت‌ها، از کشف این واکسن به عنوان «روزی عالی برای علم و انسانیت» سخن گفته و اعلام کردند واکسن این دو شرکت روی ۴۳ هزار و ۵۰۰ نفر در ۶ کشور آزمایش شده و هیچ گونه نگرانی در زمینه سلامت و ایمنی مرتبط با آن مشاهده نشده است. 

آنها در عین حال گفتند که این نتیجه از آزمایش واکسن جدید روی افرادی اندک به دست آمده و به همین دلیل، هنوز مجوز استفاده آن برای همه مردم صادر نشده است اما آنها قصد دارند ظرف یک ماه آینده درخواست خود را برای تایید استفاده از واکسن به مراجع ذیربط ارایه کنند.

«جو بایدن» رییس ‌جمهوری منتخب آمریکا بلافاصله پس از انتشار این خبر گفت که اخبار موفقیت‌آمیز بودن آزمایش واکسن کرونا، امیدبخش است اما در عین حال هشدار داد که هنوز مبارزه سختی در این زمینه پیش روی ما قرار دارد.

دولت انگلیس هم با احتیاط در این باره سخن گفت و تاکید کرد: هر زمانی نتایج موفق این واکسن روی افراد خود را نشان داد، آنگاه نسبت به خرید و بهره گیری از آن برای مردم کشورش اقدام خواهد کرد.

اما در حالی که این خبر از روز گذشته سروصدای بسیاری در رسانه های خبری جهان به راه انداخته بود، محققان ایرانی نیز با آرامش تمام و بدون جنجال در تلاش هستند تا واکسن خود را در ماه های آینده به مردم ایران و همه دنیا هدیه دهند.

بنا به گزارش، هم اکنون بیش از ۵۰ میلیون نفر در دنیا به بیماری کرونا مبتلا هستند و از این تعداد، نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جان خود را از دست داده اند.

از واکسن ایرانی چه خبر؟

با وجود تحریم ها، محققان ایرانی از همان نخستین روزهای شیوع بیماری ناشناخته و مهلک کرونا بیکار ننشستند و از همان روزها، تلاش های خود را برای ساخت واکسن کووید ۱۹ آغاز کرده اند. به‌رغم چنبره تحریم‌های علمی فناوری و مالی غرب آنها توانسته اند دوش به دوش محققان کشورهای توسعه یافته حرکت کنند و در نتیجه تلاش آنها، حالا واکسن ایرانی به مرحله آزمایش انسانی رسیده است.

هشت روز پیش ایران رسما اعلام کرد که تحقیقات دو واکسن کرونا روی مدل انسانی را در هفته‌های آینده آغاز می کند. از بین ۱۲ گروه که روی ساخت واکسن کرونا در کشور کار می‌کردند، سه گروه توفیقاتی داشتند و دو گروه که مدل‌های حیوانی را گذرانده‌اند، از هفته‌های آینده وارد کارآزمایی بالینی انسانی می‌شوند.

نخستین نمونه واکسن نوترکیب نسل جدید علیه ویروس کرونا در پایان مهرماه امسال توسط محققان ایرانی ساخته شد. شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور با همکاری شرکت بیوسان فارمد وابسته به مجموعه دارویی برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) موفق به ساخت نخستین نمونه واکسن نوترکیب نسل جدید علیه ویروس کرونا شد.

مسئولان این طرح اعلام کردند که ساخت نمونه واکسن کرونا مبتنی بر ویروس سرخک است که این شیوه تولید به عنوان نسل پیشرفته یا نسل سوم ساخت واکسن هستند که فناوری آن بسیار پیشرفته و در اختیار معدودی از کشورهای دنیا از جمله ایران قرار دارد. آن زمان واکسن در حال آزمایش روی حیوان و برنامه ریزی برای تولید انبوه جهت انجام فاز انسانی بود. ساخت این واکسن مبتنی بر فناوری بسیار پیشرفته است که در اختیار پنج مجموعه فناور بزرگ دنیا است.

بر اساس پیش بینی های شرکت های سازنده، واکسن ایرانی با قیمت بسیار مناسب ۶ تا ۱۰ دلار عرضه می شود.

ایران همگام با فعالیت‌های جهانی در مورد ساخت واکسن کرونا، با تجربه دو موسسه پاستور و رازی به عنوان دو واکسن ساز قدیمی و شرکت‌های دانش بنیان و فعالیت دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه‌هایی مثل برکت، کار را شروع کرده است.
اما در همان زمان سعید نمکی وزیر بهداشت تصریح کرد: همه دنیا در مورد واکسن کرونا ابهامات فراوانی دارند.

پیشتر دکتر رضا ملک زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، به خبرنگار ایرنا گفته بود که این واکسن دارای تکنولوژی فوق العاده پیشرفته‌ای است و دانشمندان ایرانی همزمان با ساخت واکسن در دنیا، می توانند آن را تولید کنند.

اما ملک زاده تاکید کرد: هرچند کشورهایی اعلام کردند وارد مرحله انسانی ساخت واکسن کرونا شده اند، ولی واکسن باید روی تعداد زیادی از بیماران آزمایش شده و موثر بودن و ماندگاری ایمنی آن به تائید برسد؛ به عبارتی پس از تأیید تأثیر مثبت، بی ضرر بودن و ماندگاری ایمنی، می توان آن را در دسترس مردم قرار داد.
وی ادامه داد: واکسن هایی که در برخی کشورها ساخته شده یا در مراحل انتهایی تولید است، باید ۱۰۰ درصد بی ضرر و مفید باشد که هنوز این موضوعات مورد تائید مراکز علمی از جمله سازمان جهانی بهداشت قرار نگرفته است.

در مرداد ماه امسال یعنی زمانی زودتر از آنکه برخی شرکت ها و بعضی کشورها در فرایند تولید واکسن کرونا وارد شوند، مقام عالی بهداشت و درمان ایران گفت که در تحقیقات تولید واکسن از دنیا عقب نیستیم اما رفتارهای اجتماعی و ژنتیک اقوام و اقلیم های مختلف در برابر ویروس کرونا متفاوت است و برنامه ما برای هر گروهی از جمعیت باید متفاوت باشد.

در گذشته امکانات و مراکز تحقیقاتی انگشت شماری در کشور داشتیم اما اکنون دانشمندان و مراکز تحقیقاتی زیادی در اقصی نقاط کشور، در دانشگاه های علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی علوم اجتماعی، اقتصادی و سایر علوم داریم که باید از ظرفیت همه آنها برای غلبه بر این بیماری جهانی استفاده کنیم.

سعید نمکی بر تشکیل پارلمان علمای رشته های مختلف برای غلبه بر کرونا در ستاد وزارت متبوع خود اصرار کرد و گفت: مبارزه با کرونا یک کار تیمی است و همه متخصصان در رشته های مختلف باید مشارکت کنند و باید پروتکل های متفاوتی داشته باشیم.

تاکنون بیش از ۱۱ هزار بیمار کرونایی بستری در ۵۰۰ بیمارستان از ۳۰ کشور جهان وارد مطالعه شده اند که در این بین، ایران با ثبت نام سه هزار و ۵۰۰ بیمار، موفق به کسب رتبه نخست در «تعداد بیماران مشارکت کننده» در مطالعه کارآزمایی بالینی سازمان جهانی بهداشت برای درمان این بیماری شده است. این موفقیت ویژه با همکاری ۸۷ محقق اصلی و پژوهشگر و با مشارکت سه هزار و ۵۰۰ بیمار مبتلا به کووید- ۱۹ بستری در ۲۹ بیمارستان وابسته به ۱۸ دانشگاه علوم پزشکی در ۱۵ استان ایران صورت گرفته است.

ایران خیلی سریع و شاید سریعتر از بیشتر کشورهای جهان ستاد ملی مقابله با کرونا را به دستور شخص اول دولت تشکیل داد. روز چهارم اسفند ۹۸ رییس جمهوری به وزیر بهداشت دستور تشکیل این ستاد را داد و اعضای آن هم مرتبط ترین اعضای کابینه دولت بودند و نخستین جلسه آن در ششم اسفند ۹۸ برگزار شد. 

رهبر معظم انقلاب نیز در ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ خطاب به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، فرمانی برای تشکیل قرارگاه بهداشتی و درمانی مقابله با کرونا صادر کردند.

همچنان که دانشمندان حوزه پزشکی و علوم مرتبط به صورت شبکه ای در حال کار شبانه روزی روی تولید واکسن بودند، خبرها و شایعه هایی از کشف دارو یا واکسن در ایران و جهان پخش می شد. در این وقت مصطفی قانعی رییس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا با تاکید بر اینکه تحقیقات در زمینه کرونا در کشور با تایید کمیته اخلاق کشوری صورت می گیرد، تصریح کرد که این تحقیقات به هیچ وجه و قیمتی خلاف اخلاق انجام نمی‌شود.

وی در مقام دفاع از روند تحقیقات کشور گفت که اصطلاحی که تحت عنوان موش آزمایشگاهی در فضای رسانه برای بیمارانی که در پروژه های تحقیقاتی و یک کار علمی بیان می شود، اصطلاح زشتی است. وقتی کمیته اخلاق طرحی را غیراخلاقی قلمداد نمی کند، محقق اجازه دارد کار خود را انجام دهد. در یک پروژه حتما کمیته های اخلاق از تک تک افراد می خواهند که رضایت نامه بدهند و بدانند که وارد چه کاری شده اند. 

به گفته وی، بسیاری از پروژه هایی که در زمینه کرونا ارایه می شود، در کمیته اخلاق رد می شود. به دلیل اینکه یا دارو مشخص نیست یا عوارض آن مشکل ساز است. بنابراین آنچه را کمیته اخلاق قبول می کند که انجام دهد، مطمئنا آسیبی به مردم نمی رساند. در عین حال هر کسی که وارد مطالعه می شود، باید فرم رضایت نامه را با آگاهی و اطلاع کامل امضا کند.

قانعی اظهار داشت که افراد زیادی مایل اند داروهایی را به بازار عرضه کنند اما کمیته صرفا شواهد علمی را قبول می کند و البته تا آزمایشات روی تعداد زیادی انجام نشده و نتایج آن نیز مشخص نشده باشد، حاضر به تایید دارو نیست. اگر در کشور ما آزمایش یا مصرف دارو روی انسان انجام شود که خلاف باشد، باید اول صنف نظام پزشکی، متخصصان، بردهای علمی و انجمن ها معترض شوند نه کسانی که در فروش دارو دخیل هستند.