بیستمین اجلاس سران سازمان شانگهای زیر سایه سنگین کرونا

به گزارش سه شنبه ایرنا  از مسکو، قرار است در این نشست در مورد وضعیت فعلی و چشم اندازهای توسعه همکار سازمان همکاری شانگهای بحث شود و مهمترین موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه ای و بین المللی مورد تبادل نظر روسای جمهوری کشورهای عضو اصلی و ناظر قرار خواهد گرفت.

کاخ کرملین اعلام کرد در نتیجه این نشست، بیانیه مسکو و تعدادی از اسناد دیگر تصویب می شود.

به گفته مسعود افشار مسوول دیپلماسی و رسانه ای سفارت جمهوری اسلامی ایران  در مسکو قرار است در این اجلاس که روسیه ریاست دوره ای آن را به عهده دارد،  حسن روحانی رئیس جمهوری اسلانی ایران به عنوان عضو ناظر سخنرانی کند.

نوزدهمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۳ و ۲۴ خرداد ماه سال ۹۸ در شهر بیشکک قرقیزستان با حضور سران ۱۱ کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر برگزار شد.

سازمان شانگهای شامل روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان ، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان بعد از ۱۹ سال ، به سازمان منطقه ای فراگیر تبدیل شده است.

ایگور ایوانوف رئیس شورای امور بین الملل روسیه با بیان اینکه سازمان همکاری شانگهای یکی از بزرگترین و با نفوذترین سازمان ها در جهان است، گفت: "سازمان همکاری شانگهای ظرفیت و خلاقیت عظیمی دارد که میراث مشترک ما است. "

مسائل امنیتی فقط یکی از زمینه های فعالیت سازمان همکاری شانگهای است و به گفته  ایوانف، این سازمان به طور فعال در توسعه همکاری های اقتصادی و همچنین در زمینه تعاملات علمی و فرهنگی نقش دارد.

ایوانف گفت: "در شرایط بحران عمیق حاکمیت جهانی، سازمان همکاری شانگهای نقش یک مکانیزم موثر برای همکاری های چندجانبه بین المللی را بازی می کند. "

بختیار حکیم اف نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای هم گفت که ۱۶ کشور درخواست برای عضویت در سازمان شانگهای کرده اند.

وی در گفت و گو با خبرنگاران اظهار داشت: سازمان همکاری شانگهای شرایط برای گسترش را حفظ کرده و تاکنون ۱۶ کشور ازجمله ایران و افغانستان درخواست برای عضویت در این سازمان کرده اند.

وی افزود: موضوع گسترش سازمان همکاری شانگهای در دستورکار قرار دارد زیرا این سازمان نمی تواند در فرمت محدود شده توسعه بیابد. برای سیر تحولی سازمان نیاز به ورود اعضای جدید وجود دارد و بسیاری از کشورها برای عضویت در سازمان شانگهای ابراز علاقه مندی می کنند.

حکیم اف به عنوان مثال به ورود هند به سازمان همکاری شانگهای اشاره کرد که در سال ۲۰۱۷ به عضویت این سازمان درآمد. پس از ورود این کشور به سازمان شانگهای، این سازمان تقویت شد.

وی افزود: اگر بخواهیم در مورد توانمندی سازمان همکاری شانگهای سخن بگوییم، باید خاطرنشان کرد که کشورهای این سازمان ۶۰ درصد سرزمین های واقع در اوراسیا را دربر می گیرند و حدود ۴۵ درصد جمعیت کشورهای جهان را تشکیل می دهد.

حکیم اف اظهار داشت: سازمان همکاری شانگهای از ابتدای تأسیس خود، روند توسعه سالم و پایدار را حفظ کرده است. این سازمان با موفقیت در یک مسیر جدید همکاری و توسعه منطقه ای تسلط یافته و به نتایج قابل توجهی دست یافته است. کشورهای عضو در انتخاب مسیر توسعه متناسب با ویژگی های ملی، اقدامات محافظت از امنیت ملی و ثبات اجتماعی از یکدیگر حمایت می کنند. "

سرانجام عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای 

اگرچه جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشورهایی بود که بعد از کشور مغولستان به عنوان ناظر به عضویت این سازمان در آمد و درخواست عضویت رسمی خود را ۱۳ سال قبل به این سازمان ارائه کرد و با وجود مواففت بیشتر اعضای رسمی بخصوص روسیه و چین اما هنوز این عضویت قطعی نشده است.

۱۹ اجلاس قبلی سازمان همکاری شانگهای تاکنون با شرایط مختلفی در کشورهای عضو آن برگزار شده است و موضوع عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران نیز در چند جلسه در دستورکار آن قرار گرفت، اما تصمیم نهایی و جمع بندی کامل در مورد این بند از درخواست به دلایل خاصی از جمله سایه برخی تحریم‌های ظالمانه علیه ایران حاصل نشد.

پذیرش عضو جدید در این سازمان منوط به رأی موافق همه اعضاست، ضمن اینکه از جهت اداری و حقوقی هم باید شرایط و مقررات دو جانبه میان سازمان و کشور متقاضی عضویت فراهم شود و حدود ۲۸ سند حقوقی میان طرفین تطبیق و امضا شود.

نظر به اینکه روسیه و چین تا کنون قدرت‌های تعیین کننده سازمان همکاری شانگهای بوده‌اند، طبعاً پذیرش عضو جدید در این سازمان در وهله اول منوط به موافقت این دو کشور است.

در این بین، هیچیک از کشورهای مؤسس این پیمان در آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان نیز مخالفتی با پیوستن ایران به آن نداشته‌اند و براساس شواهد، اعضای جدید آن از جمله هند و پاکستان نیز به اعتقاد تحلیلگران بعید به نظر می‌رسد مخالفتی با این موضوع داشته باشند.

در عین حال هرچند، در عمل سازمان همکاری شانگهای یک سازمان منطقه‌ای باز به شمار می‌رود که از عضویت سایر کشورها در آن استقبال می‌شود. اما رویکردهای متفاوت اعضای کنونی مانع از عضویت برخی کشورها شده است.

نگاهی به سازمان همکاری شانگهای

سازمان همکاری‌ شانگهای  (Shanghai Cooperation Organization)، با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای تحت عنوان گروه شانگهای ۵ پا به عرصه ظهور گذاشت.

بنابراین، این سازمان ادامه سازمان شانگهای ۵ است که در سال ۲۰۰۱ با پذیرش عضویت ازبکستان و رسیدن تعداد اعضا به شش کشور (سایر کشورهای عضو عبارتند از چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان) ارتقاء و نام آن نیز به سازمان همکاری شانگهای تغییر کرد.

پس از آن، در ژوئن سال ۲۰۰۲، رهبران کشورهای عضو این سازمان در دیداری در سن‌پیترزبورگ روسیه منشور SCO را که به تفصیل اهداف، اصول، ساختار و نحوه عملکرد آنرا نشان می‌دهد به امضا رساندند و بدین ترتیب سازمان همکاری شانگهای به طور رسمی‌ و بر اساس قوانین و حقوق بین‌الملل تأسیس شد.

در سال ۲۰۰۵ سه کشور ایران، هند و پاکستان به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند. ایران نیز در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ درخواست عضویت دائم را ارائه کرد.

افغانستان، مغولستان و بلاروس نیز از اعضای ناظر این سازمان هستند. از ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ کشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، نپال، کامبوج، ترکیه و سریلانکا نیز به صف متقاضیان عضویت در این سازمان پیوسته‌اند.

محدوده جغرافیایی سازمان شانگهای حدود ۶۰ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی آن حدود ۳ میلیارد نفر است. یعنی حدود یک سوم مساحت و جعیت جهان را در بر گرفته است.  افزایش تعداد اعضاء بر این وسعت جغرافیایی و جمعیتی خواهد افزود.

تصمیمات این اجلاس پهنه وسیعی معادل ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع از کره زمین، یعنی حدود ۲۳ درصد از کل وسعت خاکی و جمعیتی افزون بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر که نزدیک به ۴۵ درصد مجموع جمعیت جهان را در بر می‌گیرد، ضمن آنکه ۲۵ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی جهان در قالب این پیمان منطقه‌ای به عنوان بزرگترین سازمان همکاری متمرکز است.

روح شانگهای" به گفته موسسان آن  اعتماد و سود متقابل، برابری، مشورت، احترام به تنوع تمدن ها و تمایل به توسعه مشترک  است و ب نقش یک راهنمای معنوی سزنوشت مشترک را برای  یک جامعه ایفا می کند.