به گزارش ایرنا، صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به صنایعی گفته می‌شود که با انجام کارهای مختلف روی محصولات زراعی، باغی، دامی، طیور، شیلات، جنگل و مرتع، باعث افزایش ارزش اقتصادی این محصولات شود؛ این صنایع، انواع محصولات کشاورزی و دامی به مواد مختلف و قابل مصرف تبدیل و رابطه با ارزشی بین کشاورزی و صنعت، ایجاد می‌کند.
صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی، دومین مقام را در جهان داراست که این موضوع اهمیت سرمایه‌گذاری در این بخش برای اشتغال، تولید و رشد اقتصادی را نشان می دهد که با توجه به آثار مستقیم و غیرمستقیم صنایع غذایی و فرآوری محصولات کشاورزی در بخش تولید و اشتغال موجب رشد و شکوفایی اقتصاد در سطح کلان می شود.
ظرفیت‌های تولیدی محصولات بخش کشاورزی و توسعه صنایع تبدیلی وابسته به این بخش مهم اقتصادی نوید دهنده قابلیت‌های متنوع برای ارزآوری بیشتر بوده و صادرات بخش کشاورزی بعنوان یکی از اولویت‌های اساسی وزارت صنعت، معدن و تجارت از حیث حمایت از تولید و اشتغال در برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور مورد توجه ویژه است.
میزان ارزش افزوده در این صنایع با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی برابری دارد که یعنی صادرات این به شکوفایی اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی کمک می کند و صنایع تبدیلی می‌توانند امکان مصرف و نگهداری محصولات کشتورزی را در طی سال میسر کند.
بر اساس آمارها بخش کشاورزی ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی، ۲۱ درصد اشتغال و ۲۲ درصد صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌دهد از سویی دیگر ضایعات محصولات کشاورزی در کشور سالانه ۱۵.۳ میلیون تن معادل ۱۷.۵ درصد تولید است و این وضع کمبود صنایع تبدیلی در کشور را حکایت می کند.
فرآوری، بسته بندی و برندسازی از مولفه های مهم تجاری سازی محصولات کشاورزی است که پس از این مرحله گسترش دیپلماسی برای جذب بازارهای بین المللی نیز نیاز است.
ورود به بازارهای جدید تجاری به دلیل مازاد قابل توجه تولیدات کشاورزی کشور، امری ضروری است اما باید برای این کار به پیش مقدمه های آن مثل فرآوری و بسته بندی توجه شود چرا که خام فروشی و بدون توجه به مقوله های تبلیغاتی سود حداکثری را به کشاورز، سرمایه گذار و اقتصاد کشور نمی رساند و بیشتر دلال و کشورهای بهره بردار از آن منفعت می برند.
۱۱ درصد اشتغال و هفت درصد از تولید ناخالص ملی اصفهان در بخش کشاورزی است که این استان در میزان سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای شامل سبزی و صیفی و گل و گیاه زینتی از رتبه و جایگاه بالایی برخورد داراست اما کمترین توجه به موضوعاتی مثل فرآوری و تجاری سازی این ظرفیت شده است.
آلمان، انگلیس، هلند، کرواسی، گرجستان، استرالیا، کانادا، کره جنوبی، ارمنستان، کویت، آمریکا، چین، هند، مالزی، سنگاپور، آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، بحرین، پاکستان، قطر، عربستان، سومالی، قزاقستان، عراق، افغانستان، عمان، سودان و سومالی از مقاصد صادرات کشاورزی و دامی استان اصفهان به شمار می‌روند.
تیران و کرون با ظرفیت ۲۱ هزار هکتار اراضی کشاورزی، دارای ۱۸۰ هکتار محیط گلخانه ای است که این شهرستان رتبه اول گلخانه‌های صنعتی استان اصفهان را به خود اختصاص داده و سالانه بیش از ۳۶ هزار تن محصول تولید و بیش از ۲۰ درصد از آن به خارج کشور صادر می‌شود.
انگور، گیاهان دارویی و محصولات باغی از دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان است که مرغوب و دارای ظرفیت صادرات و فرآوری است اما تجاری سازی این تولیدات مورد بی توجهی و یا فراموشی قرار گرفته و کشاورزان و فعالان اقتصادی را از داشتن سود زیاد محروم کرده است.
بی توجهی به فرآوری، برندسازی، نگهداری و تجاری سازی محصولات کشاورزی در تیران و کرون در مقطع زمانی خاص که مشکل کمبود تقاضا محصول خام فراگیر می شود چالش های خود را نشان می‌دهد و مدیریت این شهرستان با نارضایتی و حجمی از اعتراض‌ها روبرو خواهد شد و پیش از اینکه فعالان بخش کشاورزی خسارت ببینند و نسبت به بی تدبیری و نبود آینده نگری‌ها اعتراض کنند، لازم است مسوولان امر در رفع این مشکلات چاره‌ای بیندیشند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی استان اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان" تجاری سازی محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی نیاز ضروری کشاورزی تیران و کرون" با حضور شهرام آذرپی معاون برنامه ریزی و عمرانی فرمانداری تیران و کرون، رضا طاهری رئیس دانشگاه علمی و کاربردی تیران، غلامرضا حیدری کارآفرین و نماینده کشاورزان شهرستان، رامین ناظمی معاون فنی اداره و ایمان قدیری کارشناس اداره جهاد کشاورزی تیران و کرون برگزار کرد.
ضرورت سرمایه گذاری برای تجاری سازی محصولات
معاون فنی اداره جهاد کشاورزی تیران و کرون گفت: صنایع تبدیلی حلقه مفقود در حوزه کشاورزی این شهرستان محسوب و موضوع مهم تجاری سازی مغفول مانده است.
رامین ناظمی در این میزگرد ایرنا با اشاره به فعالیت گسترده در تولید محصولات گلخانه، تولید داروهای گیاهی و انگور در این منطقه افزود: عرضه محصولات این شهرستان با واسطه ها و دلالان و شرکت‌های مهم در بازار انجام می شود و سرمایه‌گذاری برای تجاری‌سازی محصولات انجام نشده است.
وی با بیان اینکه سالانه ۱۲ تن انگور، ۲ تن زعفران، ۲ تن موسیر، ۳۶ هزار تن محصول گلخانه ای در تیران و کرون تولید می شود اظهارداشت: ۶۰ درصد از تولید انگور شهرستان مصرف خوراکی و مابقی آن برای تولید شیره، سرکه و کشمش استفاده می‌شود.
وی اضافه کرد: ۹۰ درصد از کل تولید محصولات گلخانه‌ای شهرستان فلفل و مابقی خیار، گوجه زیتونی است که ۲۰ درصد از کل تولید این بخش قابلیت صادراتی و فروش ویژه ندارد و در بازارهای محلی عرضه می‌شود.
لزوم ایجاد سردخانه و تمرکز بر صنایع تبدیلی
معاون فنی اداره جهاد کشاورزی تیران و کرون بیان کرد: تمام تلاش کشاورزان منطقه عرضه بلافاصله این محصولات در بازار است و زیرساخت مثل سردخانه برای نگهداری از تولیدات کشاورزی وجود ندارد که این موضوع تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاران این بخش در مواقع حساس و نبود تقاضا محسوب می‌شود.
به گفته وی نبود زیرساخت و سرمایه‌گذاری در بخش صنایع تبدیلی منفعت را کاهش داده و محصولات مرغوب این شهرستان با برند دیگر مناطق کشور عرضه می شود و بخش عمده سود به جیب واسطه ها می‌رود.
وی اضافه کرد: تاکنون تمرکز کمتری از سوی مسئولان و سرمایه‌گذاران برای فعالیت در حوزه صنایع تبدیلی و تجاری‌سازی محصولات کشاورزی شده که باید فعالیت تبلیغی و هدف‌گذاری منطقی انجام شود که زمینه ساز اشتغال، سودآوری و جلوگیری از خسارت در مواقع بحرانی خواهد شد.
ناظمی با اشاره مرغوبیت زعفران تیران و کرون گفت: این محصول به صورت خام عرضه می‌شود و با توجه به افزایش هزینه‌های کاشت و برداشت، رغبت ادامه فعالیت را امسال از کشاورزان گرفته و منفعت چندانی برای آن‌ها نداشته است.
وی آینده‌نگری برای محصولات کشاورزی را مهم بیان‌کرد و یادآورشد: تجاری سازی، توسعه گلخانه‌ای متناسب با نیاز، تدبیر برای نگهداری محصولات کشاورزی را مهم بیان‌کرد و ادامه داد: تشکیل کارگروهی برای تصمیم‌سازی در این حوزه با حضور نهادهای مرتبط برای هم‌افزایی در جهت تجاری محصولات لازم است.
وی یادآور شد: فرآیندهای اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو سخت است و کمتر افراد قادر به دریافت این مجوزها خواهند بود که این موضوع یکی از موانع پیش روی صنایع تبدیلی و فرآوری تولیدات کشاورزی بوده است.
معاون جهاد کشاورزی تیران و کرون خاطرنشان کرد: مشغله و ماموریت‌های متعدد، دیوانسالاری اداری در سازمان جهاد کشاورزی فرصت را برای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری از بین برده و بخش خصوصی نیز برای پیشرفت کار همچنان قدرتمند نشده است.
احداث شهرک صنایع غذایی در تیران و کرون
کارشناس کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی تیران و کرون گفت: راه اندازی شهرک صنعتی با رویکرد صنایع غذایی متناسب با تولیدات بخش کشاورزی این شهرستان لازم است.
ایمان قدیری در این میزگرد خبری ایرنا افزود: کیفیت و میزان تولید در این شهرستان در سطح بالایی در مقایسه با دیگر مناطق استان اصفهان است اما برای تجاری‌سازی و فرآوری این محصولات تاکنون کاری نشده و زمینه برای سرمایه‌گذار و جذب سرمایه فراهم نشده است.
وی ادامه داد: بروکراسی سخت اداری و وثیقه‌های سنگین تسهیلات بانکی امید و انگیزه را برای افراد جهت مشارکت در راه اندازی کارخانه‌های صنایع تبدیلی و فراوری محصولات کشاورزی از بین برده است.
وی با بیان اینکه برخی از کشاورزان به صورت سنتی محصولات کشاورزی خود را فرآوری می کنند، یادآور شد: روش های سنتی بازار خوبی ندارد و مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.
کارشناس کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی تیران و کرون با اشاره به اینکه موسیر تیران و کرون به استان‌های همدان کرمانشاه فروخته و یا توسط واسطه‌ها به کشورهای عربی صادر می‌شود، اظهارداشت: بازار داخلی این محصول برای مصرف در لبنیات است و فرآوری دیگر نمی‌شود.
وی صادرات زعفران این شهرستان به کشورهای خارجی را از یک ویژگی و خاصیت این محصول بیان کرد و گفت: زعفران به افغانستان صادر و و از آنجا به اسپانیا و با برند آن کشور در بازارهای جهانی از جمله ایران عرضه می‌شود.
حذف شرایط سخت سرمایه‌گذاری
یک فعال کارآفرینی و فعال کشاورزی در تیران گفت: شرایط سرمایه‌گذاری برای فرآوری و تجاری‌سازی از تولید سخت‌تر است و همین موضوع انگیزه‌های سرمایه گذاری را به سمت احداث گلخانه و یا کشت محصول به جای صنایع غذایی می‌برد.
غلامرضا حیدری که به نمایندگی از جمعی از کشاورزان و به عنوان فعال کارآفرینی و تجاری‌سازی در این میزگرد خبری حضور داشت، افزود: در حال حاضر با توجه به سود کوتاه مدت ناشی از فروش محصولات گلخانه‌ای و یا گیاهان دارویی افرادی زیادی دارایی خود را به این سمت هدایت کرده‌اند و کمتر به فرآوری و تجاری سازی توجه شده است.
وی با بیان اینکه کاهش تقاضا برای محصولات تولیدی و یا افزایش هزینه‌های تولید، تهدیدی جدی برای حوزه کشاورزی است، اظهارداشت: سال گذشته قیمت هر کیلوگرم فلفل دلمه ای به چهار هزار تومان رسید که تهدید و خسارت برای این قشر بود.
وی با بیان اینکه سرمازدگی یک تهدید برای محصول انگور تیران است، خاطرنشان کرد: برگ درخت انگور، قوره، سرکه، شیره و کشمش دارای سود زیادی است اما کمتر کشاورزان در این سمت برنامه‌ریزی و اقدام کرده‌اند و فروش انگور در بازارها برای خوراکی تنها انگیزه باغداران این منطقه است.
به گفته حیدری ترشی برگ انگور، سرکه و شیره از جمله محصولات فرآوری شده انگور با سود و منفعت بیش از خام فروشی این محصول باغی است اما دقت و تمرکزی از سوی کشاورز و هدایت و برنامه‌ریزی از سوی مسئولان و کارشناسان برای آن نشده است.
وی ادامه داد: مساحت کوچک باغ ها و نبود نگاه اقتصادی به محصول انگور تاکنون مانع از صنعتی شدن این عرصه در تیران و کرون شده و با وجود افزایش هزینه‌های نگهداری و نبود تجهیزات مورد نیاز افراد کمتر به این سمت رفته‌اند که محصول انگور را تجاری کنند.
ضرورت تسهیل در ارایه تسهیلات بانکی
به گفته این فعال در حوزه کشاورزی ارائه تسهیلات بانکی در این شهرستان برای فعالیت‌های اقتصادی در حوزه کارآفرینی و فرآوری محصولات کشاورزی سخت انجام می‌شود و مدیریت شهرستان و ادارات متولی مثل جهاد کشاورزی، کار، تعاون و رفاه اجتماعی و صنعت و معدن تجارت برنامه بلند مدت اقتصادی برای بهره‌گیری از ظرفیت های این شهرستان تنظیم نکرده‌اند.
وی یادآورشد: سنگ اندازی و مانع تراشی برای کارگاه‌ها و بنگاه‌های کوچک زودبازده یک آسیب برای حوزه کشاورزی است چرا که با توجه به این شرکت‌های کوچک قادر به توسعه فعالیت‌ها و مشارکت بیشتر و کاهش مشکلات در آینده خواهیم بود.
وی ادامه داد: روابط معنایی و کاری و بدون حاشیه برای تجاری سازی محصولات کشاورزی این شهرستان نیاز و برای دست‌یابی به این موضوع به همکاری و ایجاد هم افزایی بین بخشی توسط مدیریت کلان منطقه لازم است چرا که مانع تراشی های برخی از نهادهای اداری انگیزه فعالان اقتصادی و کارآفرین ها را از بین می برند.
وی اضافه کرد: با وجود اینکه مسئولان در سطح ملی و استانی بر تسهیل شرایط کار و سرمایه‌گذاری تاکید دارند اما تعدادی از مدیران تیران و کرون چنین دیدگاهی ندارند و محدودیت‌هایی را اعمال می‌کنند و این موضوع در سرنوشت اقتصادی این خطه اثر گذاشته است.
داشتن نگاه همه جانبه به تولید
رئیس دانشگاه جامع علمی و کاربردی شهرستان تیران و کرون گفت: نگاه جامع و همه جانبه به تولید وجود ندارند و تمام سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ها در مرحله اولیه این موضوع است.
رضا طاهری به عنوان متخصص کارآفرینی، تجاری سازی و شخصیت علمی در این میزگرد ایرنا با بیان اینکه در حوزه کشاورزی فرآوری محصولات و تولید مواد غذایی از شاخصه‌های تولید محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: مرحله تجاری سازی و جلوگیری از خام فروشی کمترین حمایت و توجه را دارد و این موضوع خسارت جدی برای تولیدکنندگان است.
وی ادامه داد: تسهیلات و شرایط آسانی برای احداث گلخانه و راه اندازی یک مزرعه وجود دارد اما زمینه و بستر برای برندسازی، فرآوری و تولید محصول جدید فراهم نیست و یا شرایط سختی را پیش روی سرمایه‌گذار خواهد بود.
وی بر تغییر نگرش کشاورزان و مسئولان نسبت به تولید تاکید و اضافه کرد: فعالان اقتصادی در مرحله اول تولید و یا مدیران بخش‌های اقتصادی کشور کمترین دانش و تجربه را برای کارآفرینی و کسب و کارهای جدید دارند و این موضوع مانع از تصمیم سازی بلندمدت و هدف دار برای بخش تولید است.
به گفته این استاد دانشگاه هدف‌گذاری پس از مرحله تولید را یک مولفه کارآمد برای کاهش خسارت، سودآوری و افزایش اشتغال است که از خام فروشی جلوگیری می‌کند و منفعت و سود را افزایش می‌دهد.
وی یادآور شد: مدیریت شهرستان باید برنامه اقتصادی بلند مدت و همه جانبه تنظیم کند و همسو با توسعه مساحت زیرکشت به بخش‌های دیگر تولید مثل تجاری‌سازی و جلوگیری از خام فروشی توجه داشته باشد که این موضوع علاوه بر سود اقتصادی از نارضایتی ها در شرایط بحرانی نیز جلوگیری خواهد کرد.
وی پیش‌بینی مکان و یا شهرک برای فرآوری محصولات کشاورزی را یک ضرورت برای تیران و کرون اعلام‌کرد و گفت: فرمانداری باید مکان را جانمایی، بسترها را فراهم و شرایط را برای حضور سرمایه‌گذار فراهم کند تا فعالان اقتصادی تنها پول و دارایی برای ایجاد کار و تولید را به صحنه بیاورند.
طاهری خاطرنشان کرد: هماهنگی بین بخشی و استفاده از ظرفیت‌های علمی و دانشگاهی برای تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری و پیشرفت کار لازم است که در این حوزه فرمانداری با استفاده از ظرفیت دفتر سرمایه‌گذاری استانداری اصفهان پیشگام شود و سایر دستگاه‌های متولی را نیز وارد عمل بدون حاشیه و سخت‌گیری کند.
وی گرد غوره را یک محصول برجسته و خوب و بدون رغیب معرفی کرد و گفت: این ماده غذایی در روزهای اولیه رشد انگور قابل بهره‌برداری است و با سرمایه‌گذاری در این بخش نیازی به آبیاری‌های مجدد برای شیرین شدن انگور و نگرانی سرمازدگی محصول را ندارد.
وی اضافه کرد: تشکیل تیم خاص برای فرآوری محصولات کشاورزی این شهرستان لازم است و با توجه به اینکه تاکنون فرصت‌های زیادی از دست رفته، باید سریع‌تر متولیان امر وارد میدان عمل شوند.
وی ادامه داد: به سرعت عمل بالایی برای حمایت از سرمایه‌گذار، ایجاد شهرک مواد غذایی و تسهیل شرایط جهت ورود بخش خصوصی در راستای تجاری‌سازی و فرآوری محصولات کشاورزی لازم است.
ضرورت پیش بینی آینده بازار محصولات توسط جهاد کشاورزی
معاون برنامه‌ریزی و عمرانی فرمانداری تیران و کرون گفت: جهاد کشاورزی آینده بازار محصولات کشاورزی شهرستان را پیش‌بینی کند و تنها سطح زیر کشت را افزایش ندهد.
شهرام آذرپی در میزگرد خبری ایرنا استان اصفهان با بیان اینکه تامین زیرساخت‌های توسعه سطح زیر کشت مثل آب و انرژی در مرحله توسعه بخش‌های کشاورزی و وجود بازار فروش آن در مرحله دوم حائز اهمیت است، افزود: تیران و کرون جز مناطق قرمز در وضعیت آب است که به همین خاطر باید این موضوع در توسعه کشاورزی مورد توجه باشد.
وی کاهش دما در این منطقه و توسعه گسترده گلخانه را نیازمند نگاه جامعه به حوزه تولید دانست و گفت: باید زیرساخت‌های لازم در تامین گاز مورد توجه باشد که در شرایط سرما گلخانه دار دچار آسیب نشود.
آذرپی نبود سردخانه برای نگهداری محصولات کشاورزی و نبود کارخانه برای صنایع تبدیلی را از چالش‌های پس از مرحله تولید برشمرد و اظهارداشت: در صورت نبود بازار برای محصولات کشاورزی به ویژه تولیدات گلخانه ای امکان نگهداری بلند مدت و یا فرآوری آن‌ها وجود ندارد.
وی ادامه داد: نباید نسبت به محصول مرغوب شهرستان بی‌توجهی کرد و با خام فروشی مانع سودآوری و منفعت چند برابری بشویم.
معاون فرماندار تیران و کرون با بیان اینکه روغن هسته انگور قابلیت بهره برداری دارد، خاطرنشان کرد: کمترین استفاده تجاری از این محصول در این شهرستان انجام می‌شود و اگر موضوع فراوری جدی گرفته شود سود اقتصادی زیادی به سرمایه گذار می‌رسد.
داشتن چشم انداز مشخص تولید
وی ادامه داد: اگرچه در حوزه تولید موفقیت‌هایی بدست آمده اما باید دغدغه‌ها و چالش‌ها مورد دقت و توجه قرار دهیم و در این خصوص تدوین برنامه و چشم انداز لازم است که مدیریت شهرستان آمادگی همکاری برای هدف‌گذاری صحیح را دارد.
به گفته وی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان برای تهیه سند چشم انداز تولید در این بخش برنامه‌ریزی کند و سهم دستگاه‌های مختلف مثل صنعت معدن و تجارت، سازمان غذا و دارو، دانشگاه ها، کار، تعاون و رفاه اجتماعی، بانک‌ها و سرمایه گذاران را مشخص کند و مدیریت شهرستان در این خصوص با آن‌ها همکاری خواهد کرد.
اصفهان در تولید گل شب بو، پیاز، سیب زمینی مینی تیوبر، گوشت بوقلمون، شیر خام، گوشت مرغ، ماهیان زینتی و گرمابی و جوجه بومی، گاوداری صنعتی و مبارزه با سِن گندم رتبه نخست کشور را دارد.
این استان در تولید تخم مرغ، بِه، گل محمدی و گلرنگ، رتبه دوم و در تولید قارچ، گل و گیاهان زینتی، سبزی و صیفی، سیب درختی، سیب زمینی و خربزه رتبه سوم کشوری را دارد.
نظر شما