مهر ۱۳۹۳ و در بحبوحه جنگ با داعش در اطراف بغداد و اربیل، ظن و گمان های زیادی نسبت به برخی دولت های منطقه بویژه ترکیه ، عربستان، امارات و قطر مطرح بود و خبرهایی بود مبنی براینکه، این کشورها در حمایت از داعش و تسلیح و تامین مالی آن نقش دارند و در این میان ترکیه بخاطر باز بودن دروازه های مرزی اش بر روی تروریست ها در سوریه، کمی بحث انگیز تر بود.
در آن ایام، یک اعتراف بایدن، کشورهایی که در بروز جنگ داخلی در سوریه نقش داشتند را افشا کرد؛ اینکه عمدا بوده یا سهوا، نکته دیگری است؛ بایدن گفته بود: "برخی از متحدان منطقه ای آمریکا همچون ترکیه، عربستان و امارات عامل پیدایش و رشد داعش هستند".
بایدن که در انستیتوی سیاست در دانشگاه هاروارد سخن می گفت، در تکمیل این اعتراف تاریخی، اضافه کرد: برخی از متحدان منطقه ای ما همچون ترکیه، عربستان، امارات در سوریه چنان به سرنگونی اسد تمایل داشتند که با ارسال صدها میلیون دلار و دهها هزار تن اسلحه برای هرکه حاضر بود علیه اسد بجنگد؛ یک جنگ شیعه - سنی به پا کردند.
این اظهارات ، نه فقط خشم دولت های خلیج فارسی را بر انگیخت، که اردوغان را چنان عصبانی کرد که به صراحت خواستار عذرخواهی دولت آمریکا از وی شد.
البته اردوغان، مطالب مطرح شده از سوی بایدن را که پیشتر بسیاری از رسانه های منطقه و حتی در داخل ترکیه به آن پرداخته بودند، رد کرد و گفت که "هیچ جنگجوی خارجی‌ای از طریق مرزهای ترکیه وارد سوریه نشده است، شاید برخی با ویزای توریستی به این کشور رفته‌اند اما هیچ کسی با سلاح از مرز ترکیه عبور نکرده است ".
این جنجال با رویدادهای پرشتاب منطقه در آن سال، به سرعت به محاق رفت، اگرچه اثرات آن بر روابط دو کشور باقی ماند و بعدها در ماجرای کودتا در ترکیه یک باردیگر سر باز کرد.
اما دور تازه اختلافات میان بایدن و اردوغان در اوایل سالجاری میلادی در مصاحبه ای ازبایدن که در نیویورک تایمز به چاپ رسید، بالا گرفت، درجایی که نامزد انتخابات ۲۰۲۰ با عصبانیت از رابطه ترکیه و روسیه، اردوغان را یک خودکامه خواند و خواستار تغییر حکومت در ترکیه البته از طریق دمکراتیک شد.
این اظهارات بایدن چنان خشمی در ترکیه برانگیخت که حتی مخالفان اردوغان هم واکنش نشان دادند و بعضی ها گفتند که بایدن خواستار براندازی در ترکیه است.
حالا بعد از گذشته حدود ۷ سال از آن جنجال، جو بایدن خود را آماده کرده است تا از دروازه کاخ سفید عبور کند و این درحالی صورت می گیرد که بیشتر دولت ها و رژیم های منطقه، ازجمله ترکیه، نگاه مثبتی به آن ندارند.
واکنش اکثر کشورهای منطقه نشان از این واقعیت دارد؛ در ترکیه فواد اوکتای معاون رئیس جمهوری ترکیه در اولین اظهار نظر پس از اعلام پیروزی بایدن، با کمی تاخیر و به سردی گفت، آنکارا با دولت جدید آمریکا تعامل خواهد داشت.
" معاون رئیس جمهور ترکیه ، حتی تبریک هم نگفت وصرفا به این بسنده کرد که ترکیه به کار با دولت جدید آمریکا ادامه خواهد داد.
اما نشانه های اختلافات دو طرف به همینجا ختم نشده و بایدن به بهانه های مختلف ، نیشی به ترکیه اردوغان می زند. به عنوان مثال در بحبوحه جنگ قره باغ از ترکیه و ایران خواست در این منازعه دخالت نکنند و در جایی هم بطور تلویحی به حمایت از ارمنستان پرداخت.
ازدیگر موضوعاتی که احتمالا در ماه های آینده روابط میان بایدن و اردوغان را بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد داد، نگاه رئیس جمهوری جدید آمریکا به سوریه است که به اعتقاد کارشناسان نگرانی ها را در ترکیه افزایش خواهد داد و آن گرایش بیشتر بایدن به کردها در سوریه نسبت به ترامپ است.
رابرت استن فورد سفیر اسبق ایالات متحده در سوریه، در ارتباط با نگاه بایدن به بحران سوریه گفته است،ترامپ و بایدن هر دو خواستار حفظ حضور نظامی زمینی محدود آمریکا در شرق سوریه هستند، با این تفاوت که ترامپ به علت اصرار وزارتخانه های دفاع و امور خارجه آمریکا با باقی ماندن نیروهای آمریکایی در سوریه موافقت کرده است.
در این خصوص برخی پژوهشگران آمریکایی نیز گفته اند که بایدن رویکرد بسیار مثبتی به نسبت به کردها در منطقه دارد و مانند ترامپ اجازه نخواهد داد ترکیه فضای مانور زیادی در سوریه داشته باشد.
در عین حال موضوعات و پرونده های دیگری هم هست که احتمالا بر روی میز تقابل بایدن با اردوغان قرار خواهد داشت؛ از جمله در خصوص بحران لیبی که هنوز از بایدن مطلب صریحی شنیده نشده است؛ در منطقه ای که روسیه و ترکیه و مصر به صورت عمده و عربستان، امارات و قطر در سطح دوم درحال بازیگری هستند.
همچنین، با توجه به رابطه بایدن با پایتخت های اروپایی که با دوران ترامپ تفاوت های اساسی خواهد داشت، قابل پیش بینی است که آنکارا با واشنگتن در خصوص تنش ها در مدیترانه با اتحادیه اروپا بویژه بخاطر اختلافات با یونان و قبرس یونانی نشین درگیر چالش های جدی خواهد شد.
نگاه دولت آینده در آمریکا به روابط با ترکیه به عنوان متحد سنتی در منطقه و تفاوت های آن با دوران ترامپ را حتی می توان از زبان نزدیکان جوبایدن هم دریافت کرد، بطوری که یکی از مشاوران کمپین انتخاباتی جو بایدن چندی پیش گفته بود: نمی‌توانیم در مورد دموکراسی ترکیه در سایه حکومت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور و رفتارهای آنکارا به عنوان متحد ناتو مثل خرید سامانه‌های دفاع هوایی اس۴۰۰ از روسیه نگران نباشیم اما در عین حال نمی‌توانیم اجازه دهیم روابط آمریکا و ترکیه به نفع طرف‌های با نفوذی مثل چین و روسیه خراب شود که می‌خواهند ناتو متضرر شود.
نظر شما