سفارش خرید واکسن خارجی کرونا در کوواکس ثبت شده است

در روزهای اخیر همزمان با اعلام موفقیت واکسن دو شرکت فایزر و مدرنا، بعد از ۱۰ ماه نگرانی از همه‌گیری کرونا، امیدواری مردم دنیا به خلاصی از این بیماری بیشتر شده است. در ایران نیز تاکنون محققان ایرانی همپای سایر دانشمندان جهان موفقیت‌هایی در دستیابی به واکسن کرونا کسب کرده و درتلاشند که این مسیر را تا به انتها پیش ببرند. با این حال وزارت بهداشت با توجه به اهمیت سلامت مردم، به موازات این تلاش‌ها گزینه تامین بخشی از واکسن از شرکت‌های خارجی را نیز پیگیری می‌کند.

اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری ایرنا در اولین روز تعطیلی ۱۵ روزه ۱۵۰ شهر قرمز کشور، وبیناری با حضور دکتر حسین وطن پور رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی و دکتر کیهان آزادمنش مدیر علمی شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور برگزار کرد که در آن، درباره وضعیت ساخت و تولید واکسن کرونا در ایران و جهان، میزان توفیق متخصصان ایرانی دراین زمینه و همچنین نحوه دسترسی به واکسن کرونا با توجه به تحریم‌ها و شرایط اقتصادی بحث و گفت وگو شد.

در این نشست دکتر وطن پور درباره وضعیت تامین واکسن خارجی از ارتباط‌گیری به موقع و دقیق اداره امور بین‌الملل وزارت بهداشت خبر داد و افزود: خیلی از شرکت‌های مدعی موفقیت در تولید واکسن که هنوز محصول بیرون نداده‌اند، در چارچوب برنامه «کوواکس» COVAX جمع شده و محصولات تولیدی و ظرفیت قابل تدارک خود را در این مرکز اعلام کرده‌اند. متقابلا خیلی از کشورها هم نیاز خودشان را به این مرکز اعلام کرده‌اند. ما هم در کمیته واکسن موضوع را بررسی کردیم و گروه‌های پرخطر جامعه را انتخاب کردیم. خیلی با احتیاط عمل کردیم و واکسن خارجی را از این منظر که بتوانیم مقایسه‌ای با واکسن‌های خودمان داشته باشیم، در نظر گرفتیم و به هرحال در آنجا نوبتمان را گرفته و میزان نیازمان را اعلام کرده‌ایم.

درخواست ایران برای دریافت واکسن خارجی در کوواکس ثبت شده است

وی توضیح داد: شرکتهایی که اعلام موفقیت نسبی کرده‌اند، از جمله همین شرکت‌های فایزر و مدرنا ظرفیت‌های تولید آینده‌شان را بعد از اخذ تمام مجوزها کوواکس اعلام کرده‌اند. کشورها هم طبعا با توجه به ملاحظاتشان نظیر امکان پرداخت پول و جمعیت هدف اقدام می‌کنند. برخی کشورها ممکن است واکسن را در اختیار همه مردم بگذارند یا تنها به کادر درمان و افراد پرخطر بزنند. ما حداقلی را اعلام کرده‌ایم و نام جمهوری اسلامی ایران را بین خریدکنندگان ثبت کرده‌ایم و بنا داریم از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم و با توجه به فناوری‌های مختلف تولید، تنها یک مدل واکسن نخریم. از این رو ما برای سه مدل مختلف واکسن درخواستمان را در کوواکس ثبت کرده‌ایم و اگر این محصولات برسد، مقایسه خوبی هم بین محصول خارجی و داخلی خواهیم داشت. اگر خودمان به موقع به تولید نرسیم، می‌توانیم مطمئن باشیم بخش پرخطر جامعه ما نیز هم‌زمان با مردم دیگر نقاط دنیا این واکسن را می‌زنند.

طبق برنامه ریزی سازمان بهداشت جهانی (WHO) واکسن کوواکس برای ۲۰ درصد جمعیت پرخطر در نظر گرفته شده و چون تعداد کشورهای عضو کوواکس زیاد است، قدرت چانه‌زنی بالایی هم با فروشندگان دارد.

رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت در ادامه گفت: ما درباره واکسن هم در تدارک واردات هستیم و هم تولید داخل و به هر دلیلی در تولید واکسن داخلی دچار مشکل شویم، باید از قبل برای جامعه پرخطرمان فکر کنیم. به همین دلیل پیش‌بینی واردات را هم کرده‌ایم. از سوی دیگر با توجه به شرایط تحریم ممکن است امکان استفاده از واکسن خارجی هم نداشته باشیم. از این رو با توجه به شرایط خودمان باید همه گزینه‌ها را برای سلامت مردم روی میز داشته باشیم تا در موقعیت‌های مختلف از هر کدام که به نفع سلامت مردم است، استفاده کنیم.

تاثیر اقدامات محققان کشور در رفتار شرکتهای خارجی با ایران مشهود است

وطن پور با قدردانی از اقدامات پژوهشگران کشور ادامه داد: من چون در حوزه فناوری کار می‌کنم، تاثیر اقدامات محققان ایرانی در رفتار شرکتهای خارجی آشکار است. به محض این که اعلام می‌کنیم پروژه‌ای را شروع کرده‌ایم، یا زمانی که شرکت داخلی مجوز سازمان غذا و دارو را می‌گیرد، قیمت محصولات طرف خارجی پایین می‌آید. از این رو حتی اگر تلاش‌های محققان ما به تامین صد درصدی نیاز داخلی نینجامد، قطعا تاثیر لازم را در مذاکرات بازرگانی و گفتگوهای تجاری برای واردات خواهد داشت. اگر ما کشوری بودیم که نه محقق و پلتفرم تولید داشتیم و نه در تولید واکسن کار کرده بودیم، طبعا قیمت‌های گزاف‌تری به ما پیشنهاد می‌شد. الان یکی از شرکت‌ها واکسن را ۱۵۰ دلار قیمت گذاری کرده و اگر ما بخواهیم چنین قیمت‌هایی پرداخت کنیم، بودجه و منابع هنگفتی باید صرف کنیم. ما جایگاه کنونی خود را مدیون محققان عزیز کشور و شرکت‌های دانش بنیان هستیم و با این حساب، حتی اگر بخشی از نیازمان را متکی به واردات باشیم، واکسن را گران نمی‌خریم.

وزیر بهداشت، پیگیر تامین بقیه منابع خرید واکسن

وی در توضیح جزئیات سفارش ایران گفت: آن میزان که من اطلاع دارم و در کمیته واکسن مطرح شده، امور بین الملل وزارت بهداشت به کوواکس اعلام نیاز کرده و بخشی از منابع مالی آن را هم تامین کرده و فعلا یک رزرواسیون انجام شده است. ما طبعا باید پیش پرداختی بکنیم تا خرید مقداری واکسن تثبیت شود. مطلع هستم که وزیر بهداشت پیگیر تامین بقیه منابع هم است. البته هنوز هیچ چیز قطعی نیست، اگر حادثه غیرمترقبه‌ای رخ دهد یا شرکتها موفق به گرفتن تاییدیه نشوند، یا اعلام شود که واکسن هم موثر نیست، باید راه‌های دیگری را دنبال کرد.

حربه تحریم و واکسن کرونا

رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا موضوع تحریم مشکلی در دستیابی ما به واکسن کوواکس ایجاد می‌کند، اظهار کرد: هنوز ما با واقعیت عینی موضوع مواجه نشده‌ایم و باید صبر کنیم تا واکسن‌ها عرضه شود. ما سفارش را ارائه کرده و وظایف و تعهداتمان را انجام داده‌ایم. شعار آمریکایی‌ها هم این بوده که در واکسن و دارو مشکلی ایجاد نمیکنند. موضوع کرونا هم بین‌المللی است و چون این بیماری قابل انتقال است، به نظر می‌رسد آنها هم نمی‌خواهند بیماری در کشور ما بماند و بعید می‌دانم در این موضوع با حربه تحریم مانع دستیابی ما به واکسن شوند. هرچند امکان چالشهای احتمالی در نقل و انتقال پول، بانکها و موضوع FATF هست که همه باید برای حل آن همکاری کنیم.

با توجه به این که اعلام شده برخی واکسنها باید در دمای ۷۰ درجه زیر صفر نگهداری شود، تدابیر لازم درباره توزیع عادلانه و مطمئن واکسن، موضوع سوال دیگر از دکتر وطن پور بود که وی در پاسخ گفت: ما در کمیته واکسن یکی از دغدغه‌هایمان همین است. دبیر کمیته دکتر گویا هستند که با سالها تجربه توزیع واکسن، تجهیزات و سازوکارها را هم در اختیار دارند. یکی از بحثهای ما با کوواکس این بود که بخش عمده واکسن ما را از مواردی تامین کند که نیاز به دمای منهای۷۰ ندارد و این تدبیر هم اندیشیده شده است. به مردم هم این اطمینان را می‌دهم که نظام توزیع واکسن ما یک نظام نهادینه است و معاونت بهداشتی مراکز مجهزی دارد که واکسن‌های زیادی را از طریق آنها توزیع کرده و مشکلی وجود ندارد. به علاوه یخچال‌های منهای ۸۰ در داخل کشور هم تولید می‌شود. من تا جایی که اطلاع دارم، ساختار توزیع واکسن را داریم.

پیشتر نیز حید محمدی مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از پیوستن ایران به برنامه جهانی پیش خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید۱۹ موسوم به «کوواکس» خبر داده بود.

وی افزود: وزارت بهداشت نامه پیوستن به برنامه توزیع عادلانه واکسن کرونا (کوواکس) را امضا کرده و به طور رسمی عضو این برنامه جهانی شده و در نوبت خرید این واکسن قرار گرفته است.با توجه به پیوستن ایران به برنامه جهانی کوواکس هر زمان که واکسن کرونا در دنیا تولید شد، ایران نیز سهمیه خود را دریافت می کند اما در مورد اینکه ایران برای پیوستن به این برنامه پولی واریز کرده یا نه با توجه به اینکه این موضوع در حوزه کاری سازمان غذا و دارو نیست، اطلاعی ندارم.

 علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه گفته بود: با توافق انجام شده بین ایران و سازمان بهداشت جهانی، این سازمان به ایران برای پرداخت هزینه پیش پرداخت خرید واکسن و عضویت در برنامه پیش خرید واکسن کرونا مهلت کافی داده و از این نظر جای نگرانی وجود ندارد.

برنامه جهانی دسترسی عادلانه به واکسن کرونا موسوم به کوواکس با مدیریت سازمان جهانی دنبال می شود و تاکنون بیش از ۱۸۰کشور دنیا به این برنامه پیوسته اند. این برنامه به دنبال این است که بعد از تولید واکسن تایید شده کرونا حدو دو میلیارد دوز از این واکسن را تا پایان سال ۲۰۲۱ در بین کشورها توزیع کند و کارکنان سیستم های سلامت در اولویت دریافت این واکسن هستند.چین و آمریکا هنوز به برنامه جهانی توزیع عادلانه واکسن کرونا نپیوسته اند.بیش از ۱۴۰ شرکت دارویی و تولید واکسن در دنیا برای تولید واکسن کرونا فعالیت می کنند که تعدادی از این شرکتها در آمریکا، اروپا و چین در این زمینه به دستاوردهایی رسیده و وارد فاز انسانی تولید این واکسن شده اند.

مدیر گروه تحقیقات ویروس‌شناسی انستیتو پاستور  نیز در وبینار ایرنا اعلام کرد: ایران با تکیه بر دانش و تجربه طولانی خود در ساخت واکسن، در زمینه تولید واکسن کووید-۱۹ به دستاوردهای خوبی رسیده است و به احتمال قوی، واکسن ایرانی کرونا تا تابستان سال آینده وارد بازار می شود.

دکتر «کیهان آزادمنش» که یک شرکت پژوهشی در زمینه تولید واکسن را نیز مدیریت می کند، تصریح کرد: دانش ساخت واکسن در ایران قدیمی  است و کشور ما تجربه فراوانی در این زمینه دارد اما در شرایط کنونی و با توجه به روند تولید واکسن کووید -۱۹ در چند شرکت ایرانی، احتمالا مرحله تولید انبوه آن تا تابستان ۱۴۰۰ طول خواهد کشید.

مشروح این وبینار به زودی منتشر می شود.