اینکه تحریم ، کمبود مواد اولیه و گلوگاه گمرکی شاید سبب عدم واردات یا نقل و انتقال دیر هنگام شود در کشور تازگی ندارد، اما کالایی مانند روغن که یک شبه قفسه ها از وجود انبوه آن تهی شده و مردم را در نبود و کمیابی سرگردان می کند، نمی توان به حساب تحریم یا کم کاری گمرک گذاشت.
موضوع بود و نبود کالا فقط مختص روغن نیست بلکه مشکلاتی از این دست بیشتر مواقع ریشه در رفتارهای سودجویانه باندهای مافیایی، فرصت طلبان و سودجویان دارد، پدیده ای که ابتدا با شایعه آغاز و سپس با پستو رفتن اجناس و کمیابی ختم می شود.
پدیده های اقتصادی در بخش کمبود ها یا گرانی کالاها در کشور پیشینه طولانی دارند اما تشدید تحریم ها و نوسان قیمت ارز در سال ۹۸ هم فضایی به وجود آورد تا بازار هر روز به شکلی متفاوت دستخوش کمبود یا گرانی شود.
شایعه و عرضه محدود جرقه اولیه
عرضه محدود و شایعه پای ثابت طوفان های اقتصادی است؛ هرچند که گاهی مواقع کمیابی و گرانی یک کالا یا مواد غذایی معلول نبود مواد اولیه، تعطیلی کارخانه ها، عدم واردات، صادرات بی رویه، قاچاق و مواردی از این دست است اما به تجربه ثابت شده که گاهی مواقع باندهای مافیایی با هدف سود هنگفت دست به شایعه پراکنی، احتکار و عرضه محدود کالاها می زنند و بازار را به التهاب می کشانند.
اینجا موضوع گزارش روغن خوراکی است که در سه سال اخیر این سومین بار است که به بازارهای کشور از جمله استان البرز شوک وارد می کند، محصولی با تولید حداکثری ایرانی اما بیشتر با مواد اولیه وارداتی که در انواع جامد و مایع در پخت و پزها مورد مصرف قرار می گیرد.
البته نوع جامد روغن چندصباحی است که کمتر در بازار دیده می شود و بیشتر مغازه ها به عرضه نیمه جامد روی آورده اند.
این محصول با اینکه کارخانه های مختلفی در کشور به تولید انبوه آن مبادرت می کنند و تنوع و فراوانی آن برای مشتریان فروشگاه ها و مغازه ها غیر قابل تصور بود از چندی پیش در پس زمزمه ها و شایعات به یکباره از بازار رخت بربست .
تهی شدن ناگهانی قفسه ها از روغن در حالی صورت گرفت که مشتریان تا حدود یک ماه پیش در تهیه انواع آن به سراغ بهترین ها یا با کیفیت ها رفته و تراریخته و غیر تراریخته ملاک کیفیت قرار گرفته بود.
البته روی دیگر سکه شایعات آن است که مردم با هجوم به فروشگاه ها و مغازه ها به خرید فراوان و ذخیره سازی این گونه کالاها پرداخته و به گرانی و کمبود دامن می زنند و در نتیجه سودجویان به اهداف شوم خود دست می یابند.
آغاز کمیابی روغن در فروشگاه های البرز
کمبود و نبود روغن نباتی پس از آن در استان البرز جرقه خورد که فروشگاه ها و مغازه ها ابتدا تا چندی پیش روغن جامد را در مقدار محدود به مشتریان عرضه می کردند و گویا تقاضای عمومی برای تهیه این نوع روغن بالا رفت که به یکباره در پس شایعات، انواع روغن های مایع هم قفسه ها را خالی کردند و این بار نیز دسترسی مشتریان به تراریخته و غیر ترایخته نیز دشوار شد.
سوپر مارکت ها و فروشگاه های بزرگ و کوچک که تا چندی پیش برای فروش انواع روغن های خوراکی (به جز روغن جامد) دست به دامان مشتریان بودند در مقطع کمیابی، چهره ای اخمو به خود گرفتند و با پاسخ« نیست» مشتریان تنوع طلب گذشته را به خانه ها باز گرداندند.
کمبود کالای اساسی و دم دستی روغن که پای ثابت پخت و پزهاست نگرانی و نارضایتی عمومی در البرز به وجود آورد که هنوز آثار آن به قوت خود باقی است ؛ مردمی که در پس بسیاری از مشکلات مانند کاهش درآمد، آثار ویروس کرونا و کاستی های دیگر با سختی ها دست و پنجه نرم می کنند.
کمبود روغن از نگاه شهروندان البرزی
برخی شهروندان البرزی همانند کارشناسان امور اقتصادی ریشه کمبودها یا کمیابی برخی اقلام مانند روغن خوراکی را ناشی از بی توجهی به امر نظارت ها، شایعات و حرکت های جسورانه سودجویان کلان و خرد در وضعیت تحریمی می دانند.
به گفته اکبر محمد نژاد شهروند کرجی، کمیاب شدن روغن ابتدا با کمبود نوع جامد آن در بازار شروع شد و سپس انواع مختلف روغن را به پستوها برد؛ حدود سه تا چهار هفته این وضعیت در استان استمرار یافت که البته بازار هنوز اشباع نشده است.
این شهروند معتقد است که مسوولان دستگاه های نظارتی کمتر به شایعات توجه کرده و فضای مجازی را رصد نمی کنند تا بتوانند در مواقع حساس از یک چالش و کمبود کالای عمومی جلوگیری به عمل آورند.
مهین مشهدی پور دیگر البرزی با بیان اینکه تصور نمی رفت روغن به این سادگی بار دیگر قفسه مغازه ها را ترک کند ، گفت : چرا مسوولان وضعیت کالاهای اساسی را به خوبی رصد نمی کنند و مجال احتکار یا گران فروشی را برای سودجویان فراهم می کنند.
وی مدعی شد که برخی مغازه ها در قبال عرضه محدود روغن جامد، اجناس دیگری را به مشتریان تحمیل می کنند یا اینکه روغن های سهمیه ای را با قیمت گران به رستوران ها و شیرینی پزی ها به فروش می رسانند.
بنا به گفته شهروندان کرجی، برخی فروشندگان نیز هر حلب روغن پنج کیلویی جامد را بین ۱۴۰ تا ۱۶۰ هزارتومان به فروش می رسانند در حالی قیمت واقعی آن نصف این رقم است.
بازار روغن البرز در حال اشباع است
برخی مسوولان دستگاه های اجرایی استان البرز می گویند که انبارهای استان مملو از روغن های خوراکی بوده و به تازگی بیش از سه هزار تن روغن روانه بازار استان شده است.
با این حال هرچند بازدیدهای میدانی بیانگر آن است که به تازگی بخشی از روغن های خوراکی به قفسه ها بازگشته اما فراوانی و تنوع آن مانند گذشته نیست .
بنا به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری البرز، طرح نظارت بر عرضه اقلام مصرفی در بازار به صورت ویژه در این استان اجرایی شده است .
جهانگیر شاهمرادی افزود: اکنون مشکلی در تهیه روغن در این استان نیست و به سازمان صنعت، معدن و تجارت البرز تاکید شده تا با توزیع مناسب و نظارت بر آن، سهمیه مورد نیاز مردم را در فروشگاه های بزرگ و کوچک تامین کند.
وی افزود: در اجرای این طرح با هماهنگی فرمانده سپاه استان البرز و بسیج، بازار محله های مختلف استان زیر ذره بین تیم های نظارتی قرار گرفته است.
شاهمرادی ادامه داد: گران فروشی ،کم فروشی و احتکار اجناس از جمله موضوعات مهمی است که به جد در اجرای طرح نظارت برب ازار استان البرز به صورت محله محور تحت نظارت قرار گرفته و با متخلفان برخورد می شود.
ورود هفت هزار تن روغن به البرز
رامین ربیعی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت البرز نیز از ورود هفت هزار و ۲۱۲ تن روغن طی آبان ماه سال جاری تاکنون به استان خبرداد و بیان داشت: روغن خانوار در فروشگاه های بزرگ زنجیره ای و واحدهای صنفی شاخص در حال توزیع است و این روند همچنان ادامه دارد.
وی به مردم اطمینان داد که نگران کمبود روغن در استان البرز نباشند ضمن آنکه ساکنان استان در صورت مشاهده احتکار، عدم عرضه و یا هر گونه تخلف دیگری در زمینه روغن مراتب را به سامانه ۱۲۴ گزارش کنند.
مشکل توزیع روغن در حال برطرف شدن است
رییس اتاق اصناف البرز نیز دراین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت : مشکل کمبود روغن که طی یک ماه گذشته تاکنون این استان را درگیر خود کرده است اما درحال برطرف شدن است .
بهروز حصاری ، کاهش عرضه روغن را ناشی از کمبود مواد اولیه دانست و افزود: اکنون به صورت مرتب روغن در اختیار واحدهای صنفی ، صنعتی و مراکز توزیع برای خانوارها قرار می گیرد؛ کما اینکه در زمان حاضر ۹۰۳ تن روغن برای واحدهای صنفی مانند نانوایی ها، قنادان، اغذیه فروشان و رستوران ها و ۸۷۹ تن نیز برای مصارف خانگی تخصیص و مباشران درحال تحویل و توزیع هستند.
وی بیان داشت: مردم هیچ گونه نگرانی در خصوص تهیه روغن نداشته باشند و از ذخیره فراوان خانگی خودداری کنند چرا که به اندازه کافی روغن تولید و بازار به زودی اشباع می شود.
رییس اتاق اصناف البرز درخصوص وضعیت تغییرقیمت روغن نیز یادآورشد که قیمت روغن هیچ تغییر نکرده و چنانچه واحد صنفی بیشتر از قیمت درج شده بر بسته ها اقدام به فروش کند گرانفروش محسوب می شود.
شایعه، هجوم به بازار را جرقه زد
حصاری ، یکی از عوامل هجوم مردم به بازار روغن را انتشار شایعاتی در فضای مجازی مبنی بر کمبود روغن نباتی دانست و گفت : این امر سبب شد مردم بیش از حداستفاده خود اقدام به انبار خانگی کنند.
وی همچنین در خصوص وضعیت روغن نباتی جامد نیز گفت که عرضه این نوع روغن نیز با تدابیر انجام شده به صورت انبوه در بازار آغاز می شود.
حصاری در خصوص احتکار روغن از سوی واحدهای صنفی و بنکداران یادآور شد: تیم های بازرسی اصناف به همراه قاضی تعزیرات حکومتی و بازرسی صمت استان البرز فعالیت واحدهای تولیدی و عمده فروشی ها را بازرسی و با هرگونه تخلف مبنی بر احتکار برخورد جدی خواهند کرد.
وی گفت: ۶۵ تیم بازرسی در قالب قرارگاه نظارتی شهید نبی سلگی برای رصد فعالیت و احدهای تولیدی ، عمده فروشی ها ، شرکت های پخش و واحدهای صنفی در استان البرز فعال شده است.
نکته پایانی
آنطور که مسوولان استان البرز اشاره کردند ، افزون بر کمبود مواد اولیه ، شایعه سازی جرقه کمبود روغن و هجوم مردم به فروشگاه ها و مغازه ها را در این استان و سطح کشور زد؛ هرچند که بازار از انواع روغن اشباع بود و حتی کمبود مقطعی مواد اولیه به این سادگی عاملی برای اشکال در شبکه توزیع به شمار نمی رفت اما بی توجهی مسوولان به شایعه سازی ها و عدم کنترل بازار سبب شد تا تهیه روغن هم برای زمانی کوتاه چالش برانگیز شود.
تاکید این گزارش بر توجه به نگاه صاحبنظران در خصوص جدی گرفتن بازار شایعات و انجام اقدامات پیشگیرانه یا پیشدستانه بوده تا بازار کالاها و اجناس به سادگی دستخوش کمبود و گرانی نشود.
ذخیره سازی مناسب کالاهای اساسی مانند روغن ، قند و شکر و سایر اقلام و عرضه انبوه آنها در فروشگاه های معتبر مهمترین اقدام برای پیشگیری از التهاب این گونه اجناس در بازار است.
طبق برخی گزارش ها ، سودجویان با احتکار روغن و فروش چندبرابری در خارج از شبکه توزیع تاکنون در قبال التهاب بازار روغن مبالغ زیادی به جیب زده که این موضوع سبب شد تا نظارت ها بر بازار استان البرز تشدید شود.
در زمان کنونی بالا و پایین شدن قیمت مرغ یا گوشت قرمز نمونه دیگری از التهاب قیمت در زمینه نیازهای اساسی مردم بوده که نیازمند مدیریت منسجم ، نظارت و ایجاد عرضه مستقیم و زنجیره ای است.
اگر چه این روزها بازار روغن در البرز و دیگر مناطق کشور به سمت ثبات و اشباع پیش می رود اما این التهاب ها ، تجاربی ارزشمند برای برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است .
متناسب سازی تولید و تامین محصولات و کالاهای اساسی با سرانه ها و مصرف داخلی یکی از مهمترین راهکارها برای پیشگیری از چالش های اقتصادی در بازار کالا ها است .
تامین مواد اولیه ، حمایت از تولید کنندگان داخلی ، مدیرعرضه و توزیع و نظارت بر شبکه توزیع می تواند در تامین مناسب مایحتاج عمومی برای مواقع عادی و اضطراری گره گشا باشد.
نظر شما