صبحگاهان که خورشید پنجه طلایی‌اش را بر تارهای گندم‌گون دشت کشیده است و زنانی برای نمک چینی راهی معدن نمک می شوند.
در معدن نمک قلعه‌رشید شهرستان اردل چهارمحال و بختیاری، زنان صبحگاهان برای برداشت نمک سپید راهی منطقه‌ای کوهستانی می‌شوند و تا این نمک حرمت نان را بالا ببرد.
کار طاقت‌فرسای معدن از همان صبح آغاز میشود، زنان یکی یکی وارد محوطه معدنی نمکین می‌شوند تا به برداشت نمک از این محوطه اقدام کنند.
زنان با کار طاقت‌فرسای خود و تلاش‌های بی‌وقفه، یک لقمه نان حلال و شیرین را از درون آب شور دره نمک به‌دست می‌آورند.
معدن نمک چگونه جایی است؟
معدن نمک قلعه‌رشید شهرستان اردل در چهارمحال و بختیاری یکی از این معادن فعال استان است که در طول سال‌های متمادی از سوی بهره‌برداران محلی استفاده می‌شده است.
نمک استحصال شده از سوی افراد محلی و بهره‌برداران بومی پس از برداشت در بازارهای محلی و کشوری فروخته میشود.
آب این دره به سه شاخه شور، نیمه‌شور و تلخ تقسیم میشود و در مصارف دیگر مانند آشامیدنی و کشاورزی استفاده ندارد و مازاد آن در نهایت به رودخانه کارون می‌ریزد.
معدن نمک قلعه‌رشید شهرستان اردل، سال‌های متمادی است که محلی برای اشتغال و امرار معاش مردمان روستاهای قلعه‌رشید، قلعه‌درویش، شکرآباد و دره‌شور است.
این معدن نمک، از زمان پدران آنان در گذشته‌های بسیار دور مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت و اکنون پس از گذشت سال‌ها و شاید صدها سال همچنان مورد استفاده است.
هم‌اینک ۱۰۵ بانو با اشتغال خود در معدن نمک روستای قلعه‌رشید ضمن امرار معاش خود و تامین نمک خوراکی، فعالیت هر چند ناچیز اقتصادی را تجربه می‌کنند.
این بانوان روستایی از ابتدای تیرماه تا آغاز فصل بارش از، سپیده‌دم تا غروب خورشید با تلاش فراوان و سخت‌کوشی ،آب دره‌ای موسوم به دره نمک را به چاله‌هایی هدایت و در آنجا ذخیره‌سازی می‌کنند، سپس با وزش باد، تابش نور خورشید و دمای هوا آب آن تبخیر و نمک باقی می‌ماند.
این روند در هر دوره ۴۰ روز ادامه پیدا می‌کند و سپس برداشت نمک که به "نمک‌چینی" معروف است انجام میشود.
درآمد حاصل از نمک‌چینی هر چند ناچیز است اما به ادعای بانوان فعال در این معدن، از برکت بالایی برخوردار است و معاش آنان را هر چند اندک، تامین می‌کند.
۱۰۵ بانوی روستایی در معدن نمک قلعه‌رشید فعالیت دارند
یکی از بانوان فعال در معدن نمک قلعه‌رشید می‌گوید: هم‌اکنون ۱۰۵ نفر از بانوان روستایی سرپرست خانوار، سال‌های متمادی است که با سختی فراوان در این معدن فعالیت و کار می‌کنند.
حاجیه خانم مرادپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از این تعداد ۲۰ نفر اهل قلعه‌رشید، ۴۵ نفر اهل قلعه‌درویش، ۲۰ نفر اهل شکرآباد و ۲۰ نفر اهل دره‌شور هستند.
وی افزود: هر نفر روزانه بین ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم نمک برداشت و در شهرها و روستاهای اطراف و همچنین استان خوزستان برای مصرف دام و انسان عرضه می‌کند.
مرادپور تصریح کرد: برداشت نمک (نمک‌چینی) از ابتدای تیرماه آغاز میشود و تا قبل از شروع بارش‌ها ادامه دارد و در این مدت هر فرد به طور میانگین یک‌هزار و ۲۰۰ کیلوگرم نمک برداشت می‌کند و آن را به‌ازای هر مَن (۶ کیلوگرم) تا ۳۰ هزار ریال به‌فروش می‌رساند.
مرادپور اظهار داشت: این در حالی است که علاوه بر سختی فراوان و درآمد پایین، اکنون فردی مدعی کشف این معدن شده است.
معدن نمک قلعه‌رشید نسل به نسل فعال بوده است
یکی دیگر از بانوان فعال در معدن نمک قلعه‌رشید گفت: بانوان فعال در این معدن و مادران آنها سال‌های سال در اینجا تلاش کرده و جان کنده‌اند.
ماه‌خانم اسدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: معدن نمک قلعه‌رشید در سال‌های آینده نیز به دختران ما تعلق دارد و باید روزی خود را از طریق فعالیت در این معدن به دست آورند.
وی افزود: این معدن براساس اسناد مکتوب موجود حداقل از دوران پیش از انقلاب مورد استفاده اجداد و نیاکان ما بوده و به‌تازگی کشف نشده است.
بانوان برای نمک‌چینی زحمات زیادی می‌کشند
یکی از اهالی روستای قلعه‌رشید نیز گفت: بانوان برای نمک‌چینی متحمل زحمات زیادی و تلاش‌های طاقت‌فرسایی می‌شوند.
کرم‌الله حیدری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: دره نمک و معدن واقع در آن از سال‌های بسیار دور، به صورت نسل به نسل از آباء و اجدادمان فعال بوده و از آن امرار معاش می‌شده است.
وی افزود: ما متولد همین خاک هستیم و باید بهره‌برداری از این معدن برای این مردم که هیچ شغل و درآمد دیگری ندارند، باقی بماند.
حیدری تصریح کرد: اهالی روستاهای قلعه‌رشید، قلعه‌درویش، شکرآباد و دره‌شور خواهان بهره برداری از این معدن به شکل سابق و بدون واگذاری به شکل فردی هستند.
اشتغال بانوان در معدن نمک قلعه‌رشید قابل توجه است
عضو شورای اسلامی روستای قلعه‌رشید شهرستان اردل نیز گفت: هم‌اینک ۱۰۵ بانوی در معدن نمک این روستا مشغول به فعالیت هستند، که این آمار برای روستاهایی که ظرفیت اشتغال آفرینی در آنها وجود ندارد، قابل توجه است.
علمدار اسدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: اشتغال بانوان روستاهای قلعه‌رشید، قلعه‌درویش، شکرآباد و دره‌شور در معدن نمک روستای قلعه‌رشید از سال‌های بسیار دور سابقه دارد.
وی افزود: اسناد مکتوبی از وزارت وقت صنایع و معادن در پیش از انقلاب مبنی بر فعالیت معدن نمک روستای قلعه‌رشید و مشخص بودن چهار گوشه شش‌دانگی این معدن وجود دارد.
عضو شورای اسلامی روستای قلعه‌رشید اظهار داشت: برای توسعه این معدن نمک، بهره‌برداران بومی کنونی آمادگی دارند تا با تشکیل تعاونی و سرمایه‌گذاری بر روی آن ضمن افزایش اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی منطقه، عوارض، مالیات و حقوق دولتی را هم پرداخت کنند.
اسدی تاکید کرد: در صورت واگذاری این معدن به افراد غیربومی، بیکاری و مسائل اجتماعی را در پی خواهد داشت.
وی افزود: فرد غیربومی جدید نه تنها نمی‌تواند اشتغال موجود را حفظ کند بلکه این افراد را هم بی‌کار و مجبور به حاشیه‌نشینی، مهاجرت و آسیب‌های ناشی از آن می‌کند.
عضو شورای اسلامی روستای قلعه‌رشید تاکید کرد:معدن نمک قلعه‌رشید در ابتدای دهه ۳۰ وزارت صنایع و معادن وقت این معدن را به‌مدت ۱۰ سال به بهره‌برداران اجاره داده است و پرداخت حقوق دولتی در این مدت را هر ۶ ماه یک‌بار به‌صورت نقدی الزام کرده است.
وی افزود: در این اجاره‌نامه میزان برداشت نمک در سه سال نخست را یک‌هزار و ۸۰۰ تن اعلام کرده است.
اسدی تصریح کرد: متاسفانه برای رفع این مشکل پیگیری‌های فراوانی از سوی مسوولان انجام داده‌ایم که به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.
معدن نمک قلعه‌رشید در دست افراد بومی باشد
یکی دیگر از اهالی روستای قلعه‌رشید نیز گفت: اهالی روستاهای قلعه‌رشید، قلعه‌درویش، شکرآباد و دره‌شور خواهان بهره‌برداری از این معدن به وسیله خود اشخاص بومی هستند.
مروت اسدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: بهره‌برداران بومی معدن نمک قلعه‌رشید در صورت آمادگی مسوولان دولتی برای پرداخت تسهیلات اشتغال‌زایی، توانایی تشکیل تعاونی و سرمایه‌گذاری به‌منظور توسعه این معدن، افزایش اشتغال، کاهش نرخ بیکاری، رونق اقتصادی و جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه را دارند.
۲میلیارد ریال برای فعالیت در معدن نمک قلعه‌رشید هزینه شده است
دارنده گواهی بهره‌برداری و سرمایه‌گذار معدن نمک قلعه‌رشید اردل گفت: تاکنون ۲ میلیارد ریال برای مطالعات، اکتشاف و زیرساخت‌های این معدن هزینه کرده‌ام.
علی رئیسی مطلق در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از سال ۱۳۹۰ تاکنون برای فعالیت در معدن نمک قلعه‌رشید اردل ۹ سال از عمر خود را از دست داده‌ام.
وی یادآور شد: افراد محلی اجازه ساخت حوضچه در معدن نمک قلعه‌رشید اردل را ندادند اما بنده در آنجا جاده‌ای به عرض پنج متر و طول ۲۵۰ متر احداث کرده‌ام.
وی گفت: بنده ادعای مالکیت بر معدن نمک قلعه‌رشید اردل را از سال ۱۳۹۰ تاکنون برای خود می‌دانم.
رئیسی مطلق تاکید کرد: در صورت رفع مشکلات اجتماعی و فعالیت در معدن نمک قلعه‌رشید اردل با سرمایه‌گذاری ۲ تا سه میلیارد ریالی برای هفت نفر اشتغال‌زایی می‌کنم.
پروانه بهره‌برداری معدن قلعه‌رشید اردل بدون استعلام از شورای اسلامی روستا صادر شده است
بخشدار مرکزی شهرستان اردل نیز گفت: پروانه بهره‌برداری برای سرمایه‌گذاری در معدن قلعه‌رشید بدون گرفتن استعلام از شورای اسلامی این روستا صادر شده است.
حسین فرشید در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: اکنون برای پاسخ به استعلام‌های سرمایه‌گذاری، فرمانداری از بخشداری و بخشداری از شورای اسلامی روستای مربوطه استعلام می‌گیرد.
وی افزود: این در حالی است که برای پاسخ به استعلام مربوط به سرمایه‌گذاری در معدن نمک قلعه‌رشید اردل، بخشدار مرکزی وقت، هیچ استعلام و نظری از شورای اسلامی روستا نگرفته است.
این مسئول یادآور شد: تاکنون در محدوده معدن نمک قلعه‌رشید اردل هیچ جاده و مسیر دسترسی از سوی سرمایه‌گذار احداث نشده است.
بخشدار مرکزی اردل اظهار داشت: منطقی نیست که بهره‌برداران کنونی معدن نمک قلعه‌رشید با ۱۰۵ نفر اشتغال‌زایی و شراکت یک‌هزار و ۸۰۰ نفر از ساکنان روستاهای قلعه‌رشید، قلعه‌درویش، شکرآباد و دره‌شور با حق مالکیت عرفی ده‌ها و یا شاید صدها ساله، نابود و نسبت به اجرای یک طرح سرمایه‌گذاری با هفت نفر اشتغال‌زایی اقدام شود.
سرمایه‌گذار، درخواست اکتشاف نمک معدن قلعه‌رشید اردل را سال ۱۳۹۳ ارائه کرد
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری نیز در این باره گفت: یک سرمایه‌گذار در سال ۱۳۹۳ درخواست اکتشاف نمک به این سازمان ارائه کرده است.
مهرداد قاسمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: پس از این درخواست سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری از هشت دستگاه اجرایی مانند منابع‌طبیعی و آبخیزداری، میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، نیروی انتظامی، راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، راه و شهرسازی، اوقاف و امور خیریه، شرکت مخابرات و شرکت گاز استعلام کرده است.
وی افزود: بعد از استعلام‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری، اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری هم از چند مرجع استعلام می‌کند تا بداند که پروانه چرا، مرتع‌داری، دامداری و بهره‌بردار محلی در منطقه نباشد.
قاسمی تصریح کرد: وقتی پاسخ منابع‌طبیعی و آبخیزداری و سایر دستگاه‌های اجرایی به استعلام سازمان صنعت، معدن و تجارت مثبت باشد به منزله نبود مشکل و منجر به صدور پروانه اکتشاف میشود.
وی یادآور شد: این سرمایه‌گذار پاسخ تمامی این استعلام‌ها را آورده و در خردادماه سال ۱۳۹۴ پروانه اکتشاف برای وی صادر شده است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: پس از صدور گواهی اکتشاف، سرمایه‌گذار موظف است تا ظرف یک سال کار اکتشافی انجام دهد و گزارش پایان کار خود را ارائه دهد.
وی گفت: این سرمایه‌گذار در این مدت اقداماتی را انجام داده و یک مرحله گواهی اکتشاف خود را تمدید کرده است.
قاسمی تاکید کرد: البته براساس بررسی‌هایی که روی این پرونده انجام دادم متوجه شدم که در همان موقع و بین این فعالیت‌ها، دو سه اعتراض از سوی اهالی روستاهای منطقه مانند قلعه‌رشید ثبت شده و با فعالیت اکتشافی این سرمایه‌گذار مخالفت کرده‌اند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در صورت شکایت معترضان از فرد سرمایه‌گذار، دادگستری از این سازمان استعلام می‌گیرد که در آن زمان هیچ شکایتی نشده و این فرد کار خود را ادامه داده است.
وی یادآور شد: سرمایه‌گذار در گزارش پایان کار خود به سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری مدعی شده که در این منطقه مطالعه انجام داده، جاده و ترانشه زده، حوضچه رسوب‌گیر احداث کرده و ذخیره نمک را هم برآورد کرده است.
قاسمی اظهار داشت: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان به استناد این گزارش پایان کار، گواهی کشف برای وی صادر کرده است.
وی گفت: با صدور گواهی کشف، سرمایه‌گذار ذی‌نفع میشود، یعنی نمک را اکتشاف انجام داده و این سازمان موظف به صدور پروانه بهره‌برداری میشود.
وی افزود: این سازمان سال ۱۳۹۶ پروانه بهره‌برداری به‌منظور استخراج سالانه پنج هزار تن نمک آبی برای وی صادر کرده است.
قاسمی تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد این سرمایه‌گذار بعد از صدور پروانه بهره‌برداری در محل حاضر میشود تا کار کند که با اعتراض و مقابله اهالی و بهره‌برداران محلی مواجه میشود و اهالی و بهره‌برداران محلی با تاکید بر فعالیت خود از گذشته‌های دور تاکنون، اجازه فعالیت به وی نداده‌اند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: حتی فکر می‌کنم در مرحله اکتشاف هم با استفاده از یک دستگاه لودر قصد احداث جاده در این منطقه داشته که با مخالفت و درگیری اهالی و بهره‌برداران محلی مواجه میشود.
وی گفت: این سرمایه‌گذار تاکنون هم نتوانسته کاری کند و اهالی و بهره‌برداران محلی هنوز هم در حال برداشت نمک از این معدن هستند.
قاسمی اظهار داشت:هم‌اکنون اهالی و بهره‌برداران محلی معترض به حضور و فعالیت این سرمایه‌گذار باید برای پیگیری و رسیدگی به مشکل خود به دستگاه‌های قضایی و نظارتی مانند دادگستری و اداره‌کل بازرسی مراجعه کنند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری درخصوص آمادگی اهالی و بهره‌برداران محلی معدن قلعه‌رشید اردل مبنی بر تشکیل شرکت تعاونی و سرمایه‌گذاری بر روی این معدن تاکید کرد: تا مادامی که پروانه بهره‌برداری این سرمایه‌گذار اعتبار دارد، فرد یا افراد دیگر نمی‌توانند درخواست جدید بدهند.
وی افزود: باید این پروانه بهره‌برداری به‌دلیل واقعی نبودن و صدور غیرواقعی گواهی کشف باطل شود و مراحل آن از مراجعه ذی‌صلاح قضایی و نظارتی پیگیری شود تا اهالی و بهره‌برداران محلی بتوانند درخواست جدید بدهند.
قاسمی تصریح کرد: اهالی و بهره‌برداران محلی معدن قلعه‌رشید اردل به سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری مراجعه کرده‌اند و خودشان هم از این موضوع مطلع بودند.
وی یادآور شد: نامه و مجوز وزارت صنایع و معادن در دهه ۳۰ مبنی بر برداشت نمک از معدن قلعه‌رشید اردل بوده که نسخه‌ای از آن را دیده‌ام.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در صورتی که بخشداری مرکزی و فرمانداری شهرستان اردل در همان ابتدای درخواست این سرمایه‌گذار در سال ۱۳۹۰ حضور بهره‌برداران محلی و عرفی را گوشزد کرده بود، شاید چنین مشکلاتی بروز نمی‌کرد.
وی گفت: این سرمایه‌گذار حتی در صورت فعالیت و راه‌اندازی واحد تولیدی در معدن قلعه‌رشید اردل نمی‌تواند اشتغال ۱۰۵ نفر کنونی را حفظ کند و شاید تنها بتواند برای پنج نفر اشتغال‌زایی مستقیم داشته باشد.
به گزارش ایرنا، شهرستان اردل در ۹۰ کیلومتری مرکز چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
نظر شما