روابط دو کشور ایران و قطر اگر چه مراحل و تحولات زیادی را شاهد بوده است، اما با توجه به مناسبات تاریخی و حسن همجواری این سال های تهران و دوحه، به ویژه پس از محاصره دوحه از سوی کشورهای سابقا دوست، این روابط توسعه بیشتری یافته است.
اصولا یکی از علل اصلی بروز مشکلات و اختلافات در منطقه خلیج فارس به خاطر حضور و سیاست های تفرقه افکنانه برخی قدرت های فرامنطقه ای است که تنها راه تامین و ادامه منافع، فروش سلاح های خود و بازگرداندن درآمدهای نفتی منطقه را در چنین اختلافاتی دنبال می کنند و اجازه نمی دهند کشورهای منطقه خود راسا در کنار یکدیگر مشکلات را حل کرده و به دور از برخی تنش ها به حیات و بهره مندی از مزایای آن ادامه دهند.
در مقابل جمهوری اسلامی ایران مکررا ابتکاراتی را برای یک ساز و کار گفت گوهای منطقه ای مطرح کرده است. تهران همچنین از گفت وگوهای فراگیر و درون زا میان کشورهای منطقه خلیج فارس برای صلح وثبات این پهنه آبی استقبال می کند.
از نگاه تهران کشورهای منطقه به جای اینکه امنیت خود را از طریق بازیگران فرامنطقه ای یا سلاحهای پیشرفته تامین کنند، با ایجاد روابط مستحکم با همسایگان و بدون اتکا به بیگانگان می توانند به امنیت پایدار و دراز مدت دست یابند.
تهران بر اساس همین دیدگاه به جای تقابل ، راه همکاری با سایر کشورهای منطقه را در پیش گرفته است و اگر چه برخی همچنان بر طبل اختلافات می کوبند، اما این راهبرد اثرگذار تهران در توسعه روابط با کشوری مانند قطر نقش مهمی داشته است و سطح مناسبات دو کشور همسایه را از چهار سال گذشته به میزان قابل توجهی ارتقا داده است. چنانکه برگزاری منظم و سالیانه کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور که دور هفتم آن اوایل آذر ماه جاری در شهر اصفهان برگزار شد زمینه همکاریهای تجاری، سرمایه گذاری ، فناوری و گردشگری میان ایران و قطر را افزایش داده است .
همکاریهای ایران و قطر در زمینه توسعه ثبات و امنیت منطقه بویژه اجرای طرح صلح هرمز هم تاکنون بسیار حائز اهمیت بوده است.
شیخ تمیم بن حمد ال ثانی امیر قطر که دی ماه سال گذشته به تهران سفر کرد بر این مهم تاکید داشت و گفت: معتقدیم باید برای حفظ امنیت در این منطقه با جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری تأثیرگذار در منطقه همکاری کنیم و هرگونه همکاری امنیتی در حوزه خلیج فارس بدون حضور ایران ارزشی ندارد.
جمهوری اسلامی ایران همواره صراحتا اعلام کرده آماده همکاری های نزدیکتر با کشورهای منطقه است . این مهم بارها از سوی رییس جمهوری اسلامی بیان و از سوی مقام معظم رهبری در دیدار امیر قطر با ایشان، مورد تاکید قرار گرفته است .
واقعیت این است که شرایط کنونی منطقه نامناسب است و علت این وضعیت ، فسادانگیزی های آمریکا و عوامل این کشور در منطقه است و تنها راه مقابله با آن تکیه بر همکاری های درون منطقه ای است.
قطر در ژوئن ۲۰۱۷ با گرفتار آمدن در محاصره همسایگان عرب و بحران دیپلماتیک، تنها توانست تا حد زیادی از پتانسیل ایران برای رفع ممنوعیت پرواز و تأمین نیازهای اساسی خود بهره ببرد. بر این اساس خروج تدریجی قطر از نقاط بحرانخیز مانند سوریه و یمن و گرایش بیشتر به ایران، از ثمرات مواضع اصولی و هشدارهای ایران در قبال سیاست سوداگرایانه (مرکانتالیسم) آمریکا درمنطقه خلیج فارس بود.
توسعه روابط میان دو کشور بیانگر این حقیقت است که همگرایی کشورهای همسایه حول محور "استقرار امنیت در خلیج فارس بدون مداخله قدرتهای فرامنطقه ای" نسخه شفا بخش حل مسایل منطقه است .
جمهوری اسلامی ایران حتی بعد از شروع بحران خلیج فارس که با تحریم قطر از سوی همسایگانش آغاز شد، همواره بر گفت وگو به منظور حل اختلافات و همگرایی به جای واگرایی منطقه ای تاکید داشته است .
بر اساس همین سیاست اصولی زمانی که کویت در بیانیه ای از به نتیجه رسیدن تلاش ها برای حل تنش میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس خبر داد بلا فاصله با استقبال جمهوری اسلامی ایران روبرو شد.
وزیر امور خارجه کشورمان در توئیتی اینچنین واکنش نشان داد: "از تفاهمات اعلامی کویت در خلیج فارس استقبال می‌کنیم. سیاست دیرینه ایران دیپلماسی، روابط مبتنی بر حسن همجواری و گفت‌وگوهای منطقه‌ای است. امیدواریم این آشتی به ثبات و توسعه سیاسی و اقتصادی برای همه ملت‌های منطقه ما کمک کند."
این واکنش سنجیده و به موقع در شرایطی که آمریکایی ها تلاش داشتند از بهبود روابط میان قطر و عربستان به عنوان حربه ای علیه تهران استفاده کنند نقشه های دشمنان منطقه را نقش بر آب کرد و نشان داد روابط ایران و قطر متاثر از عامل سومی نیست که با هر گشایش و سختی تحت تاثیر قرار گیرد .
تحولات منطقه به ویژه بحران در سوریه و تلاش داعش برای اشغال عراق نشان داده است، جمهوری اسلامی ایران در زمان سختی ها و گشایش ها در کنار دوستانش مانده و خواهد ماند.
حمیدرضا بانصیری
نظر شما