اصولگرایان باید دو بازنگری جدی در اندیشه هایشان انجام دهند

ایرنا: شما از چهره هایی هستید که علیرغم تعلق خاطر به جریان اصولگرایی، انتقاداتی را هم به این جبهه وارد می دانید. این انتقادات چیست؟

ایمانی: اصولگرایان کسانی هستند که به اینکه اسلام می تواند و باید تشکیل حکومت دهد و حکومت اسلامی و دینی را اداره کند باور دارند. آنها حکومتی را که بر مبنای اندیشه های فقهی فلسفی و اجتماعی اسلام است ، قبول دارند. آنها این نکته را قبول دارند که اگر اختیارات و بسط ید داشته باشند باید حکومت اسلامی تشکیل دهند. این اساس همان اندیشه های مرحوم امام خمینی(ره) بنیانگذار این نظام است. بر همین مبنا اصولگرایان عموما اساس این حکومتی را که الان است با همه نواقضی که دارد و با همه ایرادات و انتقادات که ممکن است به آن داشته باشند باور دارند. اصولگرایان به حکومتی که تحت ولایت یک فرد اسلام شناس یا همان فقیه است معتقدند. اصولگرایان اصل حکومت مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه و آن چه را مرحوم امام پی ریزی کرد ، قبول دارند. البته ممکن برخی از این جریان، انحرافاتی هم داشته باشند.

در دهه اول انقلاب شاهد بودیم که جریان چپ که بعدها اسمشان دوم خردادی و سپس اصلاح طلب شد به شدت و حتی تندتر از جریان اصولگرایان به مبانی حکومت ولایت فقیه اعتقاد داشتند. اما آنها به تدریج این اعتقاد خود را از دست دادند و تبدیل به طیف های مختلف شدند. برخی طیف هایشان که به صراحت اعلام کردند که ما اشتباه کردیم و اساسا هر نوع حکومتی بر مبنای اندیشه های اسلام یا هر نوع ایدئولوژی مردود است. یعنی کاملا سکولار شدند و از مبانی حکومت دینی و اسلامی فاصله گرفتند. در برخی طیف هایشان هم نه تا این حد، ولی بالاخره در اندیشه هایشان دیگر آن چیزی که به عنوان تفکر بنیانگذار جمهوری اسلامی بود دیگر وجود ندارد و این نکته مهمی است.

اصولگرایان باید در زمینه خواست و نیاز مردم و تطبیق آن با ضوابط و احکام شرعی، اندیشه و نظریه پردازی کنند که البته هنوز چنین اقدامی از سوی اصولگرایان نشده است.

اما آن چیزی که می شود به عنوان نقدی بر افکار جریان اصولگرا وارد کرد ضرورت بازنگری اصولگرایان در برخی اندیشه هایشان نسبت به حکومت اسلامی است. این بازنگری بسیار لازم است و اگر انجام نشود اصولگرایان در پرواز خود دچار مشکل می شوند زیرا یک بال آنها خوب عمل نمی کند. اما این بازنگری چیست؟ بازنگری ذکر شده باید درباره نقش و جایگاه مردم در حکومت اسلامی است. اگر شاهدیم که در برخی از مواقف، خواست سیاسی اصولگرایان مقداری از رهبری کنونی نظام عقب می افتد به همین دلیل است. رهبری مواضعی دارند که اصولگرایان خیلی شاید فهم درستی از آن نداشته باشند. اصولگرایان باید در زمینه خواست و نیاز مردم و تطبیق آن با ضوابط و احکام شرعی، اندیشه و نظریه پردازی کنند که البته هنوز چنین اقدامی از سوی اصولگرایان نشده است.

نقطه ضعف مهم دیگر اصولگرایان، ترجیح دادن تکلیف گرایی بر نتیجه گرایی است. آنها در اداره جامعه دنبال رفع تکلیف هستند و به نتیجه کارهایشان نمی نگرند. این مبنای ناصحیحی برای اداره یک حکومت اسلامی است. اصولگرایان اگر بخواهند در ایران و کشورهای دیگر پا بگیرند باید در این فکر خود تجدید نظر کنند. جمله ای از امام(ره) نقل شده است که ما مامور به فعلیم نه مامور به نتیجه. اشتباه اصولگرایان این است که این جمله امام را به کل افعال و اداره حکومت اسلامی تعمیم داده اند. این تعمیم بسیار تعمیم اشتباهی است. اتفاقا ما در بسیاری از مواقف در حکومت باید مامور به نتیجه باشیم نه مامور به صرف انجام فعل.

نقطه ضعف مهم دیگر اصولگرایان، ترجیح دادن تکلیف گرایی بر نتیجه گرایی است. آنها در اداره جامعه دنبال رفع تکلیف هستند و به نتیجه کارهایشان نمی نگرند. این مبنای ناصحیحی برای اداره یک حکومت اسلامی است.

اگر دقت کنیم در افکار مربوط به امر به معروف و نهی از منکر در رساله های فقهی مان، در بسیاری از مواقع اگر نتیجه مطلوب از امر به معروف یا نهی از منکرمان به دست نیاید انجام آن فعل هم از انسان ساقط می شود. به باور من نتیجه گرایی در افکار اصولگرایان در اداره حکومت و اداراه اجتماع کمرنگ است. این دو مورد نقاط ضعفی است که اصولگرایان باید با شجاعت و با نظریه پردازی صاحب نظران خود در صدد رفع آن باشند تا بتوانند در آینده سیاسی کشور نقش فعالی داشته باشند.

در غیر این صورت ممکن است اصولگرایان مطلوب اکثریت جامعه نباشند و فقط بخشی از جامعه پذیرای آنها باشد. اصولگرایان باید آن قدر پذیرای افکار عمومی و ایده های مردم باشند تا به خوبی بتوانند مورد پذیرش مردم قرار گیرند. در غیر این صورت اصولگرایان فقط می توانند با تکیه بر برخی پارامترهای دیگر به قدرت برسند که این در دراز مدت مطلوب نیست.

بخش اول این گفت وگو را در لینک اخبار مرتبط پیگیری فرمایید.