آیین رونمایی نقد و بررسی کتاب تاریخ روسیه: از آغاز تا روزگار معاصر، به‌عنوان نخستین جلسه سلسله‌نشست‌های مناسبات فرهنگی‌تمدنی ایران و روسیه، صبح دوشنبه (٢۴ آذر) در هتل اسپیناس تهران برگزار شد و در ابتدای نشست، امیر محمودزاده، مدیرعامل انجمن دوستی ایران و روسیه، نکاتی را درباره لزوم برگزاری سلسله‌نشست‌های مناسبات فرهنگی‌تمدنی ایران و روسیه در راستای تحکیم روابط دو کشور سخن گفت.
در ادامه، بهرام امیراحمدیان، کارشناس ارشد مسائل حوزه روسیه گفت: روابط ما و روسیه تاریخ طولانی دارد اما ادبیات نقش مهمی در شناساندن دو طرف به یکدیگر داشته است. در صدسال اخیر بیش‌ترین آثار خارجی ترجمه‌شده در ایران، کتب ادبیات کلاسیک روسیه بود که به فارسی ترجمه شده است.
موضوعاتی ما را به هم نزدیک کرده است؛ از جمله چون در ایران، نظام ارباب‌رعیتی حاکم بود و در روسیه هم، چنین بود و این از دست مسائلی است که ما را به هم نزدیک کرده است. همچنین روابط دوستی ما را مناسبات بازرگانی و یپس سیاسی سبب شده است. افزون بر این، واژگان روسی متعددی در کُنه زبان فارسی راه یافته است که ما در گفتارهای روزانه‌مان استفاده می‌کنیم مانند ترمز، زاپاس، استکان و سماور. درنتیجه می‌توانیم مبادلات بسیاری با روس‌ها داشته باشیم هرچند باید زبان روسی را بشناسیم.
او افزود: تجارت ایران و روسیه از دوره صفویه در ایران و رومانوف‌ها در روسیه آغاز شد و واسطه، ارامنه‌ای بودند که روسی می‌دانستند. در تعامل دوکشور، تاریخ و شناخت سرزمین و زبان عوامل مهمی هستند که می‌توان بر آنها تکیه کرد.
نعمت‌الله ایزدی، آخرین سفیر در شوروی و نخستین سفیر ایران در روسیه، سخنران بعدی بود که به مرور برخی از خاطران دوران سفارت خود گفت.
توسعه ایرانشناسی در دانشگاه‌های روسیه
آخرین سخنران، گودرز رشتیانی، استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران و از مترجمان کتاب اظهار کرد: در طول سده‌های اخیر، ایرانشناسی در روسیه در دانشگاه‌های مسکو و سنت‌پترزبورگ توسعه پیدا کرد و می‌توان از مکتب ایرانشناسی روسیه نام برد که شامل مسائل عمومی و اختصاصی است. اما روسیه‌شناسی در ایران رشد و بلوغ و توسعه‌ای هم‌سطح با ایرانشناسی در روسیه نداشته و با پیشینه‌ای که داریم به سطح قابل قبولی نرسیده‌ایم.
وی افزود: در بدو تأسیس دولت روسیه، در قرن نهم میلادی، اولین منابع مکتوب درباره روسیه را ایرانیان به فارسی با عربی نوشتند، به‌ویژه سفرنامه ابن‌فضلان مربوط به سال ٣٠٩ هجری که گزارش عینی از جامعه روسیه ارائه می‌دهد و این در زمانی است که هنوز روس‌ها الفبا ندارند و بسیار این کتاب برای مردم روسیه اهمیت دارد. کتاب ابن‌رسته هم شناخت بی‌نظیری از جامعه روسیه می‌دهد. در کتاب‌های مسالک و ممالک و حدودالعالم من‌المشرق الی‌المغرب اطلاعات قابل توجهی از روسیه وجود دارد. جالب آنکه همین منابع نشان می دهد نام‌هایی چون دُن و دانوب و کیف ریشه ایرانی دارد. بخش مهمی از جامع‌التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی که به گفته بارتولد، ایرانشناسی روس، مهم‌ترین متن تاریخی قرون وسطی در همه جهان است، به تاریخ روس‌ها و اسلاوها می‌پردازد.
در دوره قاجار مرحله دوم روسیه‌شناسی آغاز شد و دستاوردهای شگرفی داشت و بیشتر از ٢٠٠ متن درباره تاریخ و جغرافیای و وضعیت سیاسی و اجتماعی روسیه توسط دارالترجمه ناصری و مظفری به فارسی ترجمه شد. از این متون برخی در دهه‌های اخیر تصحیح شده است و این یک انقلاب بود. ضمنا باید اشاره کرد تا مشروطه، بیست‌وشش سفرنامه به روسیه در دست داریم مانند سفرنامه‌های خسرومیرزا، سیف‌الملک و میرزا ابوالحسن ایلچی.
رشتیانی خاطرنشان کرد: هنوز اطلاعات ما از تاریخ و جامعه روسیه متکی بر ترجمه است. در دوره سوم و حاضر، سفرنامه‌های ارزشمندی هم نوشته شد که شناخت ما را از جامعه روسیه دوچندان کرد. کتاب تاریخ روسیه در چنین فضایی و با این ضرورت می‌گنجد و امیدوارم روسیه‌شناسی در ایران هم‌طراز با ایرانشناسی در روسیه داشته باشیم.
همچنین در این نشست، گزارش مکتوب آرتیم آندرییف، رئیس مرکز مطالعات ایران در دانشگاه سنت‌پترزبورگ روسیه درباره معرفی این مرکز قرائت شد.
تاریخ روسیه: از آغاز تا روزگار معاصر، به قلم جمعی از استادان دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ روسیه با ترجمه جمعی از مترجمان به سرپرستی گودرز رشتیانی و ناهید عبدالتاجدینی، در ٩٠٠ صفحه، ازسوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شده است.
نظر شما