جان لوکاره؛ جاسوسی که وزنه ادبی شد

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، خبر درگذشت جان لوکاره نویسنده مشهور انگلیسی اوایل هفته جاری تیتر رسانه‌های بزرگ خبری و نقل محافل ادبی شد. این استاد مسلم ادبیات جاسوسی که در سراسر جهان طرفدارانی داشت، شنبه شب ۲۲ آذر بر اثر ابتلا به ذات‌الریه در ۸۹ سالگی درگذشت. این نویسنده و سبک خاصش در ایران نیز مخاطب داشت؛ از مجموعه آثار لوکاره جاسوسی که از سردسیر آمد، پیله ور، خیاط، سرباز، جاسوس، قتل بی عیب و نقص و میراث جاسوسان به فارسی ترجمه شده‌اند.

لوکاره، از مامور اطلاعاتی تا غول ادبی

لوکاره در سال ۱۹۳۱ میلادی با نام دیوید کورنول در شهری واقع در جنوب غرب انگلیس متولد شد. وی در اواخر دهه ۴۰ میلادی همزمان با تحصیل زبان آلمانی در دانشگاه برن سوئیس با سرویس‌های جاسوسی شروع به همکاری کرد. این نویسنده انگلیسی پس از تدریس زبان فرانسه و آلمانی در کالج ایتن، به عنوان مامور اطلاعاتی به سرویس جاسوسی انگلیس پیوست و از دفتری در ساختمان ام.آی.فایو به جذب، مدیریت و نظارت بر جاسوسان پرده آهنین مشغول شد. او در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی هم برای MI۵ کار کرد و هم MI۶. بنابراین ریشه تبحر لوکاره در نوشتن داستان‌های جاسوسی را می‌توان در تجربه وی از همکاری با این سرویس‌های جاسوسی جستجو کرد.

کورنول با الهام از جان بینگهام همکار رمان‌نویسش در ام.آی.فایو، با نام مستعار لوکاره شروع به چاپ کتابهای هیجانی کرد. جاسوسی که وی از روی بینگهام خلق کرده بود فوق‌العاده معمولی بود، کوتاه قد، چاق و آرام.   

تلفن به مرد مرده (۱۹۶۱)، قتل بی عیب و نقص (۱۹۶۲) دو رمان اول لوکاره، آثاری در ژانر معمایی بودند. در هر دوی این رمان‌ها یک جاسوس بازنشسته به نام جورج اسمایلی درباره پرونده یک قتل تحقیق می‌کند. اگرچه رمان تلفن به مرد مرده به تدریج به یک داستان جاسوسی تبدیل می‌شود اما انگیزه‌های اسمایلی بیش از آن که سیاسی باشند، شخصی بودند. رمان سوم لوکاره با نام جاسوسی که از سردسیر آمد در سال ۱۹۶۳ منتشر شد. این رمان در زمانی کوتاه به کتابی پرفروش در سطح جهانی تبدیل شد و هنوز هم به عنوان یکی از معروفترین آثار این نویسنده شناخته می‌شود. پس از چاپ این کتاب، لوکاره MI۶ را رها کرد تا به یک نویسنده تمام وقت تبدیل شود.

بیشتر رمان‌های لوکاره داستان‌های جاسوسی هستند که در دوران جنگ سرد (۹۱-۱۹۴۵) اتفاق می‌افتند. در این داستان‌ها که بیشتر روانشناختی هستند تا فیزیکی، ماموران اطلاعاتی انگلیس به شکل کارگزاران سیاسی ضدقهرمانی تصویر شده‌اند که کاملا به ابهام اخلاقی کارشان واقفند.

اگرچه لوکاره اولین کتابش را همزمان با ساخت دیوار برلین (مهمترین نماد فیزیکی پرده آهنین) یعنی در سال ۱۹۶۱ منتشر کرد اما دهه‌ها پس از پایان جنگ سرد نیز به نوشتن ادامه داد و درباره موضوعات مختلف از تجارت تسلیحاتی گرفته تا تئوری توطئه بیگ فارما و عملیات جنگ با تروریسم رمان نوشت. بیگ فارما یا Big Pharma یک تئوری توطئه در حوزه پزشکی است که در آن ادعا می‌شود نظام سلامت و درمان، خصوصا شرکت‌های داروسازی، اهداف پلیدی علیه مردم عادی دنبال می‌کنند و به بیماری‌ها دامن می‌زنند.

جامعه ادبیات در سوگ بزرگترین جاسوسی‌نویس جهان

جان لوکاره در دوران فعالیت هنری خود نزدیک به ۳۰ رمان نوشت که بسیاری از آنها دستمایه فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی شدند. درگذشت این نویسنده مشهور انگلیسی واکنش‌های فراوانی را به همراه داشت.

استفان کینگ سلطان معروف به سلطان وحشت در توییتی در واکنش به خبر درگذشت لوکاره از او به عنوان یک غول ادبی با روحیه‌ای بشردوست یاد کرد، رابرت هریس روزنامه‌نگار و رمان‌نویس انگلیسی لوکاره را به عنوان یکی از رمان‌نویس‌های بزرگ انگلیس در دوره بعد از جنگ معرفی کرد و مارگارت آتوود نویسنده نام‌آشنای کانادایی نیز مجموعه رمان‌های لوکاره درباره شخصیت جورج اسمایلی را کلید درک نیمه قرن بیستم دانست.