در حالی که قطع روابط میان عربستان، امارات، بحرین و مصر با قطر وارد چهارمین سال خود شده، و در این مدت برخی کشورها از جمله کویت تلاش های زیادی برای رفع این اختلافات انجام دادند، ولی این موضوع تاکنون محقق نشده، اما در عین حال در روزهای اخیر رسانه های منطقه در خبری اعلام کردند که شاه سعودی به صورت رسمی امیر قطر را برای شرکت در چهل و یکمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس، به ریاض دعوت کرده است.
"سلمان بن عبدالعزیز" شنبه گذشته سران کشورهای عضو شورای همکای خلیج فارس را برای حضور در چهل و یکمین اجلاس این شورا دعوت کرد که نام "شیخ تمیم بن حمد آل ثانی"، امیر قطر نیز در میان دعوت شدگان به این اجلاس به چشم می‌خورد.
دفتر هماهنگی شورای همکاری خلیج فارس نیز دو روز پیش طی بیانیه‌ای اعلام کرد که شاه عربستان، "نایف فلاح الحجرف" دبیر کل این شورا را مامور دعوت از سران کشورهای عربی (پنج کشور) برای حضور در نشست آتی شورای همکاری خلیج فارس در ریاض کرده است.
چهل و یکمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس قرار است پنجم ژانویه (۱۶ دی ماه) در ریاض برگزار شود و بر اساس گزارش روزنامه «الرأی»، بررسی بحران میان قطر و کشورهای محاصره کننده آن و احتمالا آشتی چهار کشور عربی عربستان، امارات، مصر و بحرین با دوحه در این نشست صورت خواهد گرفت.
در حالی که خبر دعوت شاه عربستان از امیر قطر برای سفر به ریاض در صدر اخبار رسانه های منطقه قرار گرفته، اما هجمه کشور کوچک بحرین به عنوان همسایه قطر علامت سئوال هایی در میان ناظران منطقه ایجاد کرده است.
قضیه از این قرار است که نماینده دائم بحرین در سازمان ملل متحد بار دیگر قطر را مورد هجمه قرار داد تا بحران میان دو کشور به دنبال نقض حریم هوایی قطر توسط جنگنده‌های بحرینی، تشدید شود.
"جمال الرویعی" نماینده دائم بحرین در سازمان ملل متحد در جدیدترین مواضع خود بار دیگر به قطر هجمه بُرد و مقامات قطری را به عدم شفافیت متهم کرد.
این مقام بحرینی در سخنانی ادعا کرد که رفتارهای قطر نشان می‌دهد که این کشور از شفافیت برخوردار نیست و اقداماتش با اصول حسن همجواری در تناقض است و جنگنده‌های بحرینی حریم هوایی قطر را نقض نکرده اند.
پیشتر نیز وزارت خارجه بحرین با صدور بیانیه‌ای زیر بار نقض حریم هوایی قطر توسط جنگنده‌های بحرین نرفته بود.
قضیه اختلاف جدید قطر با بحرین از این قرار است که اواخر هفته گذشته "علیاء احمد بن سیف آل ثانی" نماینده دائم قطر در سازمان ملل در دو نامه جداگانه به "جری ماتجلا" رئیس دوره‌ای شورای امنیت از آفریقای جنوبی و "آنتونیو گوترش" دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که ۴ جنگنده بحرینی حریم هوایی قطر را بر فراز آب‌های منطقه‌ای این کشور در روز چهارشنبه نهم دسامبر ۲۰۲۰ (۱۹ آذر) نقض کرده‌اند.
در این نامه آمده است که قطر مراتب محکومیت خود را از این اقدامات ابراز می‌دارد و آن را نقض حاکمیت و تمامیت منطقه‌ای و امنیت خود می‌داند و این اقدامات در تضاد آشکار با تعهدات بحرین به موجب قانون بین‌المللی است و اقدامی تنش‌زا است که دامنه تنش‌ها را در منطقه افزایش می‌دهد.
موضوع مهمی که در این میان وجود دارد این است که هنوز دوحه نسبت به حضور امیر قطر در نشست ریاض خبری منتشر نکرده است؛ سال گذشته نیز شیخ تمیم به چهلمین نشست شورای همکاری خلیج فارس دعوت شد، اما وی به این نشست نرفت و به جای خودش، "شیخ عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی" نخست وزیر و وزیر کشور قطر در راس هیاتی به این نشست رفت.
شیخ عبدالله سال ۱۳۹۷ نیز به جای امیر قطر در سی و نهمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرده بود.
بحران روابط میان چهار کشور عربی عربستان، امارات، مصر و بحرین با قطر از ۱۵ خرداد ماه سال ۱۳۹۶ و به دلیل متن سخنرانی امیر قطر در یک رژه نظامی که وی پنجم خرداد ماه همان سال، جمهوری اسلامی ایران را «هژمونی» (قدرت برتر) منطقه و دو جنبش «حزب الله» و «حماس» را نیروهای مقاومت اسلامی و ضدصهیونیستی خوانده بود، آغاز شد.
این چهار کشور عربی از همان زمان با وارد کردن اتهامات فراوان به دوحه روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع و این کشور را به صورت زمینی و هوایی تحت محاصره قرار دادند. دوحه نیز با رد اتهامات وارده از سوی همسایگان عرب خود و مصر، آنها را به تلاش برای دست اندازی به حاکمیت قطر و تسلط بر منابع آن متهم کرد.
کشورهای تحریم کننده قطر در ادامه ۱۳ شرط برای از سرگیری روابط با این کشور اعلام کردند که قطع روابط با ترکیه و جمع شدن پایگاه نظامی این کشور در خاک قطر یکی از این شروط می باشد، اما دولت دوحه این شرط ها را در تضاد با حق حاکمیت خود دانسته و از تن دادن به آن خودداری کرده است.
شواهد ذوب شدن یخ روابط
در دو سال گذشته دولت کویت تلاش های زیادی برای رفع اختلافات میان دوحه و چهار کشور عربی انجام داده است؛ همچنین «جرد کوشنر» داماد و مشاور «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری تاکنون چندین بار با طرف های یاد شده برای حل اختلاف های موجود دیدار کرده است، ولی تاکنون این مشکل رفع نشده است. اما، جمعه شب ۲۲ آذر "فیصل بن فرحان آل سعود" وزیر امور خارجه عربستان اعلام کرد که به حل اختلافات میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با قطر بسیار نزدیک شده ایم. ساعاتی پس از سخنان فرحان نیز "محمد بن عبدالرحمن آل ثانی" وزیر خارجه قطر با ابراز خوشبینی نسبت به حل بحران میان کشورش با عربستان و متحدانش گفت که حل این بحران باید فراگیر باشد و اتحاد خلیج فارس را حفظ کند.
"شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح" امیر کویت نیز جمعه شب گذشته در واکنش به انتشار اخباری مبنی بر رفع اختلافات عربستان و قطر، این رویداد را دستاورد تاریخی نامید.
وی اعلام کرد که نسبت به این رویداد تاریخی که در آن تمام طرف‌ها تمایل خود را بر همبستگی و ثبات در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای عربی اعلام کرده اند، ابراز خوشحالی و شعف می‌کنم.
بنابر اخبار دریافتی رژیم سعودی موافقت خود را حتی با چشم‌پوشی از برخی درخواست‌هایش در برقراری رابطه با قطر اعلام کرده و کشورهای امارات و مصر نیز از آن استقبال کرده اند.
هم اکنون تنها کشور کوچک بحرین تکلیف خود را با قطر مشخص نکرده که به اعتقاد کارشناسان مسایل منطقه در صورت رفع شدن اختلافات میان دوحه و ریاض، بحرین نیز مشکلاتش با دوحه حل خواهد شد، زیرا سران منامه هیچگونه اختیاری از خود ندارند و دنباله رو سیاست های عربستان هستند.
نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که شواهد نشان از احتمال حل اختلافات میان کشورهای تحریم کننده عربی با قطر در آینده نزدیک دارد، اما باید تا چهل و یکمین اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس که قرار است ۱۶ دی ماه در ریاض برگزار شود، صبر کرد، چرا که هنوز رفتن و یا نرفتن امیر قطر به این نشست در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ اگر وی به این نشست برود مطمئنا آشتی میان طرف ها برقرار خواهد شد، ولی اگر نرود، روند اختلافات ادامه خواهد داشت.
نظر شما