عبای بوشهر، فتح پی درپی قله‌های برتر ملی و جهانی

به گزارش ایرنا، مسابقه و نمایشگاه ملی طراحی صنایع دستی با محوریت و اهداف احیای بازطراحی، حفظ اصالت و مهارت در اجرا و ساخت محصولات صنایع دستی از دوم دی ماه جاری آغاز شد و چهارشنبه هفته گذشته با معرفی و تجلیل از برگزیدگان به کار خود پایان داد.

در آیین اختتامیه این رویداد معاونت صنایع دستی استان بوشهر مورد تقدیر علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفت و محصول عباباف پیشکسوت بوشهری یکی از پنج طراحی برگزیده شد.

این در حالی است که عبای بوشهر اوایل آذرماه سال جاری نیز در رویدادی بین‌المللی در میان صنایع دستی ۱۲ کشور از سوی شورای جهانی صنایع دستی شایسته عنوان برتر شد.

چرا عبای بوشهر در داخل و خارج کشور محبوب و برتر است؟

اما دلیل آوازه و محبوبیت عبای سنتی بوشهر که در اصطلاح محلی به آن "چوکه" گفته می شود، چیست و چه عاملی سبب شده‌است این محصول نساجی سنتی تا این اندازه مورد توجه کارشناسان صنایع دستی و مصرف کنندگان داخلی و خارجی قرار گیرد و در مدت کوتاه پس از باز زنده سازی، جای خود را در بازارهای جهانی بگشاید و در رویدادهای مختلف بدرخشد؟

چوکه ( چوقه یا عبا) یکی از صنایع دستی استان بوشهر است که در شهرستان دشتی دارای قدمتی دیرینه است و در سال  ۹۸ به عنوان روستای عبابافی کشور ثبت ملی شد، این پارچه از پشم شتر بافته می‌شود، نخ آن را در زمان ریسندگی ضخیم‌تر می‌ریسند تا پارچه‌ای با کیفیت تر بافته ‌شود و پیش از این تنها برای بالاپوش زمستانه و عبا مورد استفاده قرار می‌گرفت.

کارشناسان در پاسخ به این سوال ظرافت بالا، خود رنگ و دست ساز بودن در روش نساجی و مرغوبیت در تهیه نخ و نوع بافت و به دنبال آن کیفیت و ماندگاری بالا را از دلایل استقبال از این نوع پارچه می‌دانند، در حالی که پیش از این و از سالیان گذشته شیخ نشینان حاشیه خلیج فارس خواهان پر و پا قرص عبای بوشهری بودند، امروز با طراحی نوین و متناسب با نیاز بازار پای این پارچه به آسیای میانه، اروپا و حتی شرق آسیا نیز گشوده شده‌است.

طرح دار کردن، حاشیه‌گذاری مناسب و چند رنگ کردن این نوع پارچه از مواردی که در سال‌های اخیر عبای سنتی روستای بحیری را متحول کرده‌است تا شرایط برای حضور چوکه در زندگی روزمره افراد در داخل و خارج فراهم شود و به دنبال تجاری سازی گسترده آن برای جوانان بوشهری اشتغال‌آفرین باشد.

 پیشکسوت نساجی سنتی استان بوشهر که محصول او در نمایشگاه ملی طراحی صنایع دستی برگزیده شده‌است می‌گوید: حاشیه‌گذاری مناسب پارچه، در کنار بافت متراکم و یکنواخت و طراحی جدید از این نوع پارچه سبب برگزیده شدن عبای بوشهر در این نمایشگاه شد و همین کیفیت بافت مصرف‌کنندگان خارجی را به خرید راغب کرده‌است.

طراحی دستگاه جدید نساجی و پارچه متناسب با سلیقه بازار داخلی و خارجی 

عبدالمجید زارعی که با طراحی دستگاه جدید نساجی سنتی و طراحی‌های تازه از پارچه سنتی عبا زمینه‌ای مساعد را برای افزایش اشتغال و سرعت تولید در شهرستان دشتی فراهم کرده‌است در گفت‌و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: در زمینه طراحی‌های متناسب با سلیقه بازار داخلی و کشورهای خارجی آسیایی و اروپایی از سال ۹۶ اقدامات خوبی آغاز شده‌است و اکنون زمینه بسیار مساعدی را برای افزایش اشتغال در این استان بویژه برای شهرستان دشتی بوجود آورده‌است.

این پیشکسوت رشته عبابافی افزود: استفاده از این صنعت دستی و سنتی برای شال، سجاده، پالتو، مانتو و کت، کیف زنانه و حتی جوراب سبب شده‌است که زمینه برای ورود به بازارهای متنوع فراهم شود.

زارعی اعلام کرد: در زمان حاضر علاوه بر فروش عبای سنتی در کشورهای حوزه خلیج فارس، محصولات طراحی شده عبابافی استان بوشهر به کشورهای روسیه، تاجیکستان و حتی دانمارک نیز راه یافته‌است و در آن کشورها از این پارچه برای تهیه پالتو و مانتو استفاده می‌شود.

وی عنوان کرد: علاوه بر طراحی دستگاه که سرعت و میزان اشتغال را بالا می‌برد، طراحی پارچه‌ها با چند رنگ متنوع که همگی رنگ طبیعی پشم شتر است، زمینه را برای فروش بالاتر این محصول مهیا کرده‌است.

این فعال پیشکسوت عبابافی بوشهر و طراح دستگاه جدید نساجی سنتی بیان کرد: این دستگاه که طراحی آن از سه سال پیش آغاز شد بر خلاف دستگاه‌های سنتی که ساکن بود و جداسازی قطعات و جابه جایی آن یک روز زمان می‌برد، در کمتر از یک ساعت جدا می‌شود که این امر حمل و نصب آن را آسان کرده‌‍است و مورد استقبال هنرمندان قرار گرفته است.

وی افزود: دستگاه جدید عبابافی از یک سال گذشته با دستگاه سنتی ادغام شد و با طراحی جدید در تعداد بیشتر تولید شد و اکنون ۳۰ دستگاه در اختیار صنعتگران قرار گرفته است.

این پیشکسوت رشته عبابافی بوشهر ادامه داد: با افزایش عرض شانه‌های دستگاه از ۸۰ به ۱۵۰ سانتی متر و چهار پداله کردن دستگاه (به جای ۲ پدال در دستگاه‌های سنتی)، سرعت تولید با استفاده از این دستگاه تا ۳۰ درصد افزایش یافته است و تنوع بالایی نیز به  طرح‌ها و کاربردهای این پارچه بخشیده است.

زارعی گفت: این دستگاه به گونه‌ای طراحی شده است که فشار بسیار کمتری به کمر و گردن و پاها وارد می‌کند و از این نظر تاییدیه بهداشت حرفه‌ای را نیز دریافت کرده‌است.

آموزش به ۲۰۰  نفر با هدف توسعه این هنر صنعت و اشتغال

 او می‌گوید: ۴۹ ساله است، هنر عبابافی را از پدر آموخت و با گذراندن یک دوره تخصصی در تهران مهارت خود را تکمیل کرد و ۳۰ سال به عبابافی و آموزش مشغول است.

زارعی گفت: تاکنون بیش از ۲۰۰ نفر را در این رشته در روستای بحیری، آموزشگاه فنی و حرفه‌ای و سایر بخش‌های دولتی و خصوصی آموزش داده‌ام و هدف از این اقدام که با همکاری و یاری معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صورت گرفت، توسعه عبابافی و اشتغال‌زایی از این رهگذر در استان است.

وی اذعان کرد: با اینکه در ابتدا به دلیل انحصار طلبی و کارشکنی برخی از فعالان این رشته، خروجی و اشتغال‌زایی آموزش دیدگان کم بود اما رفته رفته وضعیت بهبود یافته و در یک سال اخیر شاغلان این حرفه ۲ برابر شده‌است.

تولید پارچه از الیاف گیاه استبرق برای نخستین بار در کشور 

زارعی اعلام کرد: بافت نوعی پارچه از الیاف گیاه استبرق دیگر دستاورد او و همکارانش است که برای نخستین بار در کشور اجرا شده‌است و با توجه به وجود این ماده اولیه خود رو در استان بوشهر، می‌تواند زمینه اشتغال مناسبی را فراهم کند.

وی گفت: پیش از این کشور ژاپن به صورتی ترکیبی به تولیدی از استبرق دست یافته است اما تولید الیاف و پارچه خالص از استبرق برای اولین بار اجرایی شده‌است.

پیشکسوت و فعال صنایع دستی استان بوشهر عنوان کرد: این الیاف در صنایع دریایی، عایق کاری ساختمان و حتی تولید جلیقه ضد گلوله کاربرد دارد.

افزایش ۲ برابر تولید عبا در بوشهر 

پیش از سال ۹۸ و  ثبت بحیری به عنوان روستای ملی عبا بافی، سالانه ۳۰۰ قواره پارچه در این روستا بافته می‌شد اما اکنون ماهانه ۶۰۰ قواره معادل چهار هزار و ۸۰۰ متر مربع بافته می‌شود که نشان دهنده تولید ۲ برابری است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوشهر گفت:در این سال، ۱۸ نفر از بانوان  این روستا به تولید این پارچه مشغول بودند که با افزایشی ۲ برابری، اکنون ۴۱ نفر به صورت مستقیم عبابافی می‌کنند.

لیلا رحیمی که خود به عنوان یکی از سه معاون صنایع دستی در پایان نمایشگاه ملی طراحی صنایع دستی به دلیل اقدامات موثر در باز زنده‌سازی رشته‌های فراموش شده صنایع دستی و پیشرو بودن استان بوشهر در این زمینه، مورد تجلیل وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفت، معتقد است: یکی از مزایای حضور در چنین رویدادهایی، آشنایی با تولیدات دیگر استان‌ها است که با اقدامی خلاقانه و تلفیق مواد اولیه محصولات، می‌توان به محصولی کاربردی و با کیفیت رسید.

این مسئول موفق بوشهری عنوان کرد: تا کنون کلاه حصیری دشتی، چوکه بحیری و گلیم گنخک شیخا باززنده‌سازی شده‌است و "بادله" یا در اصطلاح محلی "طلی: کنگان نیز در دست احیا است.

رحیمی تاکید کرد: تلاش خود را تا احیای تک تک رشته‌های صنایع دستی سنتی بوشهر ادامه می‌دهیم.

هشت اثر از هنرمندان استان بوشهر در رشته‌های نساجی‌سنتی، خوس‌دوزی و شک‌بافی در نمایشگاه ملی طراحی صنایع دستی به نمایش گذشته شد که در این میان عبای بوشهری باز هم در دنیای صنایع دستی کشور خودنمایی کرد.