باوجود اینکه کمتر از دو هفته به پایان دولت ترامپ باقی مانده اما او همچنان در پی تثبیت تحریم هایی است که در چارچوب کارزار «فشار حداکثری» بر تهران تحمیل کرده است. چند روز پیش شاهد تلاش آمریکا برای قراردادن دو بند اضافه بر بودجه ۲۰۲۱ سازمان ملل بودیم که به احیای کمیته تحریم‌ها علیه ایران اختصاص می یافت اما در نتیجه مخالفت ۱۴۲ کشور با شکست مواجه شد.
استدلال طرف آمریکایی این بود که چون آمریکا از برجام خارج شده و از نگاه واشنگتن دیگر برجامی در کار نیست ؛ کمیته تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باید کار خود را از سر بگیرد. اما این استدلال توجیهی منطقی برای رفتار ضدایرانی دامنه دار آمریکا نبود. چرا که همه جهان بر خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای و فشار تحریم برای رفتار مشابه از سوی ایران واقف اند. از این رو تنها ۱۰ کشور با این دیدگاه آمریکا همراهی کردند و ۱۱۰ کشور مخالف این طرح بودند. در این میان ۳۲ کشور نیز به طرح مذکور رای ممتنع دادند.
این شاید تیر خلاصی بر اقدامات خصومت بار و تهاجمی آمریکا در روزهای پایانی دولت ترامپ باشد؛ اقدام جمعی و در عین حال سنجیده اعضای سازمان ملل باعث شد تا «ریچارد میلز» معاون نماینده آمریکا در این سازمان از اینکه طرح‌های پیشنهادی واشنگتن برای احیای کمیته تحریم‌ها علیه ایران رد شده است، اظهار تاسف و در پایان کمیته پنجم سازمان ملل اظهار کند که متاسف است اعضای این کمیته تصمیمی گرفتند که با اصول سازمان ملل مغایر است و درخواست سخاوتمندترین عضو سازمان ملل را رد کردند.
این شکست آمریکا تداعی کننده شکستی است که اواخر مردادماه در صحن شورای امنیت متقبل و متحمل شد. در آن نشست به رغم تلاش‌ها و فرافکنی‌های مداوم تیم ترامپ، قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی ایران در این شورا رای نیاورد و با ۱۱ رای ممتنع (بلژیک، استونی، فرانسه، آلمان، اندونزی، نیجر، سنت ویسنت، آفریقای جنوبی، تونس، انگلیس و ویتنام)، ۲ رای موافق آمریکا و جمهوری دومینیکن و ۲ رای مخالف روسیه و چین به تصویب نرسید.
همانند ابراز تاسف اخیر میلز به عنوان معاون نماینده آمریکا در سازمان ملل، بعد از ناکامی در نشست شورای امنیت نیز شاهد پذیرش شکست از سوی «مایک پمپئو» وزیر خارجه این کشور بودیم. پمپئو در بیانیه ای از اقدام شورای امنیت در رد تمدید تحریم تسلیحاتی ایران انتقاد و اعلام کرد: شورای امنیت سازمان ملل متحد وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را برعهده دارد. این شورا امروز نتوانست مجموعه ماموریت‌های اساسی خود را محقق کند. شورای امنیت قطعنامه معقولی را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ۱۳ ساله ایران رد کرد.
در حالی میلز و دیگر مقامات آمریکا در صدد القای خارج شدن ایران از برجام و همچنین صادقانه بودن تحریم ایران به دلیل نقض قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی تهران هستند که جامعه جهانی دیدگاهی متفاوت دارد. از این رو آمریکا با وجود تلاش های چند ساله تا کنون نتوانسته «مکانیسم ماشه» یا «اسنپ بک» را فعال کند. مکانیسم ماشه به معنی بازگرداندن خودکار تمامی تحریم های سازمان ملل، آخرین مرحله از سازوکار حل وفصل اختلاف در برجام بود.
حتی اروپایی ها به عنوان متحدان دیرینه آمریکا نیز حاضر به پذیرش مطالبه گزاف ترامپ نیستند. پس از درخواست آمریکا به شورای امنیت برای فعال کردن مکانیسم ماشه، سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه بیانیه‌ای را صادر کردند که به صراحت تاکید داشت: «فرانسه، آلمان و انگلیس متذکر می شوند که آمریکا به دنبال خروج این کشور از برجام در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸) دیگر عضوی از برجام نیست. موضع ما در مورد موثر بودن اعلان آمریکا در رابطه با قطعنامه ۲۲۳۱ به اطلاع ریاست شورای امنیت و نیز اعضای شورا رسیده‌است. بنابراین، ما نمی توانیم از این اقدام (آمریکا) که در تضاد با تلاش‌های کنونی‌مان برای حفظ برجام است حمایت کنیم.»
همچنین «جوزف بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم صراحتا تاکید کرد که آمریکا به لحاظ قانونی حق فعال کردن مکانیسم ماشه را ندارد. دولت‌های چین و روسیه نیز اعلام کردند آمریکا پس از خروج از برجام جایگاه خود در این توافق را به عنوان یکی از طرف‌های ذینفع، از دست داده‌است و قادر نیست از منافع توافق استفاده کند. نکته جالب توجه آن بود که آمریکا نه تنها از اعمال مکانیسم ماشه ناتوان ماند بلکه حتی قادر به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نشد؛ محدودیتی که بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱ اواخر مهرماه پس از گذشت پنج سال برداشته شد و سه سال دیگر محدودیت هشت ساله در زمینه فعالیت های موشکی هم پایان خواهد یافت.
البته آمریکا هر چند در این مسیر متحدان اروپایی را در کنار خود نیافت اما رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی تلاش زیادی را برای به ثمر نشاندن توطئه های کاخ سفید به کار بستند. به عنوان نمونه عربستان در صدر اعضای شورای همکاری خلیج فارس در نامه ای به «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل، خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران شده بود اما برخلاف انتظار آنان، این تحریم پنج ساله همان طور که در قطعنامه ۲۲۳۱ پیش بینی شده بود در تاریخ ۲۷ مهرماه امسال برداشته شد.
آخرین تیر را بر پیکر برجام ستیزان از آمریکا گرفته تا محور عبری- عربی، شخص گوترش زد که چند هفته پیش در دهمین گزارش اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ با تاکید بر ضرورت حفظ برجام، از همه کشورهای عضو این سازمان خواست در چارچوب این قطعنامه روابط تجاری و اقتصادی با ایران برقرار کنند. گوترش در این گزارش بار دیگر یادآور شد این قطعنامه از همه کشورهای عضو، سازمانهای منطقهای و سازمانهای بین‌المللی میخواهد تا از اجرای برجام حمایت کنند.
در مجموع ترامپ نه تنها در زمینه تحریم و فشار حداکثری اقتصادی بر تهران تا کنون به نتیجه دلخواه دست نیافته که فشار سیاسی او بر ایران نیز نتیجه عکس داده است. تاریخ آمریکا این همه رسوایی سیاسی و حقوقی در مجامع بین المللی را به خاطر ندارد، آن هم در برابر جمهوری اسلامی که چهار دهه زیر شدیدترین تحریم ها قرار داشت و با برجام ثابت کرد برخلاف آمریکا و مدعیان دیگر، تهران بازیگری قانونمدار و متعهد است.
نظر شما