شهر برازجان را که به سمت گناوه ترک کنی، پس از طی ۲۰ کیلومتر و گذشتن از پل بزرگ "کلل" به شهری با طبیعتی باور نکردنی از پوشش نخل‌های سربه فلک کشیده می‌رسی که توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند.
" آبپخش" نام دارد و خاستگاه نخل است و بیش از یک میلیون و ۴۰۰ اصله از این درخت سودمند را در خود جای داده‌است و همه جمعیت ۳۰ هزار نفری این بخش به نحوی از این درخت سهمی در تولید و درآمدزایی و معیشت خود دارند.
پیش از این بیشتر شهرت آبخش به خرمای کبکاب و سرسبزی نخیلات آن بود، اما اکنون حصیر و کپوی آن بر سر زبان‌هاست، هرچند سرانگشتان بانوان این دیار با برگ و خوشه خرما آشنایی دیرینه دارد اما حالا چهار سالی می‌شود که این هنرصنعت در سرزمین نخل‌های متراکم رونقی دوباره یافته است.
بیش از ۱۰۰ کارگاه حصیر بافی در آبپخش فعال است که دیگر نه فقط ظرف جا نانی که در اصطلاح محلی به "نان دان" معروف است و "تویزه" در این کارگاه‌ها تولید می‌شود بلکه ده‌ها محصول متنوع و خلاقانه حصیری با برگ نخل می‌بافند و دست بافته‌هایشان جای خود را در زندگی روزمره ایرانیان گشوده است.
آنچه حصیر و کپوی آبپخش را شاخص می‌کند
دسترسی به مرغوب‌ترین مواد اولیه حصیر ایران به همراه پیشینه تاریخی بافت حصیر و پس از آن آموزش و تولید متنوع زنجیره تولید صنایع دستی را در آبپخش شکل داده‌است و اکنون ثبت ملی آن امید به تقویت حلقه پایانی یعنی فروش گسترده‌تر را ایجاد کرده‌است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر می‌گوید: بی اغراق کپوی بوشهر حرف اول را در جنوب کشور می‌زند.
کپو با پیچیدن برگ‌های جوان نخل به دور مغزی و تزیین با کامواهای رنگارنگ بافته می‌شود، به طور معمول کروی شکل است و کاربردهای متنوعی دارد، چون در مغزی کپوی آبپخش از دسته‌های پنگاش یا ساقه نخل استفاه می‌شود دوام طولانی دارد.
"پنگاش" یا ساقه درخت نخل که برای مغزی کپوی بوشهری استفاده می‌شود نقطه تفاوت آن با دست‌بافته‌های سایر شهرهای نخل‌خیز است طوریکه به گفته لیلا رحیمی پنگاش نخلستان‌های آبپخش کیفیت بالایی دارد و سطح کیفی و عمر محصول را بالا می‌برد.
کیفیت "پیش" (برگ نخل) نخیلات آبپخش نیز از مواردی است که سبب دوام و پایداری رنگ حصیرهای این منطقه شده تا جایی که ارسال گسترده پیش و پنگاش نگین سبز بوشهر برای کارگاه‌های حصیربافی شهرهای نخل خیز خوزستان رونق گرفته است.
بهینه‌سازی تولید و کاربردی کردن محصولات دیگر شاخصه‌ای است که به گفته رحیمی جایگاه ویژه‌ای به حصیر و کپو آبپخش بخشیده و آن را پر طرفدار کرده‌است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر می‌گوید: حصیر بافی بوشهر در این زمینه در کشور پیشتاز است و طراحی نوین از شاخصه‌های آن به شمار می‌رود.
از زمانی که تشکیل پرونده آبپخش برای ارائه به شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی کلید خورد افراد بسیار بیشتری که حصیر و کپو بافی سنتی را از مادران خود فراگرفته بودند به مهارت افزایی و فعالیت حرفه‌ای در این هنر صنعت مشتاق شدند و اکنون که شهرشان شهرت ملی یافته است انتظار رونق و اشتغال‌زایی بیشتری در این زمینه وجود دارد.
رحیمی معتقد است ثبت ملی شدن اولین شهر استان بوشهر تاثیر بسیار زیادی در افزایش اشتغال و تولید در عرصه صنایع دستی دارد و علاوه بر آن این امر به همراه جاذبه توریستی آبپخش، آن را گردشگرپذیرتر از گذشته می‌کند.
گسترش فروش پس از ثبت ملی؛ تاثیری که برای آبپخش خیلی زود آغاز شد
تاثیری که به گفته حصیر باف پیشکسوت و نام‌آشنای آبپخشی از هم اکنون و تنها با گذشت چند روز آغاز شده‌است.
در همین یک هفته‌ای که از ثبت آبپخش به عنوان شهر ملی حصیر و کپو می‌گذرد، صدیقه شادکام تماس‌های بسیاری از تهران، اصفهان و مشهد داشته است که مشتاق بازدید و خرید از دست‌بافته‌های کارگاه تولید حصیر او بوده‌اند.
تولیدات خانم شادکام هیچ‌گاه به گفته خودش "روی دستش نمانده است" و آنقدر زود به فروش می‌رسد که حتی نمی‌تواند چیزی را برای خود نگه دارد، اما این را هم گفت که در زمان حاضر بیشتر فروشش در داخل استان و تهران بوده است و در سایر شهرها فروش گسترده‌ای ندارد.
هر چند او مطمئن است که شناخته شدن بیشتر آبپخش به دنبال ثبت ملی شدن آن اتفاق می‌افتد و در فروش گسترده به سراسر کشور موثر است زیرا در چند روز اخیر تجربه‌اش کرده است.
این بانوی صاحب ایده و پیشکسوت حصیر بافی یادآوری کرد: پیش از آموزش‌هایی که از ۴ سال گذشته آغاز شد تنوع تولیدات محدود به ظرف‌هایی برای جا نخی و جا نانی می‌شد اما اکنون کاربرد محصولا بسیار تنوع یافته است و هر نوع نیاز و سلیقه را تامین می‌کند.
شادکام که تاکنون ۲ بار نشان ملی دریافت کرده و آثارش در کاخ موزه سعدآباد به نمایش گذاشته شده‌است، اکنون نزدیک به ۱۰۰ طرح تولید نشده دارد و محصولات او از انواع ظرف‌های میوه خوری، سبد، کاسه، بشقاب و زیر بشقابی در آشپزخانه‌های امروزی گرفته تا سبد اسباب‌بازی، جالباسی، دیوار کوب و طرح‌های زینتی را در اندازه و رنگ‌های متنوع در بر می‌گیرد.
رونق تولید و فروش این کارگاه خانگی در آبپخش مشتی نشانه خروار است چرا که اکنون در هر محله این شهر ۲۰ تا ۳۰ نفر و بیشتر به صورت خانوادگی حصیر می‌بافند.
ضایعات دورریزی که اکنون هر کیلو ۲۰ هزار تومان فروش می‌رود
این هنر صنعت اکنون بازاری پر عرضه دارد، طوریکه ضایعات باغ‌های نخیلات که پیش از این به صورت دور ریز از نخلستان‌ها خارج می‌شد و یا با قیمت کمتر از هزارتومان به فروش می‌رسید، حالا هر کیلو ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد که نشان از زمینه مناسب برای به فعل رسیدن ایجاد درآمدی پایدار با اتصال به شبکه فروش ملی دارد.
دورنمای آبپخش به عنوان شهری که حالا ثبت ملی شده‌است، برای کارشناسان و مسئولان نوید رونق و امید را به همراه دارد.
ظرفیت بالای آبپخش در نخل و حصیر آنقدر بالاست که می‌طلبد نه فقط در سطح ملی که در سطح جهانی نیز معرفی شود. بخشدار آبپخش با بیان این نکته، گفت: همه فرآورده‌های نخلستان‌های آبپخش از کبکاب‌هایش گرفته تا برگ و ساقه‌ها و حصیر و کپوی تولیدی آن کیفیتی بی‌نظیر دارد که لازم است شناخته شود.
گام بعدی، معرفی آبپخش در جهان
علی تنگ ارمی می‌گوید اکنون هر خانه در آبپخش دست کم یک بافنده دارد و این حمایت همه جانبه مسئولان درتسهیل دسترسی هنرمندان به بازار فروش ملی را می‌طلبد.
احداث راه بین نخیلات روستاهای حوزه رود حله به عنوان بخشی از شهر که تراکم بیشتری از نخیلات دارد در هفته دولت، نقطه شروعی در توسعه زیر ساختی شهر است. او می‌گوید این راه علاوه بر تسهیل انتقال فراورده‌های نخیلات، مسیری است که ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر دارد.
بازدید گردشگران از نگین سبز بوشهر با ثبت ملی شدن آن افزایش می‌یابد و بخشدار آبپخش نیز از شناسایی مسیرهای گردشگری و ترمیم راه‌های این بخش برای بهبود و تسهیل این امر خبر داد و این را هم گفت که گام بعدی اقدام برای معرفی آبپخش به جهان است.
او گفت: تحقق این مهم همکاری همه مسئولان استانی و شهری، سازمان‌های مردم‌نهاد و متخصصان فرهنگی را طلب می‌کند.
حصیر و کپو با فرهنگ و جغرافیای دشتستان نسبتی دیرینه دارد و ساخت ظریف‌ترین دست‌سازه‌ها از برگ و ساقه خشک نخل نشان از پیوند بی‌واسطه هنرمند بوشهری با محیط زندگی‌اش دارد.
امروز که به گفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر، آبپخش بحق شهر ملی این هنر صنعت شده‌است، توسعه و بهبود زیر ساخت‌ها می‌تواند اشتغالی پایدار و رونقی با استقلالی مثال‌زدنی را برای نه تنها آبپخش بلکه شهرستان دشتستان و استان بوشهر فراهم آورد.
آبپخش شهری در شهرستان دشتستان است و ۲۰ کیلومتر با برازجان به عنوان مرکز شهرستان و ۶۰ کیلومتر با بوشهر فاصله دارد.
نظر شما