چرا ارمنستان از نحوه اجرای توافق قره‌باغ ناراضی است؟

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، در نشست ۱۱ ژانویه (۲۲ دی) در کرملین، مذاکرات ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه با الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان انجام شد. در مجموع، جلسه تقریباً چهار ساعت به طول انجامید. این دستور جلسه بر اجرای توافق سه رهبر در مورد توقف جنگ، منعقد شده در ۱۰ نوامبر و اقدامات بیشتر برای وضعیت جدید در منطقه قره باغ متمرکز بود.

در این مذاکرات، پوتین، پاشینیان و علی اف درباره اجرای بیانیه خود در مورد منطقه قره باغ که در تاریخ ۹ نوامبر سال ۲۰۲۰ (۱۹ آبان) به امضای سه طرف رسید، گفت و گو کردند. همچنین در این نشست دستورکاری برای راه حل برون رفت کامل از بحران ارائه شد.

به دنبال این جلسه سه جانبه بیانیه مشترکی در مورد شرایط جدید قره باغ امضا شد. طرفین توافق کردند که یک گروه کاری ایجاد کنند - این گروه مسائل مربوط به رفع انسداد حمل و نقل و ارتباطات راه آهن، روابط اقتصادی و همچنین باز کردن مرزها برخورد خواهد کرد-. ولادیمیر پوتین خاطر نشان کرد که توافق در مورد توقف جنگ به طور کلی در حال اجراست.

برخلاف سران روسیه و جمهوری آذربایجان که از وضعیت موجود توافق راضی بودند اما نبکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان با ابراز نارضایتی، تاکید داشت که درگیری «حل نشده باقی مانده است». پاشینیان همان دیروز هنگامی که می خواست برای حضور در این نشست راهی مسکو شود معترضان به توافق قره باغ در ایروان مخالف حضور او بودند و برای نرفتن پاشینیان به کرملین تجمع اعتراض آمیز برگزار کرده بودند.

 فشارهای ارمنی ها بر پاشینیان به دلیل نارضایتی از توافق صلح در رفتار وی در نشست سه جانبه دیروز مشهود بود و برای همین بود که به صراحت گفت از نحوه اجرای توافق ناراضی است و ایروان در این مورد آماده مذاکره است.     

پاشینیان برخلاف چهره خندان علی اف که از وضعیت موجود خوشحال به نظر می رسید ناراحتی در چهره او واضح بود و در نشست مطبوعاتی مشترک با پوتین و علی اف هم نگرانی خود را به زبان آورد و گفت که مسائل وضعیت قره باغ و تبادل اسیران جنگی هنوز حل نشده است.

پاشینیان اظهار داشت که ما به طور ویژه معتقدیم که متأسفانه بند هشتم بیانیه مشترک ما (امضا شده در شب ۱۰ نوامبر) به طور کامل اجرا نمی شود. امیدوارم که بتوانیم در کوتاهترین زمان ممکن به یک تصمیم مشخص برسیم».

بر اساس بند هشت توافق ۱۰ نوامبر قره باغ، مبادله اسیران جنگی، گروگانها و افراد دیگر بازداشت شده و نیز اجساد  انجام می گیرد.

اما پوتین  نشست سه جانبه را "مهم و مفید" خواند و گفت که مفاد توافق "به طور کلی رعایت می شود". وی گفت: "دو ماه از آتش بس می گذرد و این واقعیت که امروز رهبران سه کشور بیانیه ۹ تا ۱۰ نوامبر را در مسکو بررسی می کنند نشان می دهد که ما برای نتیجه گیری مصمم هستیم.

پوتین اظهار داشت: «ما متقاعد شده ایم که این امر پیش نیازهای لازم برای حل و فصل طولانی مدت و کامل منازعات طولانی مدت را بر اساس عادلانه در جهت منافع ملت های ارمنستان و جمهوری آذربایجان ایجاد می کند».

الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان که کاملا از توافق و نحوه اجرای ان راضی به نظر می رسید، هم تأکید کرد که دیدار سه رهبر شاهد عزم طرفین برای حل و فصل نهایی اختلافات است. وی از امضای بیانیه سه جانبه قدردانی کرد.

علی اف تصریح کرد: بیانیه سه جانبه جدید با هدف رفع  انسداد ارتباطات حمل و نقل صورت گرفته است به گفته وی بعد از ۳۰ سال، جمهوری آذربایجان از طریق خاک ارمنستان با جمهوری خودمختار نخجوان ارتباط برقرار می کند. ارمنستان از طریق خاک جمهوری آذربایجان با روسیه و ایران ارتباط ریلی خواهد داشت. یعنی این بیانیه چشم اندازهای بزرگی را باز می کند. ”.

رییس جمهوری آذربایحان گفت: توافقات روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان به طور موثر اجرا شده، و هیچ دلیل جدی برای نگرانی وجود نداشته است.

به گفته وی، ماموریت صلح صلح روسیه به طور موثر وظیفه خود را انجام می دهد. علی اف ابراز امیدواری کرد که کشورهای همسایه فعالانه در ایجاد زیرساخت های حمل و نقل در جنوب قفقاز مشارکت کنند.

علی اف گفت، بیانیه امضا شده در مسکو خط مشی درگیری قره باغ را ترسیم می کند. وی  تاکید کرد که درگیری قره باغ دیگر گذشته است ما باید به آینده فکر باشیم.

براساس این بیانیه، یک کارگروه سه جانبه ایجاد می شود که به ریاست معاونان نخست وزیر سه کشور تشکیل می شود. این کارگروه اولین جلسه خود را تا ۳۰ ژانویه برگزار می کند که براساس نتایج آن لیستی از جهتگیری های اصلی آینده را تشکیل می دهد. اولویت فعالیت آن راه آهن و ارتباطات جاده ای است.

«آندره آرشف»، یک کارشناس و تحلیلگر مسائل امور قفقاز در گفت و گویی تلفنی در باره این بیانیه به ایرنا گفت که اجرای توافق نامه ها، باید منافع همه طرف ها را برآورده کند.

وی اظهار داشت: «در باره این توافق  به نظر من، سوالات زیادی وجود دارد، اما در مجموع  کارگروه بین دولتی، عملکرد موثری را برای تضمین ها اجرای توافق ایجاد می کند.»

 آرشف متذکر شد که توافق بین سران واقعاً اثربخشی آن را نشان داد، اما نباید مشکلات حل نشده را فراموش کرد، به ویژه مشکلاتی که توسط نخست وزیر ارمنستان به آن اشاره شد.

او  اظهار داشت: علاوه بر این، درگیری ها در قره باغ منجر به خطر گسترش تهدید تروریستی در منطقه شده است، به گفته این کارشناس در آینده، توافق باید با در نظر گرفتن مشکلات باقی مانده بهبود یابد .

رییسان جمهوری روسیه، جمهوری آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان در جریان مذاکرات در کاخ کرملین، بیانیه ای را برای پیشرفت و توسعه منطقه قره‌باغ صادر کردند که براساس آن سه کشور گروهی کاری در سطح معاونان نخست وزیر تشکیل می دهند.

بیانیه پیشرفت قره باغ در چهار ماده تنظیم و روز دوشنبه در پایان مذاکرات ولادیمیر پوتین، الهام علی اف روسای جمهوری روسیه و آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در کاخ کرملین امضا شد.

در بند اول بیانیه آمده است: به منظور تحقق و اجرای بند نهم بیانیه مشترک روز ۹ نوامبر سال ۲۰۲۰ سران روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مورد رفع بسته بودن همه روابط اقتصادی و حمل و نقل در منطقه، پیشنهاد رییس جمهوری روسیه برای تشکیل گروه کاری تحت ریاست مشترک معاونان نخست وزیر ارمنستان، جمهوری آذربایجان و فدراسیون روسیه پذیرفته می شود.

بند دوم بیانیه یادشده افزود: گروه کاری مشترک تا روز ۳۰ ماه ژانویه سال ۲۰۲۱ (۱۱ بهمن ماه سال ۹۹)، نشست نخست را برگزار می کند که در آن فهرست رئوس های اصلی اقدام ها بر اساس بند ۹ بیانیه نهم ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ سران سه کشور تعیین خواهد شد که برقراری ارتباط ریلی و جاده ای در اولویت قرار دارد و راستاهای دیگر برای توافق میان سه کشور مشخص خواهد شد.   

بند سوم بیانیه مشترک یادآور شد که به منظور اجرای چارچوب های اصلی اقدام ها، سران گروه کاری مشترک، ترکیب زیرگروه های گروه کاری در این جهت ها را از بین مقام های دولتی مربوطه و سازمان های سه کشور تعیین خواهند کرد.

کارشناسان زیرگروه ها، ظرف یک ماه پس از نشست گروه کاری، فهرست طرح ها با منابع لازم مشخص شده و برنامه برای اجرا و تایید آن در سطح عالی سه طرف را تنظیم خواهند کرد.

در بند چهارم بیانیه مشترک روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان آمده است: گروه کاری تا روز اول ماه مارس سال ۲۰۲۱ (۱۱ اسفند ماه سال ۹۹)، فهرست و برنامه زمانی انجام اقدام های پیش بینی شده برای بازسازی و ساخت بخش های جدید زیرساخت های حمل و نقل لازم برای سازماندهی و تامین امنیت حمل و نقل بین المللی از طریق جمهوری اذربایجان و ارمنستان را برای تایید به سطح عالی سه کشور روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایحان ارائه می کند.  

تنش‌ها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان ششم  مهرماه  بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ مجددا از سرگرفته شد و دو طرف یکدیگر را به حمله به قلمروهایشان متهم کردند و سرانجام به ابتکار روسیه،  روز دهم نوامبر (۲۰ آبان) سندی برای تحقق آتش‌بس کامل و رفع تمام خصومت‌ها در منطقه درگیری قره‌باغ به امضای «علی‌اف»، «پاشینیان» و «پوتین» رسید.

اما در ارمنستان اعتراضات بلافاصله پس از اعلام امضای توافق صلح، الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان آغاز شد. براساس مطابق مفاد این سند، ارمنستان تمام مناطقی را که بخشی از منطقه قره باغ نبوده و در اوایل دهه ۱۹۹۰میلادی اشغال کرده بود، به کنترل جمهوری آذربایجان باز می گرداند. قلمرو جمهوری قره باغ به مناطقی که باکو در جریان درگیری ها تصرف کرده کاهش می یابد. یکی از بزرگترین خسارات برای قره باغ، شهر شوشا بود. نیروهای حافظ صلح روسی از قبل در خط تماس نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان در قره باغ حضور دارند.

مفاد این توافق نامه در جامعه ارمنستان به عنوان خیانت به منافع ملی تلقی شد. مخالفان بلافاصله اعتراضات را آغاز و  هدایت کردند.

فشارها بر نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان برای کناره گیری از قدرت در حال افزایش است و با این وجود او همچنان بر ادامه ریاست تاکید دارد و معتقد است توافق صلح قره باغ به نفع حفظ موجودیت قره باغ بود و امنیت ارمنستان را تامین کرد.