با نگاهی به سرخط رسانه های معتبر جهانی می توان متوجه مطرح شدن موضوع احیای مذاکرات برجامی بعد از روی کار آمدن بایدن در آمریکا شد. در واقع این پرسش محل تامل جدی در اندیشکده و رسانه های جهانی است که در فضای پساترامپ، توافق بین المللی برجام چه میزان احتمال احیا و به قولی زنده شدن دارد. به خصوص اینکه بایدن در طول کمپین انتخاباتی خود، یکی از شعارهای محوری اش را بازگشت به برجام اعلام کرده است و این امر حتی بعد از به دست گرفتن قدرت در کاخ سفید از زبان بایدن رییس جمهوری آمریکا به شکل های مختلف بیان شده است. گمانه زنی ها نسبت به احیای مذاکرات برجامی زمانی قوت گرفت که شخصیت های سیاسی چون "آنتونی بلینکن" و "وندی شرمن" در سمت وزارت خارجه آمریکا قرار گرفته اند. این شخصیت ها که دیر زمانی نقشی تعیین کننده در مذاکرات برجامی داشتند؛ بار دیگر به عرصه قدرت بازگشته اند. در خصوص احتمال مذاکرات برجامی و شرط و شروط های طرفین به گفت و گو با دکتر "علی اصغر زرگر" استاد دانشگاه و تحلیل گر ارشد حقوق بین الملل به گفت و گو نشسته ایم و نظرات ایشان را در این خصوص جویا شده ایم.
جدی بودن طرفین در موضوع برجام
"علی اصغر زرگر" استاد روابط بین الملل در پاسخ به این پرسش که دولت بایدن چقدر در احیای مذاکرات برجامی جدی است؛ گفت: در وهله اول باید به این موضوع توجه داشت که موضوع " احیای مذاکرات برجامی " به منزله مذاکرات مجدد برای رسیدن به برجام جدید نیست. بلکه در حال حاضر اصل موضوع برای دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران آن است که اگر دولت جدید آمریکا به توافقنامه برجام آنگونه که به امضای جان کری وزیر امور خارجه دوره دولت اوباما و شورای امنیت سازمان ملل رسید؛ بر گردد ، ایران نیز به تعهدات پذیرفته شده در متن برجام بر خواهد گشت. لذا در این مرحله به نظر میرسد ایران در حال حاضر به پذیرش شرطی از جانب آمریکا و مذاکره جدید به استثنای مذاکره برای ترتیبات برگشت آمریکا به برجام نیست.
بدیهی است طرفین در رابطه با برگشت به توافق برجام جدی هستند. ایران تحت تحریم های سخت اقتصادی و بانکی است و نیاز به گشایشی در رفع بخشی از تحریم ها اقتصادی و نفتی و خصوصا تحریم های بانکی است و لذا تمامی محافل سیاسی در ایران در این مورد متفق القول هستند که در صورتی که برگشت امریکا به برجام با رفع بخشی از تحریم ها همراه باشد، ایران میتواند به تعهدات برجامی بر گردد.
اولویت های آمریکا در مذاکرات احتمالی آینده برجام
این استاد روابط بین الملل به بررسی اولویت های آمریکا در مذاکرات احتمالی آینده برجام پرداخت و اظهار داشت: از نگاه جریان دموکرات ها در آمریکا، جمهوری اسلامی ایران یک بازیگر مهم منطقه ای در غرب آسیا است و لذا در سیاست خاورمیانه ای بایدن تعامل با ایران در اولویت قرار خواهد گرفت. سیاست های دولت ترامپ ثابت کرد که فشار اقتصادی و سیاسی و تهدید نظامی برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره کارساز و راهگشا نبوده و لذا اولین گام برای هر گونه مذاکره در مورد مسایل امنیتی و منطقه ای با ایران بازگشت به برجام است. آمریکا برای حل وفصل مسایل افغانستان، عراق، سوریه و یمن به نظر مثبت ایران نیاز دارد، خصوصا در زمانی که آمریکا درگیر مسایل حاد اقتصادی در داخل و منازعات سیاسی و امنیتی با روسیه و چین میباشد. برای همین دور از انتظار نیست که دولت بایدن در آمریکا با هدف بهره گیری از ظرفیت های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران به خصوص در بحران های عراق و سوریه برای داشتن فرصت و انرژی لازم جهت کنترل چین و روسیه به ایران امتیازاتی در حوزه کاهش تحریم ها در دو بعد نفتی و بانکی و مالی دهد.
نقش محور عبری- عربی در مذاکرات احتمالی آینده
تحلیل گر ارشد حقوق بین الملل؛ نقش محور عبری- عربی را در مذاکرات احتمالی آینده را مورد ارزیابی قرار داد و در پاسخ به این پرسش که آیا این محور نقش ایذایی و بازدارنده در مذاکرات ایفا خواهد کرد؟ تصریح کرد: واقعیت این است که علی رغم تمایل باطنی دولت بایدن در بازگشت به برجام؛ احیای این توافق و سیاست های تعاملی بایدن و تیم مذاکره کننده اش مخالفین سرسختی در داخل و خارج آمریکا دارد. در داخل آمریکا بایدن به آسانی قادر نیست بر جریان مخالف با برجام و ضدیت با جمهوری اسلامی ایران در کنگره و سنا فائق اید و با مشکلاتی روبرو خواهد شد. در خارج از آمریکا ، دولت بایدن باید با شرکای اروپایی اش مشورت و نظرات آنان را ملحوظ خواهد کرد. اما بیشترین مخالفت با برگشت آمریکا به برجام از جانب محور عبری-عربی است. آنها بیشترین سنگ اندازی را خواهند داشت. اسرائیل خواسته اش ماندگاری و تشدید تقابل بین ایران و آمریکاست تا جایی که آمریکا را وارد جنگی محدود و وارد کردن ضربه به صنعت هسته ای ایران نماید. عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس در پی جلب حمایت آمریکا در مقابل تهدید ایران هستند و مدعی هستند که هر گونه بازگشت به برجام باید همراه با محدود کردن فعالیت های موشکی و منطقه ای ایران باشد. در هر صورت بایدن اجبارا باید امتیازاتی به اسرائیل و کشورهای حوزه خلیج فارس بدهد تا بر مخالفت انها فائق اید.
خواسته های ایران را در مذاکرات احتمالی برجام
زرگر در پایان مروری بر خواسته های ایران را در مذاکرات احتمالی برجام داشته و خاطر نشان کرد:مهم ترین خواسته ایران، رفع فوری و بی قید و شرط تحریم ها در دو بعد بانکی و نفتی است. عملیاتی شدن این دو شاخصه، انگیزه لازم را به جمهوری اسلامی ایران برای آغاز روند مذاکرات می دهد. متقابلا بایدن هم برای نشان دادن حسن نیت صلح طلبانه اش به افکار عمومی جهان و شرکای اروپایی اش، انگیزه لازم را برای دادن امتیازاتی به ایران برای احیای توافق برجام دارد. با عطف به این امر هم در ایران و آمریکا اراده سیاسی کافی برای مذاکره در مورد ترتیبات بر گشت به برجام وجود دارد و طرفین نیاز به این برگشت دارند. ولی این برگشت نیازمند فائق امدن بر مشکلات پیش روست و تا حدی زمانبر است، و ضرورت دارد که در مذاکرات برای ترتیبات برگشت به برجام طرفین برای حفظ آبرو امتیازاتی به طرف مقابل بدهند و برنامه را بطور ضمنی هم شده برای حل و فصل مسایل امنیتی و منطقه ای تدوین کنند.
نظر شما