ساخت نیروگاه‌های برق آبی؛ سرمایه‌گذاری مغفول مانده در مازندران

به گزارش ایرنا، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از شهروندان و حتی کارشناسان از این که در فصل زمستان با خاموشی برق مواجه می شوند در عجب هستند، زیرا مطلع نیستند که هرچقدر میزان مصرف گاز بیشتر شود، امکان عرضه گاز به نیروگاه ها برای تامین برق کمتر شده و به همین موضوع به عنوان مهمترین دلیل ،خاموشی ها را در کشور دامن زده است.

متولیان انرژی همواره محدودیت سوخت تحویلی گاز طبیعی به نیروگاه‌ها را دلیل اصلی خاموشی‌های پراکنده یک ماهه اخیر در مناطق مختلف کشور اعلام می کنند، چالشی که با فرصت و ظرفیت سرمایه گذاری برای استفاده ترکیبی از انرژی های تجدید پذیر در مناطق مختلف استان های کشور وجود دارد. 

طبق پیش بینی وزارت نیرو تا سال ۱۴۱۵ ایران به ۵۵۰ میلیارد کیلو وات ساعت برق نیاز دارد که اگر به دیگر نیروگاه تجدید پذیر توجه نشود حتی برای تامین این میزان برق در تامین سوخت نیروگاه های حرارتی برق دچار مشکل می شویم ، مشکلی که در ۲ سال اخیر با سرد شدن هوا در فصل زمستان در قالب خاموشی های بدون اعلام قبلی به صورت ملموس بروز پیدا کرده است.

بنابر این گزارش اگر تا سال ۱۴۱۵ نتوانیم تولید انرژی های تجدید پذیر کشور را به میزان مورد نیاز برسانیم ، به طور یقین در دو دهه آتی وارد کننده انرژی گاز برای تامین سوخت نیروگاه های برقی خود خواهیم بود. یعنی طبق بررسی های صورت گرفته تا پنج سال آینده ۱۰۰ میلیارد متر مکعب از گاز تولیدی کشور فقط باید برای سوخت نیروگاه های برق مصرف شود و این برای کشور بسیار فاجعه بار خواهد بود.

بر اساس اعلام رسمی وزارت نیرو به دلیل مصرف بیش از حد گاز در هفته های اخیر و با توجه به اینکه سوخت بسیاری از نیروگاه ها گاز شهری یا همان سی ان جی بوده و به دلیل عدم مصرف بهینه انرژی، محدودیت هایی در تامین سوخت نیروگاه های کشور ایجاد شد به طوری که تولید برق در برخی نیروگاه ها متوقف و از مدار خارج شد و این مشکل به قطعی برق به صورت پراکنده در سطح پایتخت و سایر شهرها دامن زد.

نمونه بارز مصرف و وابستگی بیش از حد گاز نیروگاه ها را می توان به نیروگاه نکا در استان مازندران اشاره کرد. طبق اعلام رسمی شرکت گاز مازندران روزانه به طور متوسط ۳۰ میلیون متر مکعب گاز در استان برای همه مشترکان خانگی و غیرخانگی مصرف می شود که از این مقدار فقط ۱۲میلیون آن برابر با ۴۰ درصد در نیروگاه نکا به مصرف می رسد.

نیروگاه شهید سلیمی نکا متشکل از چهار واحد بخار هر یک با قدرت اسمی ‎ ۴۴۰مگاوات، سیکل ترکیبی شامل ۲ واحد گازی با قدرت نامی ۳۷۵.۵ مگاوات و یک واحد بخار دیگر با قدرت ‎ ۱۶۰ مگاوات و همچنین ۲ واحد توربواکسپندر با قدرت نامی هر یک ۹.۵ مگاوات است که ۶ درصد برق کشور را تولید می‌کند.

معمولاً در فصل تابستان با وجود افزایش میزان مصرف انرژی برق، میزان مصرف گاز پایین است و به همین دلیل تامین سوخت نیروگاه های گازسوز راحت انجام می شود تا بتوانند با ظرفیت بالا به تولید برق بپردازند. ولی در فصل زمستان مصرف گاز به خاطر سرما و برودت دما به چند برابر دیگر فصول سال می رسد و به همین خاطر هم تامین سوخت نیروگاه ها به مشکل برمی خورد و تولید برق هم کاهش می یابد و در این میان چنانچه با افزایش مصرف برق هم روبرو شویم راهکار حل این مشکل خاموشی و یا صرفه جویی در مصرف برق است که راه حل دومی تاکنون جوابگوی این محدودیت ها نبود.

بخش زیادی از برق مازندران از نیروگاه های کوچک مقیاسی تامین می شود که در سال های اخیر در مناطق مختلف استان راه اندازی شده است. این نیروگاه ها عمدتا گازسوز هستند و سوخت جایگزینی ندارند. برخی از این نیروگاه ها طی هفته های گذشته به خاطر کاهش فشار گاز و اولویت پیدا کردن تامین گاز مشترکان خانگی در حالت خاموشی قرار گرفته اند و یا با کمترین ظرفیت در حال کار هستند. گذشته از این طی سال های گذشته بخش زیادی از سوخت نیروگاه های کشور مانند نیروگاه شهید سلیمی نکاء برای رعایت استانداردهای زیست محیطی تبدیل به گاز شده است.

نیروگاه برق آبی ظرفیت مغفول مانده مازندران 

یکی از کارشناسان ارشد انرژی برق مازندران با اظهار این که بسیاری از کشورهای دنیا در یک دهه اخیر بیش از برنامه تعیین شده به نیروگاه های تجدید پذیر شامل برق آبی ، خورشیدی  و بادی مجهز شدند ، گفت: اگر به نیروگاه های تجدیدپذیر بویژه نیروگاه برق آبی که ظرفیت خوبی در زیر سدها و جریان رودخانه های کشور به ویژه مازندران وجود دارد ، توجه نشود ، با بحران انرژی برق و گاز مواجه خواهیم شد. 

رزم آرا ذاکری فرد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا جبران محدودیت ظرفیت تولید گاز طبیعی را مهم ترین مزیت توجه به نیروگاه های تجدیدپذیر در کشور دانست و افزود: هزینه کم ، کاهش تلفات انرژی برق در شبکه انتقال و توزیع ، کاهش ۱۰۰درصدی آلایندگی زیست محیطی و همچنین کاهش گاز گلخانه ای از دیگر مزایای توجه به نیروگاه های تجدیدپذیر است.

وی نیروی برق آبی را گسترده ترین شکل استفاده از انرژی های تجدیدپذیر دانست و توضیح داد: این نوع نیروگاه ها در مقیاس بزرگ بیشتر از ۱۰ مگاوات در اطراف سدها و نیروگاههای کوچک کمتر از ۱۰ مگاوات در مسیر رودخانه ها قابلیت احداث دارند.

ذاکری فرد که مدیر طرح تولید پراکنده شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان نیز است، رویکرد به انرژی های تجدیدپذیر را توسعه پایدار تولید انرژی دانست و بیان داشت: علاوه بر ظرفیت برق آبی ، نیروگاه تولید برق از زباله پتانسیل مهمی در استان های شمالی است که همچنان مورد بی توجهی قرار می گیرد.

حمایت های قانونی و دولتی از سرمایه‌گذاری در نیروگاه های مقیاس کوچک 

توسعه انرژی های تجدید پذیر کشور ، اقدامات بخش آب در زمینه توسعه نیروگاه های برق آبی کوچک ، سیاست های حمایتی وزارت نیرو در توسعه انرژی های تجدیدپذیر و سند راهبردی ملی توسعه نیروگاه های برقی آبی از رویکرد های مهم وزارت نیرو در این بخش است و  از آن جایی که در بین نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نیروگاه برق‌آبی باتوجه به نرخ خرید تضمینی تعیین شده از توجیه بسیار بالایی برخوردار است، وزارت نیرو از همه سرمایه گذاران برای مشارکت در این حوزه دعوت کرده است.

کارشناس ارشد انرژی برق مازندران به وجود  قانون حمایتی از سرمایه گذاران و مشوفق ها در بودجه ها سالانه کشور برای ساخت نیروگاه مقیاس کوچک اشاره کرد و توضیح داد: طبق قانون بودجه سال 96، به ازای هر کیلووات ساعت برق مصرفی، از مشترکان برق ۵۰ ریال اتخاذ می شد و به دو بخش انرژی های نو و برق رسانی روستایی اختصاص پیدا می کرد و این ماده قانونی برای بودجه سال ۱۳۹۷، به عوارض در قالب هشت درصد برق مصرفی تعیین شد تا برای ایجاد نیروگاه های تجدید پذیر سرمایه گذاری شود.

ذاکری فرد همچنین گفت: دولت تدبیر و امید برای توسعه ایجاد نیروگاه های تجدیدپذیر مشوق اختصاص هفت درصد از قبوض برق روستایی برای حمایت از سرمایه گذاران در نظر گرفته است که به نظر می رسد مازندران از این فرصت در ایجاد نیروگاه های برقی آبی بی‌بهره مانده است.

مدیر طرح تولید پراکنده شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان به مصوبه جدید هیات دولت در استفاده بهینه از همه نوع انرژی در دستگاه های دولتی اشاره کرد و گفت : بر اساس مصوبه هیات وزیران، دستگاه‌های اجرای باید ۲۰ درصد از برق مصرفی را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند که باید این موضوع به صورت جدی در دستور کار ادارات قرار گیرد.

حدود ۵۰۰ مگاوات ظرفیت برق آبی مازندران آماده واگذاری است 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران در این خصوص با تشریح اهمیت توجه به ایجاد نیروگاه های برق آبی در استان گفت: طبق بررسی های صورت گرفته بیش از یکهزار و ۷۰۰ مگاوات ظرفیت برق‌آبی در این استان وجود دارد که مجوز ایجاد ۷۰ نیروگاه کوچک با مشارکت بخش خصوصی آماده واگذاری است.

ابراهیم یخشکی افزود: در حال حاضر ظرفیت تولید ۱۴مگاوات برق در زیر سدهای استان، ۳۶۲ مگاوات در مسیر رودخانه ها و ۲۰ مگاوات نیز در مسیر خطوط آب شرب مازندران در قالب نیروگاه برق آبی کوچک وجود دارد.

یخشکی ضمن دعوت از سرمایه گذاران برای مشارکت در ایجاد نیروگاه برق‌آبی گفت: در بین نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نیروگاه برق‌آبی باتوجه به نرخ خرید تضمینی تعیین شده از توجیه بسیار بالایی برخوردار است، لذا از همه سرمایه گذاران دعوت می کنیم تا در این کار مهم مشارکت کنند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران با اعلام این که پرداخت تسهیلات و خرید تضمینی انرژی برق‌آبی از سوی دولت و اهمیت اقتصادی این گونه نیروگاه ها در زمینه تولید و اشتغال مورد تاکید دولت است، گفت: امروز توان داخلی در زمینه ساخت تجهیزات نیروگاهی در کشور و استفاده مضاعف از منابع آب نیز به اندازه کافی وجود دارد.

وی توضیح داد: اکنون برای سد شهید رجایی بیش از هفت کارکرد در حوزه های مختلف از جمله تامین آب کشاورزی ،تامین آب شرب، پرورش ماهی ، گردشگری ، تولید انرژی برق‌آبی و همچنین کنترل سیلاب مدنظر قرار گرفته است و امسال از سه نیروگاه تجدیدپذیر در پایین دست سد رجایی بهره برداری شده است که این نیروگاه ها بر اساس نگاه اقتصاد مقاومتی و استفاده چندگانه از آب توسط بخش خصوصی ساخته می شوند.

وی تاکید کرد: در استان مازندران به خاطر سازگاری  نیروگاه برق آبی با مسائل زیست محیطی باید از این ظرفیت و فرصت تولید این انرژی بدرستی بهره برداری کرد.

وی کاهش تولید گاز گلخانه ای را مهمترین مزیت توسعه نیروگاههای برق آبی برشمرد و گفت: طبق بررسی های صورت گرفته با تولید هر مگاوات انرژی برق آبی تا چهار تن تولید گاز کربن ناشی از سوخت فسیلی کم می شود.   

در حال حاضر استان مازندران دارای ۲ سد بزرگ شهید رجایی ساری و البرز در سوادکوه و ۶ سد کوچک با ظرفیت ذخیره ۳۵۰ میلیون مترمکعب ، ۱۲۰ رودخانه بزرگ و کوچک به طول حدود هفت هزار کیلومتر ،  ۸۰۰ قطعه آببندان در سطح ۱۷ هزار هکتار با ظرفیت ذخیره ۳۷۰ میلیون متر مکعب است که نقش مهار آب سطحی استان را دارند.