مبارز دوران انقلاب: ساواک نظارت‌های شدید روی علمای تبریز داشت

احمدحسین انزابی روز چهارشنبه در گفت وگو با ایرنا، با اشاره به اینکه همزمان با شروع جریانات انقلابی در سال ۴۲، علمای تبریز هم درگیر موضوع شده بودند، افزود: بر همین اساس ساواک تعدادی از علمای آن روز تبریز را به طور متناوب در تهران یا تبریز دستگیر و زندانی کرده بود و بقیه هم اگر آزاد بودند تحت محدودیت‌های خاصی قرار داشتند.

به گفته وی علمایی همچون آیات اعظام و حجج الاسلام انگجی، مجتهدی، شربیانی، محدث، قاضی طباطبایی، انزابی و سایرین همه در قیام سال ۴۲ شرکت کردند اما گروهی از آنها توسط ساواک به تهران تبعید شدند که از بین این شخصیت‌ها می توان به آیت الله قاضی طباطبایی و شیخ محمدحسین انزابی اشاره کرد که یکی به عنوان رهبر حرکت و دیگری به عنوان خطیب توانا جزو سردسته های مبارزات مردمی تبریز بودند.

انزابی اظهار داشت:آیت الله قاضی و انزابی ۲ شخصیت مبارز پس از گذراندن دوران زندان خود در تهران  به تبریز بازگشتند و همچنان به ارشاد مردم مشغول و به تعهدات منبری خود وفادار بودند و تا پیروزی نهایی انقلاب اسلامی این ۲ پیشتاز و پیشروتر از بقیه بودند و بر همین اساس ساواک آزار و اذیت بیشتری به آنها وارد می‌کرد،  این ۲  شخصیت مبارز پس از گذراندن دوران زندان خود در تهران  به تبریز بازگشتند و همچنان به ارشاد مردم مشغول و به تعهدات منبری خود وفادار بودند و تا پیروزی نهایی انقلاب اسلامی این ۲ پیشتاز و پیشروتر از بقیه بودند و بر همین اساس ساواک آزار و اذیت بیشتری به آنها وارد می‌کردبه طوری که برنامه ریزی برای تبعید آیت الله قاضی به کرمان و حجت الاسلام انزابی به جنوب کشور انجام شده بود که شخصیت‌های بزرگوار قم و نجف مانع این کار شدند.

وی با بیان اینکه زندانیان و تبعیدشدگان انقلابی به تدریج از سال ۱۳۴۴به بعد به تبریز برگشتند،  گفت: این نفرات همراه با تعدادی از انقلابیون جوان تبریز اولین حرکت برای تشکیل اتاق فکر را به دور از نظر ساواک شکل دادند تا روند تشکیلات را در راستای اهداف امام خمینی پیش ببرند.

فرزند مرحوم حجت‌الاسلام محمدحسین انزابی ادامه داد: مساله از اینجا شروع ‌شد که آیت الله سیدمحمدهادی‌ میلانی که در قم از یاران نزدیک امام بودند و خط فکری امام را بعد از تبعید ایشان در ایران نظارت می‌کرد،  در مورد پدر من به آقای حاج محمدحسن عبدیزدانی از مبارزان و زندانیان سیاسی آن دوراه نامه ای با این مضمون نوشتند که جمعیتی تشکیل بدهید و اگر جمعیت بیشتر میسر نبود حداقل پنج شش نفری تشکیل بدهید و دور آقای انزابی را بگیرید و اجازه ندهید تنها بماند.

انزابی اضافه کرد: در واقع عمده‌ بحث نامه آیت الله میلانی این بود که مبادا این شخصیت خطیب (مرحوم انزابی) از خطابه بماند و در تبریز غریب شود و برای جامعه انقلابی و روحانیت مصیبتی وارد گردد،  در نتیجه آقای عبدیزدانی دست به کار شدند و زمینه‌هایی در تبریز برای ایجاد جمعیت فوق و در نهایت قیام تاریخی ۲۹ بهمن فراهم شد.

وی با اشاره به اینکه چند نفر از بزرگان تبریز به عنوان اتاق فکر تعیین شدند تا با وجود اختناقی که ساواک ایجاد کرده بود، فعالیت هایی را شروع کنند، اظهار داشت: در رأس این اتاق فکر هفت نفر از جمله آیت الله شهید قاضی طباطبائی، آیت الله میلانی، حسن الهی طباطبایی، محمدحسن عبدیزدانی و مرحوم انزابی قرار داشتند و مهندسی این اتاق فکر بسیار پربها بود و تمامی حرکت‌های بعدی مبارزات مردم تبریز از این مهندسی سرچشمه می گرفت.

این مبارز دوران انقلاب اضافه کرد: رژیم به تدریج بیدار ‌شده و می‌فهمید که گویی در شهر تبریز و کل کشور اتفاقاتی در حال رخ دادن است که باید خنثی شود که بر همین مبنا ساواک اقدام به شهادت مصطفی خمینی کرد تا بلکه سکوتی در جامعه حاکم شود اما وقتی این طور نشد، در قدم بعدی و روز ۱۷ دی ماه به امام توهین کردند که تئوری حاکمیت اسلامی را ریخته است.

انزابی با اشاره به اینکه ساواک با درج مطلبی در روزنامه اطلاعات به مناسبت روز کشف حجاب به امام توهین آشکار کرد و این مطلب ۱۸ دی ماه به دست طلاب قم رسید، گفت: ۱۹ دی ماه طلاب جهت هماهنگی به خانه تک تک مراجع رفتند و حضور جمعی طلاب مساله را همگانی کرد و قیام ۱۹ قم شکل گرفته و  سپس به دیگر شهرها از جمله اولین شهر یعنی تبریز سرایت کرد.

وی یادآور شد: در آن دوره انقلابیون و علمای پیشرو معتقد بودند این قیام باید صادر ‌شود اما نمی‌توانستند به سرعت مجلس ترحیم و هفته برگزار کنند بلکه باید مدتی را صرف برنامه ریزی و تدبیر می‌کردند و سوال اصلی در آن زمان این بود که کدام شهر برای صدور قیام مستعد است؟ و جوابش تبریز بود! همان تبریزی که چندی پیش بزرگداشت شهید مصطفی خمینی را برگزار کرده بود.

انزابی افزود: بر همین اساس رفت و آمدهایی بین قم و تبریز بیشتر شد و در نهایت تصمیم بر این شد که حرکت در قالب مجلس چهلم شهدای قم صورت بگیرد؛  از جمله شخصیت‌هایی که بدین منظور به تبریز رفت و آمد می‌کردند حجت لاسلام قرائتی بود که به عنوان نماینده‌ فکری علمای قم در تبریز حضور می‌یافتند رفت و آمدهایی بین قم و تبریز بیشتر شد و در نهایت تصمیم بر این شد که حرکت در قالب مجلس چهلم شهدای قم صورت بگیرد؛  از جمله شخصیت‌هایی که بدین منظور به تبریز رفت و آمد می‌کردند حجت لاسلام قرائتی بود که به عنوان نماینده‌ فکری علمای قم در تبریز حضور می‌یافتند و البته ایشان عامل اصلی نبودند بلکه کمک فکری می‌کردند.

وی با بیان اینکه حلقه‌های تاریخی تا سال ۵۶ توسط انقلابیون به دقت شکل گرفته بود که تدریس حکومت اسلامی می کردند، گفت: این ایده ها در قالب کتاب به حوزه‌ها و به دست جوانان رسیده و جامعه به سوی حکومت اسلامی رو کرده بود، به طوری که یکی از شعارهای اولیه‌ انقلاب قبل از پیروزی،  استقلال، آزادی و حکومت اسلامی است و این حکومت اسلامی را امام(ره) در سال ۴۸ در تدریس ولایت فقیه و حکومت اسلامی در نجف ارائه کردند.

انزابی اسلام، دین، علما و روحانوین را از شاخص ها و عوامل مهم به ثمر رسیدن مبارزات انقلابی ملت ایران دانست و اظهار داشت: در این میان هیات های مذهبی،  مساجد و پایگاه‌های دینی حضوری بسیار مثبت و هدفمند داشتند.

وی با ابراز گلایه از برخی افراد که وقتی صحبت از انقلاب می‌کنند به پیوند اسلامی آن توجه نمی‌کنند، گفت: قیام تاریخی ۲۹ بهمن تبریز یک قیام و جنبش اصیل اسلامی بود نه یک شورش اجتماعی و سیاسی.

انزابی اضافه کرد: شورش در قاموس تاریخ‌های جهانی تعریف دارد که نوعی هرج ‌و مرج و حرکتی دم بریده و بی‌رهبر است در حالیکه  انقلاب اسلامی مردم ایران حرکتی هدفدار، مردمی و اسلامی است که بر اساس مطالعات تاریخی به جنبش روحانیت گره خورده است و این قیام به رهبری مرجعیت تشیع انجام یافت و تمام روحانیتی که این جریان را هدایت می‌کردند، مجتهد بودند.