فرنگیس شریفی باستان روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا افزود: اگر قرار باشد ما فرهنگ استفاده از فضای مجازی را بلد نباشیم و ندانیم مخاطب ما چه کسانی هستند و تجارب و غم و اندوه شخصی خود را در فضای مجازی که افراد و اقشار زیادی با شرایط روحی و روانی متفاوت و رنج سنی های مختلف مخاطبمان هستند، منتشر کنیم در واقع با اینکار شرایط روحی و روانی مردم را بدتر و غم زندگی آنها را بیشتر کرده ایم.
وی تصریح کرد: این افراد با این کار امیدواری، از قدرت تاب آوری و تحمل مردم می کاهند و حتی نگرش آنها را نسبت به زندگی، آینده و دنیا را منفی می کنند.
این روان درمانگر ادامه داد: به عنوان یک روانشناس بالینی وظیفه خود می دانم که در این رابطه هشدار دهم. اگر جامعه و برنامه ریزان کشور برای این موضوع فکری نکنند، متاسفانه خود این ناامیدی و اضطراب هر روزه مردم به دنبال شنیدن اخبار منفی، مردم را از پا در می آورد. به همین دلیل لازم است مردم در اینباره آگاهی لازم را را داشته باشند.
شریفی باستان اظهار داشت: از سال گذشته تا کنون و پس از شیوع کرونا شرایط خاصی را تجربه می کنیم. با مرگ و بیماری عزیزان، دوستان، آشنایان و مردم کشور مواجه بوده و هستیم و خانواده های زیادی داغدار شدند.
وی اضافه کرد: بیماری غیرقابل پیش بینی که اطلاعات زیادی درباره آن وجود نداشت، قابل کنترل و درمان نبود سر راه زندگی افراد در سراسر دنیا قرار گرفت. در این بین هر چیزی هم که قابل کنترل نباشد، آثار مخربی به همراه دارد زیرا سازگاری مردم با آن سخت تر انجام می شود.
سوگواری جایگزین برای کاهش اندوه
رواشناس بالینی تاکید کرد: حال بیشتر از یکسال از ورود کرونا به کشور می گذرد و مردم به خاطر مواجهه با سوگ های غیرطبیعی و تلخ در وضعیت روانی سختی قرار دارند زیرا امکان تدفین عزیزان با رعایت رسم و رسومات سنتی را مثل قبل ندارند. به همین دلیل عزیزان خود را به صورت ناراحت کننده و بی هیچ مراسم رسمی به خاک سپرده شدند.
این روانشناس بالینی با اشاره به سوگواری در فضای مجازی تصریح کرد: در چنین شرایط بحرانی که حضور در اماکن عمومی و تجمعات امکان ابتلا به بیماری را افزایش می دهد، توصیه کردیم که مردم به جای حضور فیزیکی در آرامگاه ها و مراکز عمومی در فضای مجازی و در قالب یکسری برنامه های خاص، پیام تسلیت و سوگواری و همدلی خود را از مسیری درست به دوستان و آشنایان ارائه دهند.
وی با بیان اینکه این کمک می کند تا افرادی که عزیز خود را از دست داده و از این راه می توانند خشم، غم، ناراحتی، اندوه و انکارهایشان را با دوستان و آشنایانشان ارائه و برون ریزی کنند، تاکید کرد: می دانیم در بحث سوگ و سوگواری انسان با از دست دادن عزیز از دست رفته، چهار مرحله سوگواری دارد. مرحله اول، انکار می کنند و نمی پذیرند، مرحله دوم خشم شدید وجودشان را فرا می گیرد و به زمین و زمان توهین می کنند یا حتی سوال می کنند که چرا من. مرحله سوم افسردگی و مرحله آخر نوبت پذیرش این موضوع است.
این روان درمانگر خاطرنشان کرد: ممکن است برای فردی این پروسه یک ماه و برای دیگری بسته به شرایط روحی اش یک یا دو سال یا حتی ۱۰ سال طول بکشد. به همین دلیل در وضعیت حاضر بهترین راهکار جایگزین برای همدلی و همدردی با فردی که عزیزش را از دست داده این است که سوگواری مجازی انجام دهیم. یعنی در قالب برنامه ای خاص تعدادی از دوستان و آشنایان دور هم گرد آمده و درباره فرد از دست رفته صحبت، خاطره سازی و اندوه شان را مطرح کنند.
وی بیان کرد: درست است که این روش به طور کامل نمی تواند غم، تنهایی و خشم فرد را پوشش دهد و مثل سوگواری فیزیکی ابراز شود اما با محدودیت های بیماری کرونا روش جایگزین خوبی است که در مواقع خاص، غم و اندوه در فردی که عزیزش را از دست داده باقی نماند.
فضای مجازی کنترل شرایط را از مردم گرفته
شریفی باستان در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به فوت دو فوتبالیست مطرح کشور بر اثر کرونا خاطرنشان کرد: افراد مشهور و شناخته شده، جایگاه خاصی در ذهن مردم دارند. مردم با این دو عزیز نیز خاطرات زیادی داشته و شاهد زحمت ها و موفقیت ها و افتخارآفرینی هایشان بوده اند و از دست دادن آنها برای ما درد روانی و غم بزرگی به همراه داشت.
این روان درمانگر با اشاره به نگرانی اخیر روانشناسان اضافه کرد: دغدغه شخص من اما به عنوان روانشناس این است که حداقل در یک ماه گذشته تا همین امروز، ناراحتی، ناکامی و حس درماندگی جامعه نسبت به قبل بیشتر شده و در این وضعیت امید رنگ باخته است. دنبال علت که می گردم می بینیم یکی از مواردی که این حس های منفی از آن سرچشمه می گیرد، همین فضای مجازی است.
وی افزود: فضای مجازی، به حدی قدرتمند و تاثیرگذار بوده که آن کنترل امروز را از ما گرفته و در زندگی و روان هر کدام از ما رسوخ کرده است. از زاویه ای بد و منفی، جهان بینی و دید ما را نسبت به خودمان، زندگی، آینده و اهدافمان، بدبین و سیاه کرده و افراد را به مرحله ای رسانده که حس می کنند هیچ کنترلی روی زندگی شان ندارند.
شریفی باستان ادامه داد: برای مثال خیلی از نوجوانان و جوانان با مرگ این دو ورزشکار دچار استرس شده اند. وقتی با آنها صحبت می کنم، می گویند این بیماری نفس از ورزشکاران ما با آن قوه جسمانی بالا و شرایط شان گرفته، پس کرونا دیگر رحمی به ما ندارد.
این روان درمانگر با بیان اینکه این همان تاثیرات منفی و هجوم اخبار منفی در فضای مجازی بر روی مخاطبانش بوده، تصریح کرد: در واقع این حس به فرد داده شده که هر چقدر من حواسم به سلامت خود و خانواده ام باشد و مراقبت های بهداشتی را رعایت کنیم اما در نهایت درگیر بیماری می شویم و مرگ به ما نزدیک است.
سلبریتی ها باید مراقب نشر پیام های خود در فضای مجازی باشند
این روانشناس در ادامه با بیان اینکه ناله ها، اعتراض های برخی از افراد به ویژه افراد سلبریتی و معروف در فضای مجازی به این وضعیت بحرانی دامن زده است، تاکید کرد: همان طور که گفتم اشتراک اندوه در فضای مجازی با دوستان و آشنایانمان چیز بدی نیست اما به اشتراک گذاشتن خشم، ناراحتی روانی، غم و اندوهی که افراد به ویژه ورزشکاران، سلبریتی ها که دنبال کنندگان زیادی در فضای مجازی دارند بدون در نظر گرفتن شرایط روحی، روانی و سنی آنها، به طور قطع پیامدهای روانی زیادی به همراه دارد.
وی ادامه داد: وقتی فردی به ویژه افراد سلبریتی و چهره اقدام به انتشار غم و اندوه و خشم خود در فضای مجازی می کنند باید به این نکته که مخاطبانشان چه کسانی هستند، چه محدود سنی دارند، حتی اینکه در چه وضعیت روحی و روانی به سر می برند توجه کنند به اینکه آیا مخاطبانشان همه افرادی هستند که در سنین بزرگسالی قرار دارند و از یک قدرت استدلال و منطق برخوردارند؟ یا نه کودک ۶ یا نوجوانی ۱۷ ساله هم این فیلم، لایو یا کلیپ احساسی را رصد می کند؟ پیامد آن روی این افراد چه خواهد بود؟
شریفی باستان گفت: فرد نشر دهنده باید توجه کند جوانی که در اوج جوانی هویتش شکل نگرفته و در فضای مجازی شبانه روز زندگی می کند با دیدن این رفتار یا فیلم و... چه احساسی خواهد داشت؟ حتی فرد باید به این فکر کند که شاید یک بیمار روحی صفحه را رصد می کند. در واقع این مسائل است باعث نگرانی خیلی روانشناسان و خانواده ها شده است زیرا افراد سرشناس جایگاه ویژه ای در زندگی مردم دارند و فرد با انتشار هر پیامی در فضای مجازی باید بداند که دنبال کنندگان وی، در واقع دیدگاه او به زندگی، جهان بینی او را می بینند و رصد می کنند.
وی اظهار داشت: درست است که مردم در مشکل هستند، وضعیت اقتصادی، بهداشتی و بیماری کرونا از طرف دیگر به زندگی همه افراد فشار آورده اما در چنین شرایطی درست نیست که افراد بدون در نظر گرفتن شرایط مخاطبان اقدام به انتشار خشم و اندوه مکرر در فضای مجازی کنند چراکه با اینکار غم مردم را بیشتر و دل آنها را به درد می آورد.
شریفی باستان با بیان اینکه انسان ها به امید زنده اند، خاطرنشان کرد: باید بتوانیم امیدواری را به مردم هدیه کنیم. باید به مردم این حس خوب را بدهیم که تاب آوری خود را بالا ببرند. اگر می توانیم، چنین پیام هایی را به مردم بدهیم و با آنها به اشتراک بگذاریم اما نه هر غم و شیونی را. این افراد می توانند برای ابراز همدردی در یک پاراگراف رسمی غم خود را اعلام کنند و بدون شک فضای مجازی جای مناسبی برای نشر کیلپ های احساسی، گریه، اندوه شخصی ما نیست.
مردم خودشان حواسشان باشد
این روان درمانگر با طرح این موضوع که مردم باید حواسشان به این وضع باشد و شرایط را کنترل کنند، افزود: یک درصد احتمال بدهید که شاید این فرد سلبریتی یا سرشناس به دنبال اهداف شخصی است یا دنبال این است قدرت و جایگاه بیشتری پیدا کند. اما از خودتان سوال کنید که آیا این رفتارها کمکی می کند؟ این رفتارها مثبت است و دردی را دوا می کند؟
وی بیان کرد: این رفتارها نه تنها دردی دوا نمی کند بلکه شرایط روانی مردم را بدتر هم می کند و امیدواری را از آنها می گیرد.
شریفی باستان در توصیه ای به خانواده ها تصریح کرد: گروهی از خانواده ها خود به این موضوعات دامن می زنند. با صحبت ها و مکالمه هایشان در خانه، با ابراز غم و ناراحتی که چیز بدی نیست اما انتشار آن با شیوه های نامناسب و بدون در نظر گرفتن مخاطبان در فضای مجازی نادرست و زیان بار است و بار روانی زیادی دارد.
وی افزود: خانواده ها در چنین شرایطی باید فرزندان خود را کنترل کنند و اجازه ورود این اطلاعات را به کانون خانه ندهند. اگر خانواده ها خود در این مسیر محدودیت هایی را برای فرزندان در استفاده از فضای مجازی اعمال کنند در واقع می توان گام موثری در این مسیر برداشت. بچه ها باید فرهنگ استفاده از فضای مجازی و کنترل آن را آموزش ببینند تا مورد آسیب این فضا قرار نگیرند.
از: فاطمه شیری
نظر شما