ثبت ملی و اجاره یک‌ساله، برزخ توسعه سوارکاری گنبدکاووس

مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در سال ۱۳۵۳ و به دلیل علاقه ساکنان این منطقه به پرورش اسب و سوارکاری در زمینی به مساحت ۴۰۰ هکتار احداث شد که اکنون فقط ۱۶۰ هکتار آن باقی مانده و بقیه برای احداث دانشگاه، مرکز تحقیقات کشاورزی و استادیوم ورزشی در سال‌های گذشته اختصاص یافته است.

توسعه این مجموعه ورزشی و رفع کمبودها و مشکلات آن به‌ویژه درسال‌های اخیر مورد توجه دست‌اندرکاران و مدیران محلی قرار گرفت اما به گفته عوامل برگزاری مسابقات اسبدوانی و همچنین مسوولان شهرستانی و استانی، ثبت این مجموعه در آثار ملی و اجاره‌های یک‌ساله از سوی شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور زیر نظر وزارت ورزش و جوانان سبب شد تا حال و روز بزرگترین مجموعه سوارکاری کشور خوش نباشد.

ثبت ملی مجموعه سوارکاری گنبدکاووس

پنجم اردیبهشت ۹۵ زمانی که خبر ثبت مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در فهرست آثار ملی رسانه‌ای شد در فکر کمتر کسی از دست اندرکاران برگزاری مسابقات سوارکاری، مالکان اسب‌ها، مربیان و چابکسواران و خیل عظیم علاقمندان به این رشته ورزشی خطور می‌کرد که این اقدام بعدها به بزرگترین مانع توسعه و بازسازی این مجموعه تبدیل شود.

شاید مردم و دست اندرکاران اجرایی مجموعه سوارکاری گمان می‌کردند که با ثبت این مجموعه در فهرست آثار ملی، علاوه بر جذب نگاه‌های جدید در سطح ملی به این فضای ورزشی، اعتبارات ویژه‌ای نیز برای مرمت، بازسازی و توسعه این مجموعه و بهبود وضعیت نه چندان خوشایند فعلی آن، اختصاص خواهد یافت.

با این حال مدیرکل میراث فرهنگی گلستان در توجیه دلایل ثبت مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در فهرست آثار ملی گفته بود که بنای این مجموعه از لحاظ معماری در منطقه و کل استان شاخص است، این بنا با سازه‌ای بتنی و با ارتفاع تقریبی ۱۳ متر به شکل مکعب مستطیل احداث شده که کشیدگی ساختمان در جهت شمالی جنوبی بوده و میدان مسابقات نیز در جبهه شرقی آن واقع است.

ثبت مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی به گفته رییس هیات سوارکاری این شهرستان به یکی از موانع اصلی توسعه این مجموعه و ایجاد امکانات رفاهی برای جامعه سوارکاری و پرورش اسب این منطقه تبدیل شده است.

بهروز نیازی به ایرنا گفت: بخش‌هایی از ساختمان این مجموعه با حدود ۵۰ سال قدمت، نیاز مبرم به مرمت، بازسازی و توسعه فضای جدید دارد اما میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اجازه این کار را بدون کسب مجوز از آنها نمی‌دهد که اخذ مجوز هم باید پس از طی مراحل طولانی اداری در کمیسیونی در مرکز استان تصویب شود.

وی، ساماندهی مکان اسکان مربیان و نگهداری اسب‌ها، حصارکشی دور مجموعه سوارکاری، به‌سازی زمین موسوم به مانژ (محل استقرار اسب‌ها قبل از مسابقه)، آسفالت مسیر ورودی مجموعه و توسعه فضای سبز را از نیازهای ضروری این مجموعه ورزشی برشمرد و اضافه کرد: برای انجام این امور حداقل بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

نیازی ادامه داد: شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور به عنوان متولی این مجموعه باید یا با اختصاص اعتبارات لازم برای انجام بازسازی و مرمت این مجموعه و یا با افزایش مدت اجاره از یک به سه تا پنج سال به این هیات اجازه مرمت و بازسازی از محل درآمدها یا جذب سرمایه‌گذار داده شود.

درهمین پیوند رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گنبدکاووس نیز به ایرنا گفت که با ثبت مجموعه سوارکاری این شهرستان در فهرست آثار ملی، هرگونه مرمت، بازسازی یا توسعه فضای ساختمانی در این مجموعه باید با هماهنگی این اداره و تصویب در کمیسیون میراث فرهنگی استان گلستان باشد.

مریم آق آتابای افزود: برای مرمت و بازسازی فضاهای موجود باید از مصالح ساخت اولیه ساختمان سوارکاری یا مصالح مشابه استفاده شود تا بافت معماری بنا حفظ گردد و البته در انجام این اقدامات و کارهای مشابه در عرصه و حریم این مجموعه، نظارت فنی میراث فرهنگی ضروری است.

وی اضافه کرد: هرگونه ایجاد فضاهای جدید ساختمانی برای توسعه مجموعه سوارکاری و یا اهداف گردشگری آن در عرصه و حریم این مجموعه باید با رعایت کُد ارتفاعی ساختمان مرکزی و پس از تصویب کمیسیون میراث فرهنگی گلستان انجام شود.

معایب واگذاری یک‌ساله مجموعه سوارکاری گنبدکاووس

واگذاری یک‌ساله فضاهای ورزشی از جمله مجموعه‌های سوارکاری به بخش خصوصی یا هیات‌های ورزشی توسط شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی وزارت ورزش و جوانان سبب شده تا مقوله حفظ و نگهداری از فضاهای ورزشی یا ایجاد برخی امکانات رفاهی در فضاهای ورزشی کمتر مورد توجه اجاره کنندگان قرار گیرد.

نکته‌ای که رییس فدراسیون سوارکاری ۲۱ مهرماه امسال در بازدید از مجموعه سوارکاری گنبدکاووس به آن اشاره کرد و با انتقاد از این رویه و غیر اصولی دانستن آن اظهار داشت که اجاره‌ یک‌ساله باعث ویرانی مجموعه‌های سوارکاری کشور شده و لازم است تا این نوع مدیریت تغییر کند.

مسعود خلیلی در گفت و گو با ایرنا، اولویت فدراسیون سوارکاری را ساماندهی وضعیت فضاهای مختص به سوارکاری در کشور دانست و افزود: برای مجموعه‌های سوارکاری یا دولت باید متولی باشد و هزینه لازم را برای حفظ و نگهداری مناسب اختصاص دهد و یا این مجموعه‌ها را به صورت اجاره سه تا پنج ساله به شخصیت‌های حقوقی مانند شرکت‌های سهامی با سرمایه‌گذاری مالکان اسب‌ها واگذار کند.

وی اضافه کرد: هم اینک ۱۸ مجموعه سوارکاری کشور در اختیار شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی است که با انجام مزایده به صورت سالانه به بخش خصوصی اجاره داده می‌شود که به دلیل نبود مدیریت ثابت هر ساله شاهد ویرانی بخش‌هایی از آنها هستیم.

خلیلی با بیان اینکه بخش خصوصی سرمایه زیادی را در حوزه سوارکاری آورده و نیاز است زیرساخت‌ها متناسب با این سرمایه‌گذاری در کشور آماده و ساخته شود، تصریح کرد: یکی از موارد ضروری در این بخش ساماندهی سه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس، آق‌قلا و بندرترکمن در گلستان است تا از وضعیت کنونی نجات یافته و ظاهری برازنده علاقه‌مندان ورزش و اهالی این استان دوستدار اسب داشته باشد.

در همین پیوند استاندار گلستان نیز در حاشیه سفر ۲۴ بهمن امسال وزیر ورزش و جوانان به استان و حضور در مجموعه سوارکاری گنبدکاووس به خبرنگاران گفت که در جریان این سفر علاوه بر بررسی مسائل و مشکلات حوزه ورزش گلستان در بخش سخت افزاری، ساخت سالن‌های ورزشی و توسعه ورزش روستایی، موضوع واگذاری بلندمدت فضاهای ورزشی از جمله مجموعه سوارکاری گنبد نیز مورد بحث و تبادل نظر شد.

هادی حق شناس افزود: واگذاری بلندمدت سالن‌ها و فضاهای ورزشی به هیات‌های ورزشی استان و شهرستان‌ها سبب توسعه ورزش و استقبال بیشتر مردم و نیز سرمایه‌گذاری‌های متنوع در حوزه ورزش خواهد شد.

با این حال رییس اداره ورزش و جوانان گنبدکاووس نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به علاقمندی فراوان مردم منطقه به رشته سوارکاری و پرورش اسب و نیز ارتزاق تعداد قابل توجهی از  صاحبان اسب‌ها، مربیان و چابکسواران و نیروهای خدماتی در این رشته، گفت: توجه ویژه به مجموعه سوارکاری این شهرستان و رفع برخی کمبودها و مشکلات آن به همراه ایجاد خدمات رفاهی مورد نیاز در این مجموعه امری ضروری است.

حجت الله یوسفی بابیان اینکه برای توسعه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس نیاز به انجام برخی اقدامات زیرساختی از جمله واگذاری بلندمدت حداقل پنج تا ۱۰ ساله این مجموعه به هیات سوارکاری است، افزود: هم اکنون این مجموعه در قالب اجاره یک ساله از سوی شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به هیات سوارکاری این شهرستان با رقم اجاره سالانه افزون بر هفت میلیارد ریال واگذار شده است.

وی، حصارکشی محیط مجموعه سوارکاری و اراضی کشاورزی آن، دیوار کشی اطراف بخش ورزشی مجموعه، ساماندهی و اسکان مربیان، توسعه روشنایی پیست و آسفالت آن و بهسازی فضای سبز را از جمله نیازهای اساسی مجموعه سوارکاری گنبدکاووس دانست و اضافه کرد: وزارت ورزش و شرکت توسعه می‌توانند با تهاتر اجاره سالانه و برخی کمک‌های مالی به هیات سوارکاری گلستان یا این شهرستان و اخذ تعهد از آنها و نیز انتخاب ناظر فنی از سوی خود، این اقدامات را در چند مرحله انجام دهند.

یوسفی اضافه کرد: با انجام اقدامات اشاره شده، حتی می‌توان مجموعه سوارکاری گنبدکاووس را به مقصد گردشگری تبدیل کرد که لازمه همه این‌ها واگذاری پنج تا ۱۰ ساله مجموعه به هیات‌های سوارکاری استان و شهرستان است.

رییس اداره ورزش و جوانان گنبدکاووس همچنین درخصوص نحوه برگزاری مسابقات کورس اسبدوانی در گنبدکاووس گفت: اگر اقدامات توسعه‌ای و زیرساختی مورد نیاز انجام شود می‌توان مجموعه سوارکاری گنبد را به محلی برای برگزاری مسابقات منطقه‌ای باحضور کشورهای حاشیه خلیج فارس و یا بین المللی تبدیل کرد.

وی افزود: نکته مهم در برگزاری مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس، ضرورت تدوین آیین نامه مناسب و شفاف توام با نظارت فدراسیون سوارکاری است که باید با استفاده از نقطه نظرات کارشناسان فن در این رشته تهیه و تدوین شود و لازمه آن نیز برگزاری نشست‌های تخصصی باحضور کارشناسان وزارت ورزش، فدراسیون، روسای هیات‌های سوارکاری گنبد، بندرترکمن و آق قلا و کارشناسان خبره محلی است.

با این حال سفر ۲۴ بهمن امسال وزیر ورزش و جوانان و معاون حقوقی‌اش به گلستان و تماشای ۲ کورس مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس، فرصت خوبی برای عوامل اجرایی، مدیران شهرستانی و استانی جهت انعکاس مطالبات مردمی و موانع سر راه توسعه مجموعه سوارکاری این شهرستان به مسعود سلطانی فر بوجود آورد و همین موضوع، امیدها را برای رفع موانع و مشکلات از سوی مقام عالی این وزارت‌خانه در دل علاقمندان به رشته سوارکاری منطقه زنده کرد.

به گزارش ایرنا، توجه به اسب و پرورش آن و همچنین برگزاری مسابقات سوارکاری در استان گلستان بویژه منطقه موسوم به ترکمن صحرا از گذشته‌های دور در بین مردم این دیار مرسوم بوده و ترکمن‌ها از گذشته در بیشتر مراسم‌های ملی، مذهبی و شادی خود بویژه عروسی ها اقدام به برگزاری مسابقات اسبدوانی می کردند.

گنبدکاووس با ۳۷۰ هزار نفر جمعیت در شرق استان گلستان واقع است و پرورش اسب و مسابقات سوارکاری علاقه‌ مندان زیادی در این شهرستان بویژه بین ترکمن‌ها دارد.