کتابخانه‌ها، راویان فرهنگ، هنر و عشق

به گزارش روز پنج شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، کتابخانه ها همیشه بخش مهمی از فرهنگ هر جامعه را شکل داده‌اند، هر کتابخانه می تواند شرایط پیشرفت و رشد مردم را فراهم کند و از این راه باعث ارتقای اجتماعی باشد.

شکل‌گیری کتابخانه‌ها از آغاز برای دسترسی شهروندان به کتاب بوده است چون کالایی گرانقیمت محسوب می شده که تهیه آن به سادگی ممکن نبوده است، این شرایط برای دانشجویان نیز موقعیت سخت‌تری را ایجاد می کرده است اما پس از مدتی کتابخانه‌های دانشگاه های بزرگ در اختیار مردم عادی نیز قرار گرفتند و اکنون در همه دنیا، کتابخانه های دانشگاه‌هایی چون آکسفورد انگلستان، هایدلبرگ آلمان، هاروارد آمریکا به عنوان بزرگترین کتابخانه‌های دانشگاهی جهان به روی عموم مردم گشوده هستند.

 ۲۷ بهمن ماه برابر با  ۱۵ فوریه، سالگرد تاسیس کتابخانه دانشگاه هاروارد است، یکی از بزرگترین کتابخانه های جهان که از ۸۰ کتابخانه کوچکتر تشکیل شده است.

دانشگاه هاروارد، یکی از بزرگ‏ترین دانشگاه ‏های جهان به حساب می‏ آید و کتابخانه آن نیز بزرگ‏ترین کتابخانه دانشگاهی جهان است. سیستم مرکزی کتابخانه هاروارد در کتابخانه وندرنر در هارواردیارد واقع شده‌است که شامل ۸۰ کتابخانه مستقل حاوی ۱۵ میلیون نسخه کتاب است.

در دانشنامه بریتانیکا آمده که نخستین بخش این کتابخانه در فوریه ۱۶۳۸ با اهدای ۴۰۰ نسخه کتاب از سوی جان هاروارد، در دانشکده حقوق تأسیس شد و امسال ۳۸۴ سالگی خود را جشن می گیرد.

کتابخانه دانشگاه هاروارد اکنون یکی از نوآورترین کتابخانه های دانشگاهی در استفاده از منابع به شمار می آید که در سال ۲۰۲۰ در یک پروژه بزرگ، آثار خطی فارسی و علوم اسلامی خود را نیز به صورت آنلاین در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار داد.

کتابخانه ها همیشه در طول تاریخ اهمیت داشته اند، اگر از آمریکا و ایالت ماساچوست که دانشگاه هاروارد و بخش اصلی کتابخانه اش را در خود جای داده به ایتالیا برویم، یکی از بزرگترین هنرمندان رنسان در پیکرتراشی و معماری را ملاقات می کنیم که در ساختن کتابخانه ها همکاری قابل توجه داشته است.

کتابخانه‌ای هنرمندانه در قلب فلورانس

کتابخانه لارنتین (Laurentian Library) در فلورانس  ایتالیا، بیش از ۱۱۰۰۰ نسخه  کتاب خطی  و ۴۵۰۰ کتاب چاپ اول مشهور است. ساخت کتابخانه لارنتین  در سال  ۱۵۲۵ زیر نظر میکل آنژ پیکرتراش و مجسمه ساز مشهور ایتالیایی آغاز شد، زمانی که میکل آنژ فلورانس را در سال ۱۵۳۴ ترک کرد، تنها دیوارهای اتاق مطالعه کامل شده بود و ساخت این بنا توسط سه معمار نامدار، باساری،  تریبولو و آماناتی، بر اساس طرح  و دستورالعمل های شفاهی میکل آنژ ادامه یافت و سرانجام در سال ۱۵۷۱ افتتاح شد. پنچره‌های این کتابخانه به دلیل طویل بودن و کشیدگی آنها از چب به راست معروف هستند.

این کتابحانه به حمایت پاپ مدیچی، کلمنت هفتم ساخته شد که نشان دهد که مردم مدیچی  از افراد هوشمند و دانا بوده و اهل تجارت و خرید و فروش نیستند.

رنج یک پیکرتراش

میکلانجلو بوئوناروتی یا میکل‌آنژ نقاش مشهور ایتالیایی ۶ مارس ۱۴۷۵ میلادی چشم به جهان گشود. این نقاش ایتالیایی جزو هنرمندان بزرگ تاریخ و از مهم ترین هنرمندان دوره رنسانس است. او از زمان کودکی، برخلاف علاقه پدرش، علاقه‌مند به هنر و تحصیل در این زمینه شد و در آخر در پی مجادله ای سخت با پدرش به هدف والای خود رسید. در ۱۳ سالگی به عنوان دستیار حقوق‌بگیر در کارگاه دومنیکو گرلاندایو، استخدام شد.

ابتدا به نقاشی روی آورد اما چون مشتاق پیکرتراشی بود، پیش از پایان دوره نقاشی به عنوان استاد به مدرسه مجسمه‌سازی که توسط لورنتزوی مدیچی در باغ‌های مدیچی تأسیس شده بود، منتقل شد.  بزرگ ترین نقاشی او، دکوراسیون کلیسای سیستین به تنهایی میان سال های ۱۵۰۸ و ۱۵۱۲ به دست وی نقاشی شده است. تـندیس داوود، نقاشی‌های‌ سقفی‌ کلیسای‌ سیستین، مقبره خانوادگی مدیچی و رستاخیز، مهم ترین آثار این هنرمند هستند که تندیس داوود را بدون شک می‌توان به‌عنوان نقطه عطف کارنامه کاری میکل‌ آنژ دانست.

این نقاش ایتالیایی در ۱۲ سال آخر عمرش به‌صورت انحصاری برای خانواده مدیچی کار کرد و سرانجام در ۱۷ فوریه ۱۵۶۴میلادی در رم دار فانی را وداع گفت و در کلیسای سانتا کروچه شهر فلورانس به خاک سپرده شد.

کتاب رنج و سرمستی، سرگذشت میکل آنژ به قلم ایروینگ استون است. وی برای نوشتن این زندگینامه چندین سال را در ایتالیا به مطالعه آثار میکل آنژ پرداخت و نتیجه آن را در کتاب خود منتشر کرد.

کتاب روایت خود را از کودکی میکل آنژ آغاز می کند و همراه با رنج میکل آنژ برای پیکر تراش شدن و سرمستی او از پیکر تراش شدن داستانی زیبا از لحظات مهم میکل آنژ ارائه می دهد.

رنج و سرمستی نوشته ایروینگ استون، با ترجمه پرویز داریوش، در ۸۲۶ صفحه، توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است.

راوی یک عاشقانه فرانسوی با نوبل ادبی

آندره ژید نویسنده نامدار فرانسوی است که نوشته‌هایش تاثیر شگفت‌آوری بر نسل جوان در سال‌های پس از جنگ جهانی داشت، در ۲۲ نوامبر سال ۱۸۶۹ در پاریس به دنیا آمد. خانواده او سخت پایبند به سنت‌های مذهب پروتستان بود و این موضوع تاثیر زیادی بر شکل‌گیری شخصیت او گذاشت.

بیمار شدن در کودکی فرصت تحصیلات منظم به او نداد اما علم دوستی و فضای فرهنگی خانواده توانست این خلاء را جبران کند. ژید، در پانزده سالگی با شوری عارفانه به یکی از بستگانش دل بست و در سال ۱۸۹۵ با او ازدواج کرد.

دوستی با استفان مالارمه باعث روی آوردن به مکتب سمبولیسم شد اما پس از مدتی از این مکتب روی گرداند و به تامل در پیچیدگی‌های زندگی درونی انسان پرداخت.

سفر ژید به آفریقا باعث تغییرات بسیاری در روح و جسم او شد و پس از آن ژید از تجربیاتی نوشت که از او انسانی تازه ساخته بود. آثاری هم چون مائده‌های زمینی،ضد اخلاق، درِ تنگ و دخمه‌های واتیکان، زاییده همین انقلاب روحی هستند.

با آغاز جنگ جهانی اول ژید مدتی منزوی شد اما بعد کتاب‌های اگر دانه نمیرد، کوریدون و سکه سازان را نوشت. کتاب‌های بازگشت از کنگو و بازگشت از چاد را با هدف تاختن به استعمار نوشت و عضو حزب کمونیست شد اما با برآورده نشدن انتظارات و تمایلات عدالت‌خواهانه‌اش با نوشتن کتاب بازگشت از شوروی از این حزب کناره گرفت.

او در سال ۱۹۴۷ جایزه ادبی نوبل را دریافت کرد و ۱۹ فوریه سال ۱۹۵۱چشم از جهان فرو بست.

کتاب ایزابل او که برنده جایزه نوبل ادبی شد، رمانی عاشقانه است که نخستین بار در سال ۱۹۱۱ به چاپ رسید.

داستان این رمان در ویرانه‌های قصری قدیمی در نورماندی آغاز می‌شود. داستان از زبان ژرار لاکاس، روایت می‌شود که سال‌ها قبل، در دوران دانشجویی خود، مهمان آن بوده و اکنون در حال نشان دادن گوشه و کنار قصر به تعدادی از دوستانش است. دوستان ژرار متوجه می‌شوند که او با شور و احساسی فراوان درباره این مکان صحبت می کند و او را راضی می کنند تا داستانش را برای آن ها تعریف کند.

ژرار عاشق زنی بوده که در یک عکس او را دیده است، او هر طور که شده دوست دارد درباره این زن و خانواده‌اش که خود در قصر مهمان آن‌ها بوده، چیزهای بیشتری بداند...

کتاب ایزابل نوشته آندره ژید، با ترجمه اسماعیل سعادت توسط انتشارات فرهنگ جاوید در ۱۵۱ صفحه منتشر شده است.

کتابخانه عجیب، برای مغزهای جذاب

در کتاب ضیافت افلاطون (رساله‌ای روایی در باب عشق)، شخصیت اصلی که همان سقراط است، نه پول دارد، نه مقام و منصب، و نه ظاهر زیبا، اما دانش، کاریزما، هوش و زیرکی او باعث جذابیتش می‌شوند، این موضوع به ظاهر ساده موجب شکل گیری مطالعات روانشناسی و جامعه شناسی بسیاری شده است، اما در حوزه داستان، هاروکی موراکامی از این موضوع استفاده شگفت‌انگیز و هوشمندانه‌ای کرده و کتابخانه عجیب را نوشته است.

کتابخانه عجیب، روایت پسر نوجوانی است که برای گرفتن چند کتاب درباره‌ امپراتوری عثمانی وارد کتابخانه می‌شود، مسئول کتابخانه که مردی غیرعادی است، او را مارپیچ‌های مخفی کتابخانه در طبقه پایین و اتاق ۱۰۷ می‌فرستد و در این اتاق حبس می‌کند.

مسئول کتابخانه برای پسرک شرط می گذارد که باید کتاب‌های آنجا را حفظ کند تا اجازه دهد او ازاینجا برود اما پسرک متوجه می‌شود که مرد می‌خواهد از این راه مغز او را که هر بار از اطلاعاتی تازه پر شده بخورد، چون از نظر او این مغز خیلی خوشمزه است. پسرک تصمیم می‌گیرد از مطالعات خود استفاده کند و از این زندان بگریزد.

کتابخانه عجیب، نوشته هاروکی موراکامی، با ترجمه مهدی غبرایی توسط انتشارات نیکا در ۱۰۰ صفحه منتشر شده است.