سیدحسن‌امین ادیب، حقوقدان، فیلسوف، نویسنده و شاعر توانا، مترجم، محقق تاریخ و ادبیات، استاد بازنشسته دانشگاه گلاسکو نویسنده و خالق اثر فاخر و گرانقدر شاهنامه امین است. آنچه نویسنده در این کتاب آورده است جریانات پیوسته و انکارناپذیر ایران‌زمین از دیرباز تاکنون است و حتی به جرأت نمی‌توان گفت این اثر دنباله‌رو شاهنامه فردوسی است اما پاره‌به‌جامانده از آن است که به آن ملحق شده است.
دانشنامه منظوم ایران، در هفت مجلد که سه جلد آن چاپ شده است، برای اینکه امین اثر خود را هنرمندانه و با ظرافت و تکامل بیشتر به خوانندگان و مشتاقان ادب و هنر ارائه کند افزون بر بخش‌های اساطیری و تاریخ ایران قبل از اسلام، بخش ادیان ابراهیمی و تاریخ اسلام را از بعثت پیامبر اکرم (ص) تا امروز دربردارد. به علاوه، به طور کامل به تاریخ تشیع دوازده امامی می‌پردازد و حسب مورد، با ترجمه منظوم سوره‌هایی از قرآن مثل سوره حمد و سوره یوسف، یا خطبه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه یا حماسیات علوی و حسینی حتی ترجمه منظوم خطبه حضرت زینب (س) در مجلس یزید، نمونه هایی از تاریخ مکتب تشیع را در مجلد سوم گنجانده است.
برای نمونه، شاهنامه امین داستان مولود کعبه امام علی (ع) را در مجلد سوم به تمام و کمال بر وزن شاهنامه فردوسی به نظم درآورده است که شاه‌بیت‌های اشتیاقی و تواجدی آن، بخش این است:
علی را چو کعبه شدی زادگاه
شد از زادنش،کعبه، با فر و جاه
علی ولی، خانه زاد خداست
کجا از خدا، شیریزدان، جداست؟
از آن، کعبه شد قبله خاص و عام
که شد زاده از مام، آنجا، امام
شاهنامه امین نه تنها ادیان پیش از اسلام و متون دینی ایران باستان مثل گاتای زرتشت، بلکه بسیاری احادیث اسلامی را نیز صادقانه، مستند و بی‌دخل و تصرف به نظم درآورده است و از این جهت هم شبیه شاهنامه است.
اگر چه قلم زدن در باب شاهنامه امین کاری دشوار است، در منزلت این دانشنامه عظیم و اصیل ایرانی آنچه می‌توان بیان کرد مطالعه دقیق و تأمل‌برانگیز این اثر ملی و حماسی است. شخصیتی که به گفته و باور بزرگان معاصر تاریخ و فرهنگ ایران را به نظم درآورده است و این منظومه درخشان را جزء آثار ماندگار ایران در شناسنامه ادبیات جهان ثبت کرده است.
پیوند دین مبین اسلام و مذهب تشیع و تلفیق آن با فرهنگ غنی ایران باستان، شجاعت ها و دلیری‌ها ،سرچشمه و مخازن حکمت، اصالت، ملیت و انسانیت را در شاهنامه امین مشاهده می‌کنیم آنچه فردوسی به خاطر آن رنج‌ها برده است اکنون شاهکار امین تولدی دوباره است که بعد از گذشت قریب به هزار سال در پاسداری از این تلفیق و صیانت توسط این ادیب و شاعر توانا به قلم تحریر درآمده و زبان نظم و نثر در عصر ما با کتاب شاهنامه امین به پویایی و اوج خود رسیده است.
پدیدآوردن یک دانشنامه، دایره‌المعارف یا شاهنامه با قلم ادبی و شعر در باب ایران‌شناسی علاوه بر غیرت ملی نیاز به نگرش دقیق و احاطه بر جوامع علوم مختلف از جمله تاریخ، جغرافیا، فلسفه ،ادبیات و هنر،عرفان و اسلام شناسی و حتی خاورشناسی و جهان‌شناسی را می‌طلبد که قلم خلّاق و طبع شاعرانه و عارفانه‌ی سیّد امین در سایه‌ی عشق به وطن این شاهکار ادبی را خلق نموده است. که باز هم زیر چتر حکمت و سیادت رنگ و بویی معطر به گلستان ادبیات ایران داده است.
لازمه درک و بینش بشری، حفظ وحدت ایران پیش از اسلام ـ پس از اسلام و معاصر است و آنچه امین در این باب سخنوری کرده است آن را تولید علم و اندیشه و انسجام می‌داند در جهانی که بشر را درگیر فتنه‌های متعدد نموده است.
تدریس در دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور و دوری از وطن برای این نویسنده بستر فکری مناسبِ جهان‌بینی را فراهم آورد و درک عظمت فرهنگ ایرانی و کشوری که مستقیم اسلام را از منابع دست اول یعنی خاندان نبوت گرفته است در به‌نظم درآوردن، کتابت ،اهداف ژرف غیر از ویژگی ادبی و حماسی از جمله آگاهی از تمدن ، حکمت و اندیشه‌های فلسفی، ادیان ،حقوق و حتی هنر در پیدایش این اثر دست به دست هم دادند. به فرموده امین:
« ایرانی‌ام، ایران‌زمین را دوست دارم
از مغرب و مشرق، همین را دوست دارم»
شاهنامه امین تنها یک دایره المعارف ادبی نیست بلکه از آنجا که نویسنده با اهداف بزرگتر پا به عرصه شاهنامه‌نویسی گذاشته فردوسی‌وار به چند محور دانشنامه خود اشاره دارد از جمله به طور مختصر:
۱. آخرین دستآوردهای علمی اخترشناسی تا چگونگی پیدایش جهان هستی
۲. چگونگی و بررسی پیدایش انسان بروی کره زمین،اختلاط نژاد، قومیت و فرهنگ و...
۳. مرز بین توحش و تمدن و حقوق بشری
۴. معرفت‌شناسی شرقی ۵. آداب و سنّت‌های ملی که حامل فرهنگ بومی است.
هفت مجلد زرین شاهنامه امین شامل هستی‌شناسی‌ـ‌ایران‌شناسی، ایران آغاز تا سقوط سامانی، تاریخ تمدن و فرهنگ ایران‌باستان، تاریخ ادیان، تاریخ پس از اسلام، تاریخ ایران در حمله مغول تا سال۱۳۹۶ و سرانجام ذکر نام‌آوران و مشاهیر و در نهایت فهرست مشروح است.
ای کاش این گنجینه فاخر که در عصر حاضر همتایی ندارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد، چنین آثار بزرگ و ملی هر از چند قرن در تاریخ یک مملکت رقم می‌خورد و جا دارد با تمام فضای موجود به جویندگان ادب، فرهنگ و معرفت این سرزمین و حتی به جهانیان که به دنبال حکمت و خرد مشرق زمین و خصوصا گوهر تابناک ادبیات ایران چشم و نظر دارد معرفی گردد.
«پژوهش بسی کردم و بررسی
در این دانشی‌نامه پارسی
چو تاریخ و فرهنگ ما مردم است
همانا که «شهنامه» دوم است»
شعر: سید حسن امین
نظر شما