بایدن فکر استفاده از ابزار تحریم را از سر بیرون کند

به گزارش خبرنگار ایرنا، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا که پیش از پیروزی در انتخابات خروج از توافق هسته ای با ایران را اشتباهی بزرگ نامیده و وعده داده بود بازگشت به توافق نامه هسته ای با ایران (برجام) را جزو اولویت های کاری خود قرارخواهد داد، اکنون به نظر می رسد قادر نیست از مسیر غلطی که در سالهای قبل کشورش در پیش گرفته بود بازگردد. بایدن پس از گذشت چندین هفته از حضور در کاخ سفید نه تنها اقدامی در این راستا انجام نداده بلکه او و مقامات دولتش با تعلل و مطرح کردن  خواسته غیر منطقی که ایران ابتدا باید به تعهدات برجامی بازگردد، تعامل با جمهوری اسلامی را روز به روز پیچیده تر کرده اند. این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند این آمریکا بود که از برجام خارج شد و اکنون نیز برداشتن قدم اول به عهده این کشور است.

مخالفان توافق با ایران به روال سالهای گذشته سرمایه گذاری سنگینی برای جلوگیری از اصلاح و تصحیح مسیر اشتباه گذشته کرده اند و در ماهها و هفته های اخیر هم مخالفت های خود با این توافق را بیان کرده اند.

از سوی دیگر آنچه این روزها بر پیچیدگی موضوع افزوده است، دیدگاه های متنوع درباره نحوه مواجهه با این توافق در میان مدافعان توافق هسته ای است. در هفته های اخیر اظهارنظرهایی درباره تقویت و تحکیم توافق هسته ای مانند اضافه کردن مسائل منطقه ای و برنامه موشکی و یا حضور کشورهایی از منطقه در مذاکرات احتمالی درباره توافق هسته ای مطرح شده است.

ولی آنچه این روزها تبدیل به مانع احیای توافق شده یا حداقل بهانه چنین وضعیتی شده، این موضوع بوده که ایران باید از کاهش تعهدات خود عقب نشینی کند و بعد از آن آمریکا درباره اجرای تعهداتش تصمیم گیری خواهد کرد. موضوعی که به اذعان بسیاری از ناظران غیر قابل پذیرش است و تهران تا قبل از اجرای تعهدات آمریکا و سایر شرکای برجام اقدامی نخواهد کرد.

به تازگی یکی از سناتورهای دموکرات گفته است که بایدن نباید از برداشتن اولین قدم بترسد. کریس مورفی در صفحه توییترش با ذکر دلایلی، درباره اهمیت بازگشت دولت جدید آمریکا به توافق هسته ای نوشته است: توافق هسته ای جهان را جای امن تری کرد. بنابر این احیای این توافق از طریق روش  پایبندی در ازای پایبندی به جای تلاش برای رسیدن به توافقی جدید یا متفاوت بهترین راه است.

مورفی افزود: توافق هسته ای ایران، آمریکا، اروپا، روسیه و چین را همگی در جبهه ای متحد قرار داد و خروج از این توافق این همبستگی را از هم گسیخت. ما نمی توانیم در زمینه برنامه موشکی ایران یا تامین مالی تروریسم آن بدون گردهم آیی دوباره این گروه و بازگشت سریع به برجام پیشرفت کنیم.

اگر چه مقامات کشورمان اعلام کرده اند که برنامه موشکی ایران جنبه دفاعی دارد و در مورد آن مذاکره نخواهند کرد و علاوه بر این ادعاهای پوچی مانند تامین مالی تروریسم تنها اتهاماتی علیه ایران هستند. اما قدم اول هر گونه تعامل میان ایران و آمریکا از مسیر بازگشت بی قید شرط آمریکا به برجام و لغو تمامی تحریم ها می گذرد.

این سناتور آمریکایی با بیان اینکه دولت بایدن نباید به تحریم های دولت ترامپ ادامه دهد و با انتقاد از جمهوری خواهان نوشته است: جمهوری خواهان می گویند که ما نمی توانیم با ایران مادامی که آن ها اقدامات تحریک آمیز انجام می دهند، مذاکره کنیم، اما این همان مزخرفی است که معمولا می گویند. ما احتیاج به تنش زدایی داریم و احیای برجام این کار را می کند.

مورفی در ادامه نوشت: بازگشت به میز مذاکرات با این شرط که توافقی گسترده تر بر سر تسلیحات هسته ای، موشک ها و تروریسم انجام شود، اقدامی بی ثمر است. پمپئو در این مورد تلاش کرد اما به طرز بدی شکست خورد. چرا وقتی یک توافق هسته ای برای به کار بستن وجود دارد، دوباره انتخاب کنیم که شکست بخوریم؟ پایبندی در ازای پایبندی مسیر درست است. آمریکا نباید از برداشتن اولین قدم بترسد. اگر ما تحریم ها را لغو کنیم و ایران جبران نکند، می توانیم تحریم ها را دوباره اعمال کنیم.

اما قطعا تعلل بایدن از برداشتن گام اول تنها این احتمال محال که ایران به تعهداتش عمل نکند، نیست. عوامل زیادی در این میان دخیل هستند؛ بایدن در عرصه داخلی هنوز برنامه مشخصی برای جلب رضایت جمهوری خواهان تنورویی که دولت ترامپ را حمایت می کردند و مخالف ایران هستند ندارد.

در عرصه خارجی مداخله گری های پیدا و پنهان بازیگران بیرونی، همانند رژیم صهیونیستی و عریستان سعودی همگی دست به دست هم داده اند که بازگشت به میز مذاکره با سختی ها و دشواری های خاص خود مواجه کند. لابی های قدرتمند صهیونیستی مستقر در آمریکا سخت روی این موضوع کار می کنند که بازگشت به برجام در قدم اول غیر ممکن و در قدم های بعد تدریجی و زمان بر باشد. این لابی ها تلاش می کنند که بندهای جدیدی به مذاکرات اضافه کنند بندهای غیرقابل قبولی مانند مسائل موشکی و موضوع فعالیت های منطقه ای جمهوری اسلامی که روند مذاکره را ناممکن می کند.

اما از سوی دیگر فشارها بر دولت بایدن برای تعامل سریعتر با جمهوری اسلامی در حال افزایش است،  در همین راستا «اد مارکی» سناتور دموکرات ایالت ماساچوست و ۱۰ سناتور دیگر، با ارائه طرحی از بایدن خواسته‌اند مسیر دیپلماسی را در قبال ایران در پیش گرفته و ایالات متحده را به برجام بازگرداند.

مارکی در پیامی توئیتری نوشته است که به همراه ۱۰ سناتور دیگر، بازتعریف طرح دیپلماسی با ایران را بر عهده دارد که در چارچوب آن از تلاش بایدن برای بازگرداندن آمریکا به برجام حمایت شده است. این طرح علاوه بر مارکی، توسط «الیزابت وارن»، «برنی سندرز»، «تامی داکورث»، «پاتریک لیهی»، «دایان فینستاین»، «کریس مورفی»، «تامی بالدوین»، «پتی موری»، «کریس وان هولن» و «جف مرکلی» امضا شده است.

این در حالی است که مقامات چین و روسیه نیز مدام این مطالبه را تکرار می کنند که آمریکا باید به برجام باز گردد و تحریم های ایران را هرچه زودتر لغو کند.

میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توییتر نوشته است: اقدامات تبلیغاتی باید بر اساس واقعیت‌ها باشد. آیا واقعا کسی می تواند مدعی شود که سیاست فشار حداکثری آمریکا موفق بود؟ هیچ کس. البته جز کسانی که برای قرار دادن آمریکا در موقعیت مرتبط با مکانیسم ماشه دچار تردید نشدند.

وزارت امورخارجه چین پس از گفت‌وگوی تلفنی عباس عراقچی معاون وزیر امورخارجه ایران و ما ژائوشو، همتای چینی او بیانیه‌ای منتشر کرده، در این بیانیه آمده است: بازگشت فوری ایالات متحده به برجام و رفع تحریم های وضع شده علیه ایران، کلید اصلی عبور از بن بست موجود در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران است.

مقامات ایران بارها در موضع گیریهای خود در قبال برجام و نحوه مواجهه دوات جدید آمریکا بارها تاکید داشته اند که آنچه برای ایران مهم است نه اظهارنظرها و ادعاهای مقامات آمریکا بلکه رفتارها و اقدامات آنهاست که مبنای عمل و واکنش تهران خواهد بود.

بسیاری در داخل کشور معتقد بودند که تهران برای حفظ توافق هسته ای به سهم خود تلاش کرده و هزینه های زیادی داده است و مماشات بیشتر با غرب ممکن است آنها را دچار اشتباه محاسباتی کند.بویژه اینکه در حال حاضر دولتی در آمریکا بر سرکار آمده که در مذاکرات برجام و امضای آن نقش داشته و انتظار می رود به امضای خود پایبند باشند.

در هفته های اخیران ایران و امریکا به نوعی در حال تست رفتارهای مقابل بوده اند. آمریکا محدودیت ترددی دیپلماتهای ایرانی مستقر در امریکا را رفع کرد و نامه اعمال مکانیسم ماشه را پس گرفت. در مقابل تهران که با رای مجلس تصمیم گرفته گام های جدی تری برای کاهش تعهداتش داشته باشد، با توافق با آژانس و دادن مهلت سه ماهه به دیپلماسی پاسخ این اقدام را داد.

شرایط در حال حاضر برای هر دو طرف پیچیده تر شده است. از سویی آمریکا با شعار بازگشت به دیپلماسی اروپا را با خود همراه کرده و به زعم خود به دنبال ایجاد اجماع جهانی علیه تهران است از سوی دیگر تهران هم با پشت سرگذاشتن سیاست فشار حداکثری، مواجهه با شدیدترین تحریمهای ممکن را  تجربه کرده است. از این جهت آمریکای ترامپ تهدید تحریم علیه تهران را پیش خور کرده و آمریکای بایدن بیشتر از این چیزی در اختیار ندارد.با این اوصاف به نظر می رسد آمریکای لاید باید فکر استفاده از تحریمهای ترامپ علیه ایران را از سرخود بیزون کند و گامهای روشن و عملی برای اجرای تعهدات آمریکا بردارد. در آن صورت خواهد دید که تهران همانطور که تجربه نشان داده به تعهدات خود در کمترین زمان ممکن عمل خواهد کرد.