طرح «محلات دوستدار کودک» روی خط اجرا

«مجتبی دانشور» روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره اجرای طرح «شهر دوستدار کودک» در شهر تهران اظهار داشت: شورای اسلامی شهر تهران مصوبه شهر دوستدار کودک را ۱۲سال گذشته به شهرداری ابلاغ کرد و اداره کل آموزش‌های شهروندی به عنوان دبیرخانه این طرح، تاکنون اقداماتی را در راستای تحقق «شهر دوستدار کودک» انجام داده است. 

وی گفت: سن صفر تا ۱۸سالگی، سن کودکان تعریف شده و جمعیت غالب کلانشهرها از جمله شهر تهران در این گروه سنی هستند، مدرسه می‌روند، در شهر رفت و آمد و زیست می‌کنند و در نقاطی حضور آنان بیشتر است، همچنین در این گروه سنی، طبقه‌بندی‌های مختلفی وجود دارد. 

«دانشور» افزود: کودکان زیر چهار سال به مادران وابسته هستند، چهار سال به بالا کمی مستقل‌تر می‌شوند، در طرح «شهر دوستدار کودک» به دنبال این هستیم که شهر به لحاظ کالبدی، فرهنگی، اجتماعی مناسب و زیست‌پذیر برای گروه سنی صفر تا ۱۸ سال باشد و آسیب‌هایی که امکان دارد در این حوزه‌ها در سطح شهر برای کودکان وجود داشته باشد به حداقل برسد. 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران بیان کرد: با توجه به گستره جغرافیایی و تعدد مناطق پایتخت، ویژگی‌های مناطق از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، امکان ایجاد شهر دوستدار کودک به صورت کامل و جامع امکان‌پذیر نیست. 

وی اظهارداشت: همچنین در جوامع بین‌المللی، برای تحقق شهر دوستدار کودک، بر مناسب‌سازی اجتماعات کودک‌محور و مکان‌هایی که اجتماعات کودکان بیشتر است تاکید می‌شود تا شرایط برای حضور آنان در شهر فراهم شود، براین اساس تصمیم گرفته شد که طرح «محلات دوستدار کودک» در تهران پیگیری شود. 

«دانشور» گفت: قرار است ابتدا این طرح در ۱۳ محله منتخب ۱۳منطقه پایتخت، در فاز اول مناطق ۲، هشت، هفت، ۱۸ و ۲۲ و فاز دوم در مناطق یک، ۶، ۹، ۱۰، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ اجرا شود و برنامه مطالعاتی ۹منطقه دیگر در دستور کار است، در قالب این طرح، در هر منطقه تهران، یک محله به عنوان محله دوستدار کودک تعیین خواهد شد. 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران افزود: کارهای مطالعاتی براساس اسناد بالادستی، نقشه شهر تهران، طرح تفصیلی انجام شده، از طریق پیمایش و مطالعات میدانی، نقاط آسیب‌زا شناسایی و مورد بررسی قرار گرفتند و با نظرسنجی از کودکان ساکن در این محلات، نظرات و خواسته‌های آنان احصا شده و برنامه عملیاتی تدوین و به مناطق ابلاغ شده است. 

وی بیان کرد: طبق برنامه عملیاتی، در هر محله‌، برنامه‌ها با جزییات، کوچه به کوچه و خیابان به خیابان مشخص است و مناطق متناسب با ویژگی‌ها و امکانات خود، تعریف پروژه خواهند کرد و از لحاظ سلامت، ایمنی و محیط‌زیست(HSE)، کالبدی، فرهنگی و اجتماعی، محلات موردنظر را برای کودکان مناسب‌سازی خواهند کرد. 

«دانشور» اظهارداشت: به عنوان مثال، در منطقه ۹، با توجه به نیاز منطقه، کمبود سرانه فضای سبز و نبود فضای بازی طبق نظرسنجی از کودکان ساکن در محله جیحون، بوستان جی در پادگان جی در اختیار شهرداری تهران قرار گرفته و پروژه «بوستان دوستدار کودک» در آن اجرا خواهد شد. 

تاکید بر پیوست اجتماعی در اجرای «محلات دوستدار کودک»

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران با اشاره به اینکه پیوست اجتماعی در تحقق «محلات دوستدار کودک» مورد تاکید است، گفت: یکی از مولفه‌های اصلی «شهر دوستدار کودک» که یونیسف و تجربه‌های بین‌المللی بر آن تاکید دارد، این است که باید در شهر یا فضایی که ساخته یا مناسب‌سازی می‌شود، نظرات کودکان دخیل باشد که در «محلات دوستدار کودک» نیز همین روند پیگیری می‌شود. 

وی افزود: در این راستا تا بهمن ماه سال گذشته، پیش از شیوع کرونا، کارگاه‌هایی را در پنج محله با همکاری مدارس و خانه‌های کودک شهرداری، برای شناسایی و اطلاع از خواسته‌ها و نیازهای کودکان برگزار کردیم سپس این روند در بستر فضای مجازی ادامه داشت. 

«دانشور» بیان کرد: مسابقه نقاشی «شهری که من دوست دارم» نیز در راستای طرح «شهر دوستدار کودک» برگزار می‌شود و علاوه بر حضور کودکان در یک رقابت فرهنگی هنری، زمینه‌ای را برای حس تعلق و مشارکت آنان در شهر فراهم می‌کند تا به شهر خود فکر کنند، به واسطه نقاشی کودکان می‌توانیم نظرات آنان را در مورد شهری که دوست دارند، احصا و طرح «شهر دوستدار کودک» را اجرا کنیم. 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران اظهارداشت: سال گذشته در نخستین دوره مسابقه نقاشی «شهری که من دوست دارم»، فضای سبز، بوستان‌ها، محیط بازی، انجام بازی‌های مشارکتی و دوچرخه‌سواری بیشتر در آثار کودکان منعکس شده بود، این آثار به تیم کارشناسی ما در این حوزه کمک کرد تا نظرات کودکان را احصا کنند که در شهر چه چیزهایی برای آنان اهمیت بیشتری دارد، همین روند در دومین دوره مسابقه نقاشی نیز ادامه دارد. 

وی گفت: براساس اطلاعات به دست آمده از نقاشی‌های کودکان، ایمن‌سازی، مناسب‌سازی و استانداردسازی بوستان‌ها از لحاظ کالبدی، فرهنگی و اجتماعی در حوزه «شهر دوستدار کودک» در دستور کار قرار گرفته است، علاوه بر این، در حوزه هویت بصری سعی کردیم رنگ‌هایی که در نقاشی کودکان پرتکرار بود و آنان دوست داشتند، به عنوان رنگ‌های اصلی در رنگ‌آمیزی بوستان‌ها و فضای بازی استفاده بکنیم. 

«دانشور» افزود: شهرداری تهران در راستای اجرای طرح «شهر دوستدار کودک»، علاوه بر مناسب‌سازی فضای کالبدی، وظایفی را در حوزه فرهنگی نیز برعهده دارد، به خصوص در شرایط شیوع کرونا سعی کردیم بیشتر از گذشته به آن بپردازیم که راه‌اندازی «مدرسه تابستانی» و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، فرهنگی، هنری و اجتماعی در بستر فضای مجازی برای غنی‌سازی اوقات فراغت نوجوانان در ۶هفته فصل تابستان و اهدای رایگان کتاب الکترونیک به کودکان از این جمله است. 

پروژه‌های «شهر دوستدار کودک» 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران، ایجاد «اتاق‌های مادر و کودک» را از پروژه‌های «شهر دوستدار کودک» عنوان کرد و گفت: این طرح حدود ۱۰ سال است که توسط شهرداری تهران در محلات پرتردد، ایستگاه‌های مترو، فروشگاه‌های شهروند و میادین میوه و تره بار ایجاد شده است. 

وی افزود: اجرای پروژه «سینما کودک» در یکی از سراهای محلات در منطقه ۲، انجام مطالعات برای طرح‌های «بوستان دوستدار کودک»، «خیابان کودک» و «پاتوق‌های کودک‌محور» از دیگر برنامه‌های شهرداری است که پس از تدوین برنامه عملیاتی و تعیین استانداردها به مناطق ابلاغ خواهد شد. 

«دانشور» بیان کرد: در شهر تهران ۲۷۰ خانه کودک زیرمجموعه شهرداری تهران در سرای محلات فعالیت می‌کنند که بازبینی و کار مطالعاتی مناسب‌سازی این مراکز از لحاظ محتوایی و کالبدی نیز در حال انجام است، تعدادی از فرهنگسراها و اسباب‌بازی‌های بوستان‌ها مناسب‌سازی شده اما این پروژه‌ها باید ادامه‌دار باشد. 

همکاری نهادها برای تحقق «شهر دوستدار کودک» 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران درباره این موضوع که برخی از کارشناسان معتقدند تهران دوستدار کودک نیست و با معیارهای درنظر گرفته شده بسیار فاصله دارد، اظهارداشت: طرح «شهر دوستدار کودک»، پروژه‌ای کلان است و بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌ها در حوزه شهرداری تهران قابل انجام نیست، سازمان‌ها و نهادهای دیگر مانند آموزش و پرورش؛ مدارس، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛ مراکز فرهنگی هنری، کتابخانه‌ها و سازمان بهزیستی؛ مهدهای کودک به صورت مستقل در شهر تهران فعالیت می‌کنند که محل تجمع و رفت و آمد کودکان هستند و کودکان وقتشان را بیشتر در این مراکز سپری می‌کنند. 

وی گفت: طرح «شهر دوستدار کودک» برای عملیاتی شدن، نیاز به همگرایی بین بخش‌های مختلف سازمانی و نهادهایی دارد که در شهر تهران فعالیت می‌کنند و صرفا این مقوله تنها به شهرداری تهران ارتباط ندارد و در حال حاضر با استانداردها در این حوزه و اقدامات شاخصی که شهروندان بتوانند حس کنند و ببینند بسیار فاصله داریم و شهرداری تهران در راستای وظایف خود در تلاش برای تامین استانداردهاست. 

«دانشور» درباره تداوم پرداختن به موضوع کودکان و «شهر دوستدار کودک» به جز روزهای خاص و مناسبتی بیان کرد: در تلاش هستیم که فعالیت‌ها و برنامه‌ها از زمان‌های خاص و مناسبتی فاصله بگیرد، پیش از این بسیاری از رویدادهای مرتبط با کودکان را در روز جهانی کودک تعریف می‌کردیم که این رویدادها را با توجه به اهمیت موضوع کودکان در طول سال برگزار می‌کنیم. 

مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران افزود: به عنوان مثال مسابقه نقاشی «شهری که من دوست دارم» را سال گذشته در مهرماه برگزار کردیم اما امسال در دی ماه برگزار شد و پروژه‌های دیگر شهرداری، یک بخش رویدادی است و بخش دیگر، ایجاد ادبیات و پذیرفتن این اصل است که کودکان امروز، فرزند فردای شهر هستند، اگر بپذیریم که کودکان شهروند این شهر هستند و نسبت به آن حقی دارند، در راستای این رویکرد، در هر لحظه، هر روز و هر نقطه، سهم کودکان را مدنظر قرار داده و به آن توجه خواهیم کرد. 

وی خاطرنشان کرد: توجه به کودکان و اهمیت نقش آنان هم نیاز به همگرایی میان سازمان‌ها و نهادها دارد، در تک تک نهادها از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی اقدامات خوبی برای کودکان انجام می‌شود اما اگر همه این فعالیت‌ها زیر یک چتر و در یک فضا پیش برود و ادبیات حق کودک بر شهر و اهمیت دادن به نقش کودک در یک فضای اجتماعی ایجاد شود، می‌توان هر زمان در مورد کودک صحبت کرد و این موضوع مناسبتی‌محور نباشد.