هم معلم بودیم و هم دانش‌آموز

روزنامه ایران شنبه ۱۶ اسفند در گزارشی به چالش‌ها و تجربیات جدید یک‌ساله خانواده‌ها از آموزش آنلاین خانگی پرداخت و نوشت: «خسته و بی‌حوصله شدم. بعضی روزها از صبح تا شب پای درس و مشق پسرم هستم. طاقتم کم شده وقتی درس را متوجه نمی‌شود، عصبانی می‌شوم و سرش داد می‌زنم. گاهی وقت‌ها از صبح تا عصر و یا شب درگیر درس و مشق بچه‌ام می‌شوم. آرزوم حالا این شده که سریعتر واکسیناسیون انجام شود و مدارس باز شوند.» این حرف‌های برخی از والدینی است که صبح تا شب درگیر آموزش فرزندانشان هستند. هنوز بعد از گذشت یک‌سال از آموزش مجازی، مشکلات و چالش‌های این نوع آموزش همچنان یکی از داغ‌ترین بحث‌های خانواده‌ها است. خانواده‌ها بی‌تاب کلاس‌های حضوری هستند و معلمان هم خسته و کلافه از این مدل آموزشی شدند. معلمان تدریس را از اول صبح آغاز می‌کنند و نزدیکای عصر هم کارشان را تمام می‌کنند. از سوی دیگر این خانواده‌ها هستند که پا به پای دانش‌آموزانشان می‌نشینند تا درس و مشقشان را پیگیری کنند. عده‌ای به جای فرزندانشان مشق می‌نویسند و برخی‌های دیگر امتحان دانش‌آموز را می‌دهند. بعضی‌های دیگر هم جای معلم را گرفته‌اند تا جایی که حالا خانواده‌ها به اهمیت مدرسه پی برده‌اند و می‌خواهند که بعد از واکسیناسیون هر چه زودتر مدارس باز شود.

دانش‌آموزان وابسته والدین شدند
در یک سال گذشته، اولین چالش آموزش آنلاین برای مادران شاغل است. شاید دغدغه مادران شاغل چند برابر مادران خانه‌دار باشد. بزرگترین مشکل مادران شاغل مخصوصاً مادرانی که دانش‌آموز دوره ابتدایی دارند، همراه نبودن با فرزندشان در زمان آموزش مجازی است. هانیه محمودی مادرآوین، پرستار است. او روزهای سختی را در این یک سال کرونایی داشته است. از یک‌سو باید در محل کارش که یک بیمارستان است در شیفت‌های طولانی کاری حاضر شود و در سوی دیگر دغدغه درس و مشق پسر ۸ ساله‌اش را دارد. او درباره این سال تحصیلی مجازی می‌گوید: «از همان روزی که کرونا آمد درگیر کار در بیمارستان شدم. باید شیفت‌های طولانی می‌ماندم. از طرفی نگران بچه‌ام بودم. اصلاً نمی‌دانستم چطور درس می‌خواند. از همان پارسال که آموزش مجازی شد اولین و مهمترین دغدغه‌ام درس و مشق بچه‌ام بود. برای همین با محل کارم حرف زدم و بیشتر شیفت شب و عصرها به بیمارستان می‌رفتم تا صبح‌ها خودم بالا سر بچه‌ام باشم. وقتی کنارش بودم می‌فهمیدم که اصلاً درس را متوجه نمی‌شود. باید برایش چند بار توضیح دهم. الان هم صبح تا ظهر خانه هستم و تمام وقت خودم پیگیر درس و مشقش می‌شوم. پسرم هر روز با من است و همین نرفتن به مدرسه موجب شده که به من وابسته شود. سال گذشته که مدرسه می‌رفت خودکفاتر بود. حالا کارهای شخصی‌اش را هم من باید انجام دهم. البته این مدل آموزش دانش‌آموز را خسته می‌کند. یک وقت‌هایی می‌بینم که آنقدر سرش داخل تبلت است که چشم‌هایش قرمز می‌شود. او اصلاً تحرک ندارد همیشه داخل خانه است. البته مهمترین موضوع هم این است که بچه‌ها بیشتر وارد فضای مجازی می‌شوند من تا زمانی که خانه هستم تبلتش را چک می‌کنم اما شب‌ها که نیستم نمی‌دانم به چه سایت‌هایی سر می‌زند. همه‌اش می‌گویم ای کاش کرونا تمام شود و مدارس باز شوند. این حرف من نیست حرف همه مادرهایی است که بچه‌هایشان داخل خانه هستند و مدرسه نمی‌روند.»  نفیسه یاری هم مادر پارسای کلاس هشتمی است. او هم شاغل است و هزار مشکل برای آموزش مجازی پسرش دارد: «زمانی دور کار بودم و کاملاً آموزش پسرم را پیگیری می‌کردم اما حالا چند روزی از صبح تا عصر سرکار هستم و نمی‌دانم بچه‌ام چطور درس می‌خواند. در محل کارم که هستم دقیقه به دقیقه زنگ می‌زنم تا مطمئن شوم درسش را خوانده. اصلاً از خواب بیدار شده. بامعلم دروس را پیش برده یا نه. اصلاً تمرکزی روی کارم ندارم. عصر هم که می‌روم خانه پای درس و مشقش هستم تازه می‌فهمم که هیچ کاری نکرده است. مدارس که باز بود خیالم راحت بود که تا ساعت ۲ مدرسه است، اما حالا همه حواسم به خانه است.»

دانش‌آموزان آموزش مجازی را شوخی گرفتند
«یکی از مشکلات همیشگی این است که من باید از صبح تا شب بالای سرش بنشینم تا او درس و مشقش را انجام دهد. بچه‌ها امسال را شوخی گرفتند.» این صحبت‌های مادر ساغر دانش‌آموز کلاس هفتمی است. آن‌طور که الهام ابوالحسنی می‌گوید، دانش‌آموزان انگیزه لازم را برای درس خواندن ندارند: «چندین بار در روز تأکید می‌کنم که درس بخواند اصلاً حوصله درس خواندن را ندارد. مداوم می‌گوید خسته شدم. ما هم خسته شدیم دلم می‌خواست مدرسه می‌رفت. گرچه کلاس‌های آنلاین دو حُسن دارد. اول اینکه معلم‌ها در این مدل آموزش با بچه‌ها بدرفتاری نمی‌کنند، چون می‌دانند یکی از اعضای خانواده‌ها کنار فرزندش نشسته است. یعنی در کلاس‌های مجازی معلمان به دانش‌آموزان احترام می‌گذارند. خوبی دیگر این کلاس‌ها این بود که دخترم از دوستانش فاصله گرفته و همین دوری روی اخلاقش تأثیرگذاشته و خیلی بهتر شده است. دخترم در سن بلوغ است و دوستانش رویش بسیار تأثیر می‌گذارند همین دور شدن از مدرسه موجب شده تا سالم رشد کنند. این چند وقت بسیار آرام شده و رفتار بدی نداشته. با این حال باید قبول کنیم بچه‌ها داخل مدرسه هیچ درسی یاد نمی‌گیرند وای به حال اینکه آموزش‌هایشان آنلاین باشد. معلم‌ها در آموزش مجازی وقتی برای دانش‌آموزان نمی‌گذارند معلم ریاضی فیلم دانلود می کند و داخل گروه می‌گذارد. این کار را خودم هم می‌توانم انجام دهم. برخی از درس‌ها را واقعاً باید بالای سرش باشم.

ناامن بودن فضای مجازی برای دانش‌آموزان
«فضای مجازی محیط ناامن برای کودکانمان است.» این موضوع دیگری بود که برخی از والدین به آن اشاره کردند. فرزانه میری مادر بهداد ۷ ساله این موضوع را می‌گوید: «فضای مجازی برای کودکان ناامن است. پسرم کلاس اول است و خودم مراقبم تا وارد کانال یا سایتی نشود. مسأله دیگرم این است که اصلاً درس را جدی نمی‌گیرد. نظم و انضباط را بچه‌ها سر کلاس یاد می‌گیرند و الان چون با معلمش ارتباط برقرار نکرده است تمام فیلم‌ها و وویس‌های معلمش را شوخی می‌گیرد و فکر می‌کند سرگرمی است. خودم معلمش هستم و از اول تا آخر مفاهیم را هر روز به او یاد می‌دهم.»  زهرا معماری هم مادر محمد حسن ۱۰ ساله است. او از ترس‌هایش درباره فضای مجازی هم می‌گوید: «از صبح تا شب دست بچه‌ها گوشی است. هم بازی می‌کند و هم در گروه‌های مختلف با دوستانش حرف می‌زند. درباره اینستاگرام از من پرسیده اما در خانه ما قواعدی وجود دارد که طبق همان تصمیم می‌گیریم. اجازه اینستاگرام را ندادم و نمی‌دهم. یکی از بدی‌های آموزش آنلاین این است که بچه‌ها با این شبکه‌ها هم آشنا می‌شوند.»

خانواده‌ها به جای دانش‌آموزان مشق می‌نویسند
البته این وضعیت فقط برای خانواده‌ها نبوده و معلمان هم مشکلات خاص خود را داشتند. آنها به جای رفتن به مدرسه در گوشه‌ای از خانه می‌نشینند. دوربین را روشن می‌کنند و روی دیوار اتاق، وایت بردی برای آموزش مجازی می‌گذارند تا بتوانند فیلم‌های آموزشی را ضبط کنند. یکی از همین معلم‌ها حدیقه عبدی معلم دبستانی در لاهیجان است. او درباره مشکلاتی که با خانواده‌ها در این دوران داشته می‌گوید: «آموزش در فضای مجازی موجب شده که اولیا دانش‌آموزان کارهای دانش‌آموزان را انجام دهند. آنها ویدئوها و فیلم‌های آموزشی را می‌بینند و بر اساس فهم خودشان به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند. برخی از خانواده‌ها در کار آموزش دخالت می‌کنند و برخی‌های دیگر آموزش‌های اشتباهی می‌دهند. دانش‌آموزان هم موضوعات را به گونه دیگر یاد می‌گیرند.» او تأکید می‌کند: «بچه‌ها داخل مدرسه نظم و انضباط بالایی داشتند آنها کنترل می‌شدند و صبر و بردباری را تمرین می‌کردند و یاد می‌گرفتند که به نظر یکدیگر احترام بگذارند. اما در فضای مجازی کنترلی روی دانش‌آموزان نداریم دانش‌آموز در خانه دراز کشیده و گوشی به دست حرف‌های معلم را هم گوش می‌کند.»