جهان در۱۳۹۹، سریلانکا زمینه ساز اختلاف منطقه ای

به گزارش ایرنا، در سالی که گذشت سریلانکا شاهد تحولات سیاسی از جمله برگزاری انتخابات سراسری، انتخاب نخست وزیر جدید و نگرانی‌های اجتماعی و همچنین گسترش روابط با ایران بود و البته در شرایط همه گیری جهانی کرونا در مقایسه با سایر کشورهای جنوب آسیا کمتر تحت تاثیر آن قرار گرفت. 

اما این کشور که به سرسبزترین کشور جهان نیز معروف است مدت ها است علاوه بر اینکه در بعد بین المللی توجه آمریکا را به خود جلب کرد، صحنه رقابت هند و چین نیز هست و حتی مدتی است که توجه ژاپن را نیز به شدت به خود جلب کرده است تا بتواند از نفوذ چین در این کشور بکاهد. از طرف دیگر پاکستان نیز در رقابت با هند تلاش می کند به جبهه چین بپیوندد.

این کشور که بیش از یک دهه جنگ های فرسایشی داخلی را پشت سر گذاشته و زیرساخت های توسعه ای خود را از دست داد برای بازسازی این زیرساخت ها به وام ها از چین، هند و ژاپن و سرمایه گذاری های خارجی روی آورد اما از آنجایی که کشورهای غربی از روند حضور چین در این کشور ناراضی هستند همواره سعی می کنند با کمک هند از سرمایه گذاری های چین در سریلانکا تبلیغ منفی کنند، آنها در همین راستا اجاره ۹۹ ساله بندر هامبانتونتا سریلانکا توسط چین را به شدت مورد لانتقاد قرار داده و از این اقدام چین به عنوان"تله بدهی" چین در سریلانکا نام می برند. 

چین در این کشور سرمایه گذاری های زیادی انجام داده است که بعضا مورد اعتراض شدید هند نیز قرار گرفت.

در عین حال لحاظ کردن سریلانکا در طرح "یک کمربند، یک جاده (جاده ابریشم قدیم)" چین موجب شد تا دولت ژاپن از این اقدام چین برآشفته شود  چون ژاپن نیز به همان اندازه چین در این کشور جنوب آسیا سرمایه گذاری کرده است. 

در واقع سریلانکا در مسیر دریایی جاده ابریشم جدید نقش به سزایی دارد و در اختیار گرفتن بندر ترینکومالی سریلانکا نیز بر اساس همین موضوع بوده است. لذا سرمایه‌گذاری ژاپن در سریلانکا علاوه بر مسئله روابط دوجانبه تاریخی، به‌طور حتم در مسیر مقابله با چین و این طرح نیز می باشد.

ژاپن حتی مخالفت خود با بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیایی که توسط چین برای پیشبرد این طرح تأسیس شده است را نیز اعلام کرد و حاضر به عضویت در آن نشد. البته نباید این اقدامات را تنها تا حد رقابت با چین تقلیل داد، زیرا این اقدامات بر اساس استراتژی free and open indo-pacific در حال اجرا است که سریلانکا نیز نقش مهمی در آن دارد.

در  نتیجه باید اذعان کرد که موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک سریلانکا در مسیر ترانزیت دریایی در اقیانوس هند، مزایای بسیاری برای این کشور در پی داشته است، هر چند موضوع مورد توجه  این مسئله است که سریلانکا تاکنون چه میزان توانسته این پتانسیل را بالفعل نماید.

این موقعیت جغرافیایی به همراه خود مشکلاتی را نیز برای سریلانکا به همراه داشته است. هند که به نوعی برادر بزرگ‌تر سریلانکا محسوب می‌شود، از نفوذ چین در این کشور رضایت ندارد و اقدامات بسیاری را نیز در این مسیر انجام داده است. اما به هر حال توان اقتصادی و پشتیبانی مالی چین از یک‌سو و نیازهای سریلانکا به توسعه از سوی دیگر باعث شده است که کلمبو تمام تلاش خود را برای حفظ موازنه بین پکن و دهلی‌ نو در دستور کار قرار دهد، هر چند نشانه‌هایی از بر هم خوردن موازنه و رقابت بیشتر این دو کشور در سریلانکا را هم می‌توان مشاهده کرد.

یعنی در یک سوی این رقابت منطقه ای برای سریلانکا، چین قرار دارد و در سوی دیگر ژاپن و آمریکا قرار دارند. رقابت آمریکا با چین را اگر به عنوان یک مفهوم بارز در نظر نگیریم، مبنای اصلی رابطه ژاپن و چین در سریلانکا، طرح کمربند راه پکن و رقابت ژاپن با این طرح است. طرحی که سریلانکا در آن نقش اساسی دارد. 

در مجموع باید اشاره کرد که موقعیت جغرافیایی، ضرورت توجه به زیرساخت‌ها و توسعه آن‌ها، مشکلات اقتصادی شدید سریلانکا و اهمیت توجه به توان مالی سایر کشورها و مؤسسات مالی، فضا را برای رقابت رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای مهیا کرده است و این بستگی به توان سریلانکا برای ایجاد توازن در روابط کشورها با یکدیگر دارد، کشورهایی که به دلایل مختلف، سریلانکا نمی‌تواند هیچ‌کدام از آن‌ها را نادیده بگیرد و هر کدام از آن‌ها نقش مهمی در آینده سریلانکا و توسعه این کشور دارد.

کرونا و تبعات داخلی گسترش آن

درگیری با ویروس کرونا با برخی بحران اجتماعی و سیاسی و حتی اقتصادی نیز مواجه است، بحران هایی که برخی از آنها نیز از همه گیری این بیماری مهلک جهانی سرچشمه می گیرند.

بطور مثال یکی از بحران های این کشور بحران اقتصادی و بازرگانی است و از آنجایی که کشورهای با تعامل بیشتر اقتصادی با چین و هند دارد، همه گیری کرونا در این دو کشور به ویژه در چین از میزان سرمایه گذاری های چین در سریلانکا کاسته شده و می شود.

بر اساس آخرین تحقیقات «موسسه توسعه خارجی»، سریلانکا جزء کشورهایی است که بیشترین تأثیرات منفی را از کاهش رشد اقتصادی چین در اثر شیوع ویروس کرونا داشته است. در حال حاضر، ۳ درصد از کالاهای صادراتی سریلانکا به چین صادر می‌شود و این کشور ۲۱ درصد از کالاهای وارداتی سریلانکا را تامین می‌کند. البته چین نسبت به ایالات‌متحده، انگلیس و هند بازار صادراتی مهمی‌ برای سریلانکا محسوب نمی‌شود اما اثر کاهش رشد اقتصادی چین ممکن است تولیدات ادویه، سنگ‌های گران بها و برخی فلزات صادراتی سریلانکا به چین تحت تأثیر شرایط فعلی قرار گیرد.

با این حال به نظر می‌رسد تأثیرات این موضوع بر کالاهای وارداتی به‌مراتب بیشتر خواهد بود. چین بعد از هند دومین منبع واردات کالا در سریلانکا محسوب می‌شود. دامنه وسیعی از کالاها همچون ماشین‌آلات، کتان، پوشاک، لوازم خانه، محصولات پلاستیکی، فلزات در حال حاضر از چین به سریلانکا صادر می‌شود که بطور حتم به دلیل مشکل در تولید و حمل‌ونقل بازار سریلانکا را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

این موضوع علاوه بر نگرانی از امکان انتقال ویروس توسط کالاهای تولیدشده در چین است که در حال حاضر بازار مصرف در سریلانکا را به‌ شدت تحت تأثیر قرار داده است.

موضوع دیگر تأثیرات ویروس کرونا بر گردشگری و حمل‌ونقل در سریلانکا است. در حالی که این کشور در حال بازگشت به شرایط قبل از حملات تروریستی ۲۰۱۹ بود، بار دیگر با بحرانی جدید روبه‌رو شد.

چین دومین کشور از حیث مبدأ گردشگر به مقصد سریلانکا محسوب می‌شود و ۱۰ درصد از گردشگران ورودی به سریلانکا را چینی‌ها تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر اعلام سریلانکا به‌عنوان کشور در معرض خطر از حیث ویروس کرونا، می‌تواند ورود گردشگر از سایر کشورها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

تنش ها به خاطر سوزاندن اجساد افراد مبتلا به کرونا در سریلانکا

در واقع این کشور همچون همه کشورهای جهان تاثیرات منفی زیادی از همه گیری ویروس کرونا تحمل کرد و حتی همین ویروس منشاء تنش های اجتماعی نیز در این کشور شد. از جمله اینکه پاویترا وانیاراکچی وزیر بهداشت این کشور که اکثر جمعیت آن را بودایی ها تشکیل می دهند، با وجود اعتراضات گروه های حقوق بشری تصمیم گرفت که اجساد همه کسانی که از اثر ویروس جدید کرونا جان باخته اند را بسوزاند.

این تصمیم دولت سریلانکا موجب شد مسلمانان این کشور به دلیل ممنوعیت سوزاندن میت در اسلام، شدیدا به آن اعتراض کنند.

مسلمانان در سریلانکا یک اقلیت ستم دیده را تشکیل می دهند که همواره هدف نفرت و خشونت راهبان تندرو بودایی مذهب قرار می گیرند. حامیان حقوق بشر از دستور سوزاندن اجساد همه مبتلایان به کووید ۱۹ انتقاد کرده اند.

اما بیراج پاتنایک، رئیس اداره آسیای جنوبی سازمان عفو بین الملل بعد از این تصمیم دولت سریلانکا گفت: «مقامات در چنین زمان دشوار باید جماعت های مذهبی را به هم نزدیک سازند، نه اینکه درز میان آنها را عمیق تر سازند.» او همچنان اظهار داشت: «اقارب عزا دار افرادی که از اثر بیماری کووید ۱۹ جان باخته اند، باید همانگونه که خود آرزو دارند، بتوانند برای آخرین بار با عزیزان خود وداع کنند.»

سازمان جهانی صحت گفته است اجساد انسان هایی را که از اثر بیماری کووید ۱۹ ناشی از ویروس جدید کرونا می میرند، می توان با خاطر آرام در خاک دفن کرد.

ناظران سیاسی می گویند که تنش ها میان بودایی مذهبان و مسلمانان در سریلانکا چند روز پیش از اولین سالروز حملات انتحاری اسلامگرایان بر هتل های مجلل و کلیسا های کاتولیک  ها در کولمبو پایتخت این کشور افزایش یافته است. در این حملات به تاریخ ۲۱ اوریل بیش از ۲۵۰ تن جان باخته بودند.

تحریم فرمانده ارتش سریلانکا از سوی آمریکا 
در سال ۹۹ واشنگتن "شاوندرا سیلوا" فرمانده ارتش سریلانکا را به دلیل نقش وی در قتل‌های فرا قضایی در طول جنگ‌های داخلی سریلانکا و همچنین نقض حقوق بشر، در لیست سیاه قرار داد. 
آمریکا اعلام کرد مدارک نقض فاحش حقوق بشر که توسط سازمان ملل و سایر سازمان‌ها علیه شاوندرا سیلوا فرمانده ارتش سریلانکا تهیه شده‌اند، قابل استناد و مهم می‌باشند. 
جنگ داخلی سریلانکا از سال ۱۹۸۳ از سوی اقلیت تامیل برای ایجاد کشوری مستقل به نام تامیل در قسمت‌های شمالی و شرقی جزیزه سریلانکا آغاز شد. 
ارتش سریلانکا با شکست شبه نظامیان ببرهای تامیل پس از ۳۰ سال، به جنگ داخلی در این کشور پایان داد. 
براساس گزارش‌های منتشر شده، بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفر، از شبه نظامیان ببرهای تامیل و نیروهای دولتی، و افراد عادی در جنگ داخلی این کشور کشته شدند. 

سریلانکا حجاب اسلامی را ممنوع کرد 
در ماه فروردین سال ۹۹ بود که کمیته پارلمانی سریلانکا در امور امنیت ملی اعلام کرد پلیس سریلانکا باید قدرت ممنوع کردن حجاب اسلامی را داشته باشد تا هویت افراد را شناسایی کند و فعالیت مدارس اسلامی نیز در سریلانکا باید متوقف شود. 
پس از این درخواست، یک مقام دولت سریلانکا در ۲۲ اسفند اعلام کرد که این کشور قصد دارد پوشش اسلامی (برقع) را ممنوع و هزاران مدرسه اسلامی را تعطیل کند. 
در سال گذشته دو شهر سریلانکا در روز یکشنبه (۲۱ آوریل یا اول اردیبهشت) مصادف با عید پاک مسیحیان، هدف چندین حمله تروریستی به کلیساها و یک هتل قرار گرفت. 
در مجموع ۸ انفجار و حمله انتحاری دراین دو شهر (کلمبو و نگومبو) رخ داد که ۲۵۸ نفر کشته و بیش از ۵۰۰ تن مجروح به دنبال داشت. 

برگزاری انتخابات سراسری در سریلانکا در میان شیوع ویروس کرونا 
 مردم سریلانکا در مرداد ۹۹ با حضور در مراکز رای گیری برای انتخاب نمایندگان جدید در پارلمان، رای‌های خود را به داخل صندوق‌ها انداختند. 
سه روز بعد، ماهیندا راجاپاکس رییس جمهوری سابق سریلانکا و برادر گوتابایا راجاپاکس رییس جمهوری وقت این کشور، پس از یک پیروزی قاطع در انتخابات پارلمانی، به عنوان نخست وزیر سریلانکا سوگند یاد کرد. 
خانواده راجاپاکس از جمله باسیل راجاپاکس بنیان گذار حزب مردمی سریلانکا (اس ال پی پی) که برادر جوان‌تر گوتابایا و ماهیندا راجاپاکس محسوب می‌شود، بیش از دو دهه است که کنترل سیاست سریلانکا را در دست دارند. 

تقدیم استوارنامه سفیر جدید ایران در سریلانکا به صورت آنلاین
هاشم اشجع‌زاده سفیر جدید ایران در سریلانکا استوارنامه خود را با توجه شرایط کرونایی به صورت آنلاین تقدیم رئیس‌جمهور این کشور کرد. 
 در ابتکاری که برای نخستین‌بار توسط دفتر رئیس‌جمهور سریلانکا به دنبال شیوع کووید-۱۹ انجام شد، اعتبارنامه سفیران جدید ایران، برزیل و هند به صورت آنلاین تقدیم رئیس‌جمهور این کشور شد. 

لزوم گسترش روابط تجاری میان ایران و سریلانکا 
هاشم اشجع‌زاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در سریلانکا در ماه مرداد سال ۹۹ ضمن تبریک به گوتابایا راجاپاکس رییس جمهوری و ماهیندا راجاپاکس نخست وزیر سریلانکا برای پیروزی در انتخابات این کشور، خواهان گسترش روابط دوجانبه ایران و سریلانکا شد. 
جمهوری اسلامی ایران و این کشور از سال ۱۹۶۱ دارای روابط دیپلماتیک رسمی می‌باشند. 
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ فصلی تازه در روابط ایران و سریلانکا با دیدار رؤسای جمهوری دو کشور آغاز شد. 
بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت ایران، روابط تجاری ایران و سریلانکا روندی رو به رشد را تجربه کرده است و ارزش آن از ۱۷۴ میلیون دلار در سال ۱۳۹۰ به ۲۱۹ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ رسیده است. 
مهمترین اقلام صادراتی ایران به سریلانکا شامل میله‌های آهنی و فولادی، قیرنفت، سیمان سفید، محصولات آهنی، پروفیل های آهنی و فولادی، اوره و کلینکر بوده است. از سوی دیگر مهمترین کالاهای وارداتی از سریلانکا شامل چای، درب قوطی آسان باز شو، نارگیل خشک و تازه، کوکوپیت، فراورده‌های بهداشتی و آرایشی، کایوچوی طبیعی و انواع برچسب از جنس کاغذ و مقوا بوده است. 
ایران یکی از بزرگ‌ترین مشتریان چای سریلانکا می‌باشد. 
صادرات چای سریلانکا به ایران در سال ۲۰۱۸ حدود ۲۴ میلیون کیلوگرم بوده است. 

ایران آماده کمک به سریلانکا از طریق تجارت کالا به کالا 
هاشم اشجع‌زاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در سریلانکا در آذر ماه ۹۹ اعلام کرد که با وجود محدودیت‌های ایجد شده به دلیل تحریم‌های آمریکا، ایران آماده کمک به سریلانکا می‌باشد. 
سریلانکا حدود ۲۵۰ میلیون دلار از پول نفت وارداتی ایران را پرداخت نکرده است. دلیل این امر محروم شدن استفاده ایران از سیستم جهانی بانکی به دلیل تحریم‌های آمریکا می‌باشد. 
سفیر ایران افزود: تحریم‌ها یک واقعیت هستند. ما باید یک راه حل برای انجام تجارت خود پیدا کنیم و روش‌های زیادی در این خصوص وجود دارند. 
مذاکرات میان ایران و سریلانکا برای استفاده از روش کالا به کالا در تجارت میان دو کشور به سرانجام نرسیده است. 
سفیر جمهوری اسلامی ایران افزود: به دلیل تحریم‌ها مشکل انتقال پول وجود دارد. ما پیشنهاد می‌دهیم تا یک حساب در بانک مرکزی سریلانکا باز کنیم. سریلانکا نیز می‌تواند یک حساب در بانک مرکزی ایران افتتاح کند. صادرات میان دو کشور می‌تواند به این حساب‌ها منتقل شود و سپس به صورت هفتگی یا ماهانه دو طرف می‌توانند به حساب‌های خود با ارزهای ریال یا روپیه رسیدگی کنند. 

رقابت هند و سریلانکا برای تصاحب بازار چای ایران 
در سال ۹۹ صادرکنندگان چای سریلانکا، از افزایش صادرات چای هند به ایران ابراز نگرانی کرده و اعلام کردند دولت سریلانکا باید بازار چای ایران را حفظ کند. 
این درحالی است که با توجه به گزارش نشریه "اکونومیک تایمز"،  ایران سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۵۴ میلیون کیلوگرم چای از هند خریداری کرده است و با عبور از روسیه به بزرگ‌ترین مشتری چای هند تبدیل شده است. 
بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی دولت سریلانکا صادرات چای این کشور به ایران در سال ۲۰۱۹ به ۲۲ هزارو ۲۶۳ میلیون تن کاهش یافته است درحالی که صادرات این محصول به ایران در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۵ هزار تن بوده است.

تبریک دکتر روحانی به سریلانکا به مناسبت سالگرد استقلال این کشور
رئیس جمهور در اسفند ماه ۹۹ در پیامی‌ با تبریک فرارسیدن سالگرد استقلال جمهوری دمکراتیک سوسیالیستی سریلانکا، ابراز اطمینان کرد که با اراده سیاسی موجود میان رهبران دو کشور، همکاری‌های فی مابین در زمینه‌های مختلف و در راستای منافع متقابل دو ملت گسترش خواهد یافت. 
 حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور گفت: اطمینان دارم همگام با اراده سیاسی موجود میان رهبران دو کشور، روابط دوستانه و همکاری‌های فی مابین در زمینه‌های مختلف و در راستای منافع متقابل دو ملت گسترش خواهد یافت. 
 
 

وزیر امور خارجه سریلانکا ترور دانشمند هسته‌ای ایران را محکوم کرد

«دینیش گاناواردنه» وزیر امور خارجه سریلانکا در ۱۸ آذرماه ۱۳۹۹ در تماس تلفنی با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان ترور شهید فخری‌زاده دانشمند برجسته‌ هسته‌ای و دفاعی ایران را محکوم کرد.

 وی با ابراز تسلیت خود و دولت سریلانکا به دولت و مردم کشورمان، اقدام تروریستی که منجر به شهادت شهید «فخری‌زاده» شد را محکوم کرد.

پیشتر وزارت امور خارجه سریلانکا نیز با صدور یک بیانیه و همچنین متعاقب آن «گاناواردنه» وزیر امور خارجه با ارسال نامه ای خطاب به وزیر امور خارجه کشورمان ترور شهید فخری زاده را محکوم کرده بودند.