مهدی فیض عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) درباره کتاب در دست انتشار خود با عنوان «قرآن مبارک» گفت: فهم قرآن نیاز به نگاه ساختارمند به آیات قرآن دارد و این نگاه قدری مغفول است. الگوهای متعددی برای تدبر در قرآن پیشنهاد شده که یکی از آن‌ها الگوی آیه‌محور است، یعنی تدبر بر تک‌آیه انجام می‌شود. الگوی دیگر سوره‌محور است که این الگو چندان عملی نیست. از این رو آنچه مورد نظر من بوده و از مفسرانی، چون علامه طباطبایی(ره) نیز الهام گرفته‌ام، این است که تدبر در بسته موضوعی آیات انجام شود.
وی افزود: این الگو براساس تعداد آیاتی است که به یک موضوع واحد می‌پردازد. این نگاه در برخی تفاسیر نیز هست و در برخی نیست. از این رو تفسیر المیزان به صورت شاخص مورد نظرم بوده و به صورت بسته موضوعی آیات، آن را مبنا قرار دادم. همچنین در تدوین مصحف جدید، صفحه‌بندی تابع پیوستگی آیات است. یعنی سوره بقره از ابتدا که آغاز می‌شود، حدود ۲۱ آیه مربوط به موضوع صفات مؤمن، کافر و منافق است و به عنوان یک بسته موضوعی بوده و سپس وارد بحث نزول قرآن، خلقت انسان و ... می‌شود.
فیض ادامه داد: در این مصحف از ترجمه قرآن، استاد حسین استادولی استفاده شده است. پیش از این نیز محمدرضا قرایی، قرآن‌پژوه ترجمه استاد استادولی را به صورت عبارت به عبارت تقطیع کرده بود. بنابراین هر عبارت مجموعه واژگان معناداری است که من از ترجمه آقای استادولی و تقطیع قرایی استفاده و در صفحه‌بندی جدیدی ارائه کردم. صفحه‌بندی رایج، همان صفحه‌بندی عثمان‌طه است، در حالی که عثمان‌طه به محتوا توجه نداشته است و از یک خطاط هم انتظاری بیش از این نیست. اما اینکه هر سوره در اول صفحه است و پایان سوره پایان صفحه اتفاق می‌افتد، جزء ویژگی‌های مهمی است که در این قرآن وجود دارد و هر صفحه ختم به آیه است که از نقاط قوت صفحه‌بندی عثمان‌طه محسوب می‌شود. اما آنچه اکنون تنظیم شده و با عنوان «قرآن مبارک» از آن یاد می‌کنیم، پایان آیه و سوره در پایان صفحه بوده و شروع و پایان هر صفحه با یک موضوع است. بنابراین هر صفحه می‌تواند یک عنوان هم داشته باشد. از این رو من برای هر صفحه عنوان‌گذاری هم کرده‌ام و همه این عناوین در فهرست آمده و انتخاب موضوع مورد نظر به راحتی انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: برای تقسیم‌بندی موضوعی از چند سرنخ استفاده شده است. اصلی‌ترین سرنخ همان تقسیم‌بندی المیزان است. سرنخ دوم علامتی است که در برخی رسم‌الخط‌ها وجود دارد و آن حرف «ع» است که مخفف و نشانه رکوع است. همچنین از ساختارهایی که خودم به آن‌ها رسیدم نیز استفاده کرده‌ام که یکی از آن‌ها ساختار بسته‌های هفت آیه‌ای قرآن است. این ساختار در حجم وسیعی از آیات قرآن دیده می‌شود. به طوری که بسیاری از آیات قرآن در بسته‌های هفت آیه‌ای تبیین شده است. شاید کسی دقت نکرده باشد، به عنوان مثال ماجرای قارون در قرآن هفت آیه است و یا جریان لقمان که با پسر خود صحبت و او را موعظه می‌کند نیز در هفت آیه آمده است. از این نمونه بسته‌ها بیش از ۲۰۰ بسته را در قرآن شناسایی کرده‌ام. برخی سوره‌های کوتاه نیز تعداد آیات موضوعی ضریب ۷ است.
فیض در ادامه بیان کرد: تعداد صفحات مصحف جدید ۶۱۴ صفحه است، اما چون بسیاری به صفحه‌بندی قرآن عثمان‌طه عادت دارند؛ از این رو در صفحه‌بندی جدید شماره صفحه قرآن عثمان‌طه هم در کنار شماره صفحه مصحف جدید آمده است.
وی با اشاره به خط مصحف «قرآن مبارک» نیز گفت: در این مصحف از فونت‌های کامپیوتری عثمان‌طه استفاده شده است، زیرا در مشورت‌هایی که انجام شد، اغلب نظرشان این بود که خط‌های ایرانی با وجود خوانا بودن، لطافت خط عثمان‌طه را ندارند و به همین دلیل همین خط مورد استفاده قرار گرفت.
این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی در ادامه بیان کرد: تدوین این مصحف به اتمام رسیده و اکنون در مرحله حروف‌چینی است. صفحه‌بندی این اثر نیز زمان زیادی را به خود اختصاص داده است، زیرا نسبت به این کار حساسیت داشتم و می‌خواستم با دقت بیشتری انجام شود و جابه‌جایی‌هایی در آیات به معنی اینکه از آخر یک صفحه به اول صفحه بعد یا برعکس انتقال یافت؛ بنابراین طولانی شدن این کار به این علت بود که در چاپ‌های بعدی نیاز به تجدیدنظر نداشته باشد. زیرا ارزش این کار به ثبات آن است و اواخر بهار ۱۴۰۰ از سوی نشر شناسنامه چاپ و آماده عرضه در بازار نشر خواهد بود.
فیض در ادامه به عنوان قرآن مبارک نیز اشاره کرد و گفت: مبارک جزء عنوانی است که در قرآن در آیه «وَ هذا کِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَکٌ» آمده است. کتاب مبارک، حداقل دو معنا دارد، اول اینکه کتاب پرخیر و برکتی است و دوم اگر برکه را از مبارک بگیریم، چشمه کوچک و محدودی است که هر چه از آن برداشت می‌شود تمام نمی‌شود، بنابراین قرآن کتاب مبارک است که همچون برکه‌هایی است. از این رو بسته موضوعی را با عنوان برکه نامگذاری کرده‌ام. اما با توجه به اینکه سازمان دارالقرآن استاندارد خاصی را برای نامگذاری دارد، در رابطه با قرآن مبارک هنوز توافقی انجام نشده است و علت هم این است که ترکیب قرآن مبارک در قرآن نیامده و احتمالا عنوان آن «قرآن کتاب مبارک» باشد.
وی افزود: بیش از ۹۰ درصد برکه‌هایی که در این مصحف آمده در یک صفحه گنجانده شده است و کمتر از ۱۰ درصد برکه‌هایی که حجمشان بیش از ۱۰ درصد بوده است، نیاز به دو صفحه داشته است.
فیض در پایان یادآور شد: این ایده حدود ۵ سال زمان برده تا نهایی شود. البته ۵ سال به صورت تمام وقت نبوده و در میان فعالیت‌های شغلی و مسئولیت‌های اجرایی‌ام این کار را پیش برده‌ام.
نظر شما