حجم ذخیره خون در خراسان رضوی بسیار شکننده است

دکتر سید حمیدرضا اسلامی روز شنبه در جمع خبرنگاران افزود: شمار مراجعان داوطلب اهدای خون در خراسان رضوی پارسال نسبت به سال ماقبل ۱۰ درصد کمتر شد.

وی ادامه داد: پارسال ۱۶۷ هزار و ۷۲۴ نفر و در سال ۱۳۹۸ یعنی سال قبل آن ۱۸۶ هزار و ۱۹۳ نفر در خراسان رضوی داوطلب اهدای خون شدند.

سرپرست اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی گفت: همچنین ظرف یک سال اخیر ۴۰ هزار و ۲۶۳ نفر از کل داوطلبان به دلایل بهداشتی موفق به اهدا خود نشدند و تنها از ۱۲۷ هزار و ۴۶۱ نفر از کل شهروندانی که در طول پارسال برای اهدا خون به پایگاههای مراجعه کرده بودند خونگیری شد.  

وی به برخی آمارهای مثبت هم اشاره و بیان کرد: هفت هزار و ۸۸۱ نفر از داوطلبان اهدا خون را ظرف یک سال اخیر در خراسان رضوی "بانوان" تشکیل دادند که نشانگر افزایش چهار درصدی شهروندان زن اهداگر خون در این استان است.

دکتر اسلامی به آمار منطقه‌ای کاهش اهدای خون در خراسان رضوی نیز اشاره و بیان کرد: افزود: بر این اساس پارسال پایگاههای اهدا خون در مشهد با ۱۲ درصد کاهش، پایگاه نیشابور یک درصد، سبزوار شش درصد، پایگاه قوچان ۱۶ درصد و گناباد با ۲۱ درصد کاهش در شمار مراجعان داوطلب اهدای خود نسبت به سال ماقبل روبه‌رو شده‌اند. 

وی افزود: پایگاه اهدای خون تربت‌حیدریه در این میان همزمان با گشایش پایگاه انتقال خون در کاشمر افزایش یک درصدی داوطلبان را ظرف یک سال اخیر ثبت کرد. 

سرپرست اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی در ادامه گفتگو با خبرنگاران به فشار مضاعف به ویژه در طول ماه مبارک رمضان بر نیروهای سازمان انتقال خون اشاره و بیان کرد: آنها علاوه بر حضور در ساعت فعالیت روزانه، خونگیری از مراجعان را طی ساعات ۲۱ الی یک بامداد هر شب بر عهده دارند. 

وی ادامه داد: خون اهدا شده توسط داوطلبان همچنین باید در کمترین زمان ممکن مورد بهره‌برداری قرار گیرد لذا نیاز است کارکنان انتقال خون از بامداد روز کاری تا صبح روز بعد نیز مشغول فعالیت تخصصی در این حوزه باشند. 

یک معافیت برای اهداگران خون

دکتر اسلامی همچنین گفت: با توجه به نیاز شدید و مبرم به افزایش ذخایر خون که جان بسیاری از شهروندان در گرو آن است و باید در کمترین زمان ممکن به نیاز حیاتی بیماران به خون پاسخ داده شود، هماهنگی لازم با "کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مقابله با کرونا" صورت گرفت تا پلاک خودروی شخصی شهروندانی که ظرف ماه مبارک مضان در ساعات شب به مراکز اهدای خون مراجعه می‌کنند، در اختیار پلیس راهنمایی و رانندگی قرار گیرد تا تخلف منع عبور و مرور شبانه برای آنها لحاظ نشود. 

وی در ادامه به ارزش حیاتی و فاقد جایگزین خون اشاره و بیان کرد: هر میلیمتر مکعب خون انسان شامل عناصر زنده مختلفی همچون پنج میلیون عدد گلبول قرمز، بین ۵۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار گلبول سفید و افزون بر ۲۰۰ هزار پلاکت است.

سرپرست اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی افزود: همچنین از پلاسمای خون برای ساخت بسیاری از داروها استفاده می‌شود و همه اینها در حالی است که جامعه علمی جهان با وجود تلاشهای گسترده و پیگیر هنوز نتوانسته هیچ نوع ماده یا ترکیبی را بیابد که قابلیت جایگزینی خون انسان را دارا باشد.

وی ادامه داد: سازمان انتقال خون در چنین شرایطی این ماده حیاتی بی‌همتا و فراورده‌های آن را جمع‌آوری و تولید می‌کند و با ارائه آن به مراکز پزشکی و درمانی باعث نجات جان بسیاری از افراد نیازمند خون شده است.

دکتر اسلامی گفت: فعالیت سازمان انتقال خود حتی گاه از درمان دارویی نیز موثرتر عمل کرده زیرا تامین، ذخیره‌سازی و ارائه بهنگام خون در مواقع بروز بلایا و حوادث طبیعی، سوانح روزانه برای انسانها، عملهای جراحی در مراکز درمانی و همچنین نیاز بیماران بستری در بیمارستانها کارآمدی منحصربفرد خود را نشان داده است.

وی افزود: بسیاری از افراد که سلامتی آنها به خطر افتاده است با تزریق خون به ادامه حیات بازگشته‌اند و برخی از فراورده‌های خونی همچون "فاکتورهای هشت و ۱۳" در درمان بیماران تاثیری بسزا دارند.

اداره‌کل انتقال خون نیازمند توسعه 

سرپرست اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی در ادامه به تنگناهای مالی، فرسودگی سخت‌افزاری و نیازهای ضروری این نهاد اشاره و بیان کرد: این در حالی است که فضاهای درمانی و بیمارستانی نیازمند تولیدات سازمان انتقال خون در سطح این استان رو به گسترش و افزایش هستند ولی امکانات اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی بطور متناسب با نیازهای درمانی استان توسعه نیافته است. 

وی ادامه داد: با این وجود ساخت و تجهیز ساختمانی واقع در خیابان سناباد مشهد برای سازمان انتقال خون ظرف سالهای اخیر مورد توجه، طرحی و اجرا قرار گرفت. 

دکتر اسلامی گفت: اما در پی مواجهه روند کار با مشکلاتی همچون تغییر محل و واگذاری ساختمان به دانشگاه علوم پزشکی، بخشی از همان ساختمان با دریافت کمک و هزینه ۴۰۰ میلیارد ریال زیر عملیات ساخت رفته که امیدواریم تا نیمه دوم امسال به پایان رسیده و مورد بهره‌برداری قرار گیرد. 

وی افزود: هم‌اینک خدمات سازمان انتقال خون در خراسان رضوی علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی مشهد به سه دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، تربت‌حیدریه، گناباد و دو دانشکده پزشکی نیشابور و تربت‌جام ارائه می‌شود و بر این اساس ارتباط تنگاتنگی بین این سازمان و دانشگاهها و دانشکده‌های علوم پزشکی و بیمارستانهای تابعه آنها در خراسان رضوی برای رفع نیاز بیماران جریان دارد. 

سرپرست اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی در ادامه همچنین اظهارداشت: وضعیت ناشی از بحران شیوع ویروس نیز باعث شده فعالیتهای این اداره‌کل آنطور که باید دیده نشوند.  وی ادامه داد: نه تنها شیوع فزاینده ویروس و بیماری کووید ۱۹ بلکه ابلاغ مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر اولویت اعمال جراحی اورژانسی و از دستور کار خارج شدن بسیاری از عملهای جراحی غیرفوری بیمارستانها، باعث افت داوطلبان اهدا خون و کاهش تامین این ماده حیاتی شده است. 

دکتر اسلامی گفت: با این حال، پس پایان بحران کرونا و عادی شدن روال عملهای جراحی در بیمارستانها، استفاده از فراورده‌های خونی افزایش چند برابری خواهد یافت لذا ضرورت دارد از  همین حالا اقدامات حمایتی و تقویتی برای سازمان انتقال خون در خراسان رضوی متناسب با نیازهای فزاینده و شرایط متحول جامعه صورت گیرد. 

پلاسمای خون بهبودیافتگان کرونا

معاون فنی اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی نیز در نشست با خبرنگاران گفت: افزون بر ۷۶۰ واحد پلاسما از خون بهبودیافتگان بیماری کووید ۱۹ ظرف یک سال اخیر برای استفاده در مراکز درمانی این استان و همچنین استانهای مجاور مورد استفاده قرار گرفت. 

دکتر علی حسنی افزود: با این وجود از چهار ماه پیش تاکنون بکارگیری این نوع پلاسما به شدت افت کرده که علت آن سیاستهای وزارت بهداشت و مصوبات ابلاغی ستاد ملی مقابله با کرونا است.

وی در ادامه به طیفهای مختلف اهداگر خون اشاره و بیان کرد: ۵۶ درصد از کل جمعیت اهداکننده خون در خراسان رضوی ظرف یک سال اخیر اهداگران مستمر، ۳۰ درصد شهروندان با سابقه بیش از یک بار اهدای خون و ۱۴ درصد آنها نیز اهداکنندگان بار اول بوده‌اند.

معاون اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی همچنین پایگاههای پذیرش و دریافت خون شهروندان داوطلب را محل مراجعه افراد سالم جامعه ذکر و بیان کرد: این مراکز به همه دستورالعمل‌های بهداشتی با دقت تمام، بدون هیچ استثناء و بطور جامع عمل می‌کنند.

وی ادامه داد: این نکته جهت اطلاع عموم مردم مورد تاکید است که "ویروس کرونا از طریق خون و فراورده‌های آن منتقل نمی‌شود."

دکتر حسنی همچنین به پایگاههای فعال این نهاد در مشهد اشاره و بیان کرد: "پایگاه امام رضا (ع)" واقع در میدان شریعتی ابتدای خیابان دانشگاه، "پایگاه امید" واقع در نیش خیابان شیرازی ۳ طبقه منهای یک مجتمع تجاری و اقامتی امید، "پایگاه شهید کریمی" واقع در بلوار شریعتی ۲۸ منطقه قاسم‌آباد و همچنین "پایگاه شهید سلیمانی" واقع در بلوار استقلال بین استقلال ۲ و ۴ این کلانشهر در طول ماه مبارک رمضان از ساعت ۲۱  هر شب تا یک بامداد فعال هستند.

وی گفت: پایگاههای امام رضا (ع) و شهید سلیمانی همچنین در نوبت صبح از ساعت هشت تا ۱۳ هر روز برای پذیرش شهروندان داوطلب اهدای خون فعالیت دارند. 

معاون فنی اداره‌کل انتقال خون خراسان رضوی افزود: پایگاههای فعال اهدای خون دیگر نقاط استان هم در شهرهای "نیشابور، سبزوار، تربت‌حیدریه، قوچان و گناباد" طی ماه مبارک رمضان در ساعات پس از افطار پذیرای داوطلبان اهدا خون هستند.