مسعود صادقی روز یکشنبه و به بهانه پنجمین روز از هفته سلامت که به رسانه‌ها، آموزش و فرهنگ‌سازی برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر نامگذاری شده، در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا، درباره ابعاد آموزشی و فرهنگ‌سازی کارکرد رسانه‌ها و چگونگی بهره‌گیری از این ابعاد برای نیل به جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر اظهار داشت: اگرچه «آموزش» و «فرهنگ‌سازی» در زمره کارکردهای شناخته‌شده رسانه‌ها به شمار می‌آیند، اما این روند آموزش و فرهنگ‌سازی فقط در یک چهارچوب و بستر اصولی به گسترش عدالت و گذار به جهانی پاک‌تر و سالم‌تر می‌انجامد که برای نیل به آن، پیش زمینه‌هایی لازم است.
وی متذکر شد: چه بسا بدون این پیش‌شرط‌ها و پیش زمینه ها، رسانه‌ها در جهت تحکیم ساختارهای ظالمانه و وارونه‌سازی واقعیت‌ها حرکت کرده و فرهنگ ناپسندی را نهادینه کنند.
مددیاری رسانه با نظام سلامت در ساخت جامعه سالم چگونه امکان پذیر می شود؟
این کارشناس رسانه و ارتباطات با تاکید بر اینکه مددیاری رسانه با نظام سلامت در ساخت جهانی سالم در گروه اجرای بهینه کارکردهای رسانه ها است، درباره این کارکردها توضیح داد: نخستین کارکرد رسانه «اطلاع‌رسانی» است که در این کارکرد، رسانه در نقش خبری بر محیط نظارت می‌کند و واقعیت‌ها را به اطلاع مخاطبان می‌رساند.
صادقی یادآور شد: رسانه می‌تواند فراتر از انتقال اخبار برپایه یک سیاست و رویکرد خاص، دست به گزینش و تفسیر بزند و نقش «آگاهی‌بخشی، ارشادی و هدایت‌گری» پیدا کند. اینجا دروازه‌بانی خبر و برجسته‌سازی اهمیت پیدا می‌کند و همین‌جاست که رسانه هم می‌تواند در مسیر تعالی اخلاقی حرکت کند و به تقویت ارزش‌های اجتماعی، اجماع و افشای انحرافات، بپردازد و از تهدید ثبات اجتماعی و وحشت عمومی جلوگیری کند یا به مدیریت افکار عمومی، نظارت بر حکومت و حفاظت از حق شهروندان بپردازد.
این کارشناس ارشد ارتباطات، «آموزش» را از دیگر کارکردهای رسانه عنوان کرد و اظهار داشت: به این شکل که فرهنگ، اطلاعات، ارزش‌ها و هنجارها را از یک نسل به نسل دیگر و از بومیان جامعه به تازه واردها منتقل می‌کند؛ در این کارکرد هم رسانه‌ها با همان تکنیک برجسته‌سازی و گزینش‌گری می‌توانند هنجارسازی کنند، بنابراین فرهنگ‌سازی بیش از همه در این کارکرد آموزشی رسانه نمود پیدا می‌کند.
صادقی تصریح کرد: رسانه‌ها همچنین نقش سرگرمی و پُر کردن اوقات فراغت هم دارند در این زمینه نوع سرگرمی و سبکی که برای سپری کردن اوقات فراغت ترویج می‌کنند، ابعاد و پیامدهای فرهنگی مهمی دارد؛ اینکه در ترویج سرگرمی چقدر به ارزش‌های فرهنگی توجه دارند و آیا تنها به دنبال سودجویی تجاری، مردم را به سوی سرگرمی‌های ویرانگر سوق می‌دهند؟
راهکار اجرای بهینه کارکرد رسانه چیست؟
این کارشناس ارشد ارتباطات درباره راهکارهای اجرای بهینه کارکرد رسانه در جهت ساخت جامعه سالم، اظهار داشت: رسانه هم یک ابزار است که بسته به رویکرد و اهداف صاحب آن کارکرد مثبت و منفی پیدا می‌کند، برای اینکه کارکردهای رسانه در راستای پالایش جامعه و گسترش عدالت باشد لازم است از یک سو، آزادی بیان و چند صدایی بودن رسانه‌ها تامین شود و از سوی دیگر رسانه‌ها به اخلاق رسانه‌ای پایبند شوند.
صادقی، با تاکید بر اینکه آزادی بیان بستر بنیادین رشد آگاهی عمومی مردم و تقویت روحیه مطالبه‌گری از قدرتمندان است، خاطرنشان کرد: در پرتوی آزادی بیان کارکرد شفاف‌سازی و فسادستیزی رسانه‌ها معنا پیدا می‌کند. از سوی دیگر آزادی بیان چهارچوبی است که در بستر آن تعارض‌ها و اختلاف‌ها به شکلی مسالمت‌آمیز مطرح و حل و فصل می‌شود و به رشد روحیه رواداری و منطق‌پذیری شهروندان کمک می‌کند. بدین ترتیب ضریب پذیرش تصمیمات کلان در جامعه بالا می‌رود چون شهروندان در فرایند تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند و اقناع می‌شوند.
وی افزود: اما کارکرد عدالت گستری رسانه در گرو عدالت و آزادی در مالکیت رسانه است به این معنا که جریان رسانه‌ای در پرتوی تکثر و چند صدایی به سوی عدالت و شفافیت حرکت می‌کنند و انحصار رسانه‌ها امکان بروز اندیشه‌های متفاوت و مخالف را نمی‌دهد و عدالت را نقض می‌کند. بنابراین انحصارگری رسانه عدالت را از دو سو نقض می‌کند یکی از بابت حق عمومی داشتن رسانه و دوم از بابت جلوگیری از بازتاب اندیشه‌های متفاوت در جامعه. چرا که چند صدایی بودن جریان رسانه‌ای از عرضه اطلاعات یکدست و یکسان جلوگیری می‌کند و تعدد منابع خبری امکان سنجش و ارزیابی مطالب را برای مخاطبان فراهم می‌کند.
این کارشناس ارشد ارتباطات تصریح کرد: اکنون صدا و سیما به‌عنوان یک رسانه فراگیر اگرچه تا اندازه‌ای تنوع محتوا دارد اما هرگز ویژگی تکثر و چندصدایی را ندارد و از طرفی تلاش می‌کند انحصار رسانه‌ای خود را حفظ کند. صدا و سیما با سازو کارهای گوناگون و ابزارهای مختلف از برخورد قضایی با رسانه‌های تصویری تا کنترل جریان رسانه‌ای در فضای مجازی، شبکه خانگی و تلویزیون‌های اینترنتی و تثبیت انحصار خود گام بر می دارد و این رویکرد ویرانگر، فساد پرور و عدالت گریز است.
چگونه رسانه‌ها به اخلاق رسانه‌ای پایبند می‌شوند؟
صادقی در پاسخ به این پرسش که چگونه رسانه ها به اخلاق رسانه ای پایبند می شوند، توضیح داد: پایبندی رسانه‌ها به اخلاق رسانه‌ای جدای از الزامات حقوقی وابسته به نظارت همگانی مخاطبان است یعنی اگر آزادی بیان و چند صدایی در رسانه‌ها تامین شود، زمینه رشد مخاطب آگاه و کنشگر فراهم می‌شود؛ مخاطبی که با واکنش‌های سنجیده، رسانه‌ها را ملزم به رعایت اصول اخلاقی می‌کند و رسانه‌ای که از چهارچوب‌های اخلاقی پا را فراتر می‌نهد، مخاطبان خود را از دست می‌دهد و به سوی نابودی می‌رود.
هفته سلامت سال ۱۴۰۰ با شعار ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر از اول تا هفتم اردیبهشت ماه برگزار می‌شود.
بر اساس روز شمار هفته سلامت، چهارشنبه اول اردیبهشت با عنوان همراهی با مدافعان سلامت برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر، پنجشنبه دوم اردیبهشت با عنوان مشارکت اجتماعی، همدلی و وفاق ملی برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر، جمعه سوم اردیبهشت با عنوان آموزه‌های دینی و پیوند نهادهای مذهبی و نظام سلامت برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر، خواهد بود.
همچنین شنبه چهارم اردیبهشت با عنوان ارتقای نظام شبکه بهداشتی درمانی و مراقبت‌های بهداشتی اولیه برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر، یکشنبه پنجم اردیبهشت با عنوان رسانه‌ها، آموزش و فرهنگ سازی برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر، دوشنبه ششم اردیبهشت با عنوان پژوهش، فناوری، پشتیبانی و مانع زدایی از تولید برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر و روز سه شنبه هفتم اردیبهشت با عنوان مشارکت‌های بین بخشی و مسئولیت اجتماعی برای ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر نامگذاری شده است.
از: فاطمه دهقان نیری
نظر شما