نابودی مالاریا در گرو تلاش جهانی

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، امروز یکشنبه ۲۵ آوریل برابر با پنجم اردیبهشت روز جهانی مبارزه با مالاریا نامگذاری شده، بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) امسال این روز به شعار «مالاریا صفر؛ تلاش جهان برای نابودی مالاریا» مزین شده است؛ بیماری که توسط نوعی انگل ایجاد شده و از طریق گزش ۳۰ نوع از پشه‌های آنوفل ماده آلوده به انسان منتقل می‌شود، به عنوان یک قاتل جهانی شناخته‌ شده، اما خوشبختانه قابل پیشگیری و درمان است.

این شعار برای ایجاد ابتکار در زمینه ریشه کنی مالاریا، شخصی‌سازی پیام‌های موجود درباره این بیماری و تحت تأثیر قرار دادن جوامع و افراد برای تقبل بعضی از جنبه‌های خاص پیشگیری از مالاریا تعیین شده زیرا هر مورد ابتلای به مالاریا قابل پیشگیری و هر مرگ ناشی از آن غیرقابل قبول است. ابتکار عمل سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی مالاریا در سال ۲۰۲۱، افزودن هدف «توقف انتقال این بیماری در ۲۵ کشور دیگر تا سال ۲۰۲۵» است.

همچنین برجسته‌سازی موفقیت کشورهای گوناگون در مبارزه علیه مالاریا، الهام گرفتن از گروه جدیدی از کشورها که موفق به حذف این بیماری شدند برای صفر شدن مالاریا تا سال ۲۰۲۵ و نشان دادن این حقیقت که همه کشورها قابلیت حذف مالاریا را دارند از اهداف امسال روز جهانی مالاریا است.

شناخت و معرفی بیشتر این بیماری، خبرنگار ایرنا را بر آن داشت تا با وحید درخش احمدی حشره شناس و متخصص کنترل آفات به گفت وگو بنشیند.

درخش احمدی با تاکید بر اینکه مالاریا یک بیماری انگلی خطرناک است که سالانه در دنیا بیش از ۲۰۰ میلیون انسان را مبتلا و جان حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را می گیرد، گفت: نوزادان، کودکان، افراد مسن، زنان باردار، مبتلایان به ایدز، افرادی با سیستم‌های ایمنی ضعیف، مهاجران و کسانی که از مناطقی بدون مالاریا به مناطقی که این بیماری شیوع دارد مسافرت می‌کنند بیش از سایر افراد در معرض بروز شدید این بیماری و خطر مرگ ناشی از آن قرار دارند.

این حشره شناس درباره میزان کشندگی این بیماری در افراد مبتلا یادآور شد: میزان کشندگی در کودکان درمان نشده و بزرگسالانی که ایمن نیستند به ۴۰ درصد یا بیشتر هم می رسد. ضمن اینکه شدت علائم این بیماری در افرادی که ساکنان مناطق مالاریا خیز هستند و نوعی ایمنی نسبی به دست می‌آورند نسبت به سایرین شدت کمتری دارد. با این حال آفریقا سهم به شدت بالایی از بار جهانی این بیماری را بر دوش می‌کشد تا جایی که این منطقه حدود ۹۴ درصد از مرگ‌های ناشی از مالاریا را متحمل می‌شود. علاوه بر این جنوب شرقی آسیا، مدیترانه شرقی، اقیانوس آرام غربی و قاره آمریکا نیز در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

انگل مالاریا چگونه به بدن منتقل و عملکرد آن در میزبان چگونه بروز می کند؟

درخش احمدی تنها راه انتقال انگل به انسان را به وسیله نیش پشه آنوفل عنوان و خاطرنشان کرد: اغلب گونه های این پشه در تاریک و روشن غروب و ساعات اول شب تغذیه می کنند، اوج فعالیت بعضی از ناقلان مهم در حوالی نیمه شب یا ساعات اولیه صبح است. انگل در میزبان حساس، وارد سلولهای کبدی شده و مرحله مقابله با گلبول قرمز را طی می کند. در مرحله بعدی سلولهای کبدی پاره شده و هزاران انگل غیرجنسی آزاد شده و از طریق سینوس های خونی کبد، خود را به جریان خون می رسانند، به گلبول های قرمز حمله کرده و تکثیر دوره ای خود را شروع می کنند.

وی یادآور شد: در همه مدتی که انگل در خون وجود دارد می تواند پشه مکنده از خون انسان را آلوده کند و این زمان بسته به گونه انگل و همچنین نتیجه درمان دارویی متفاوت است. بیماران درمان نشده یا آنهایی که به طور کامل درمان نشده و بهبود نیافته اند می توانند تا مدتهای متفاوتی حامل انگل بوده و پشه ها را آلوده کنند که در واقع این افراد کاملا بهبود نیافته از دیگر مشکلات کنترل بیماری مالاریا هستند.

به گفته این حشره شناس، درمان سریع، صحیح و کامل بیماران یکی از راهکارهای اصولی برنامه کنترل مالاریا است که به دلیل اهمیت آن در نجات جان بیماران و کنترل بیماری، باید به آن توجه خاص شود. شروع درمان بیمار در اولین فرصت (در ۲۴ ساعت اول) پس از تشخیص، از استانداردهای مهم و نیازمند اهتمام ویژه و نظارت جدی است.

وی تصریح کرد: اَشکال مختلف بیماری ممکن است به صورت تب، عرق، سرفه، اسهال، ناراحتی تنفسی و سردرد تظاهر کند یا احتمالاً پیشرفت کرده و باعث ایجاد یرقان، اختلال انعقاد خون، شوک، نارسایی کبد و کلیه، التهاب حاد مغزی، ادم ریوی و مغزی، اغماء و مرگ در فرد شود.

چگونه خود را از نیش پشه مالاریا محافظت کنیم؟

درخش احمدی درباره حفاظت از خود و خانواده در برابر نیش پشه مالاریا توضیح داد: بهسازی محیط که منجر به از بین رفتن همیشگی یا کاهش محل زندگی و تکثیر پشه های آنوفل در نزدیک محل های مسکونی مردم می شود یکی از نکات مهمی است؛ مانند خشکاندن آبهای غیرمفید، زهکشی و لایروبی مسیل ها، افزایش سرعت جریان آبهای جاری و استفاده از روشهای خاص شیمیایی و بیولوژیک.

وی افزود: دسترسی به خدمات بهداشتی سریع و ارزان برای تشخیص و درمان سریع بیماری و اطلاع رسانی گسترده به مردم، بخصوص به گروه های در معرض خطر و بررسی سابقه اهداء کنندگان خون در مورد ابتلا به مالاریا، افراد را در برابر این نیش محافظت می کند.

این حشره شناس به شهروندانی که در مناطق پرخطر روزگار سپری می کنند، توصیه کرد: هنگام شب پیراهن آستین بلند و شلوار بلند بپوشید، از پوشیدن لباسهای تیره خودداری کنید. درها و پنجره ها را به توری مجهز کنید. در صورتیکه پشه وارد ساختمان می شود از تختخواب های پشه بنددار استفاده کنید. به قسمت های بدون پوشش بدن داروی دفع حشرات بمالید.

وی افزود: ضمن اینکه کنترل ناقل مالاریا یا همان پشه آنوفل ماده، یکی از اصلی ترین راه های کنترل بیماری مالاریا است که یکی از راههای کنترل آن، مبارزه شیمیایی است که باید با سموم توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) و طبق دستورالعمل کنترل پشه ها در کنار سایر روش های مورد تایید، در سه منطقه جداگانه و به صورت کاملا اصولی و تخصصی توسط تیم های ویژه کنترل آفات موازی انجام گیرد.