صید لنگری، چالش فراروی ذخایر آبزیان در دهانه خلیج فارس

به نظر میرسد صید لنگری پس از صید ترال به چالش جدی برای ذخایر آبزیان در آب های جنوب خوزستان تبدیل شده است.

صید ترال به نوعی از صد آبزیان گفته می شود که به وسیله تور ماهیگیری بزرگی انجام می شود که به شکل قیف است و از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود. این نوع صید که البته از قدمتی طولانی برخوردار است، برای محیط زیست دریایی خسارت های سنگینی به همراه دارد. 

در شیوه صید لنگری که صیادان غیرمجاز از آن استفاده می‌کنند صیادان تور خود را به لنگر بسته و در جایی از دریا ثابت کرده تا ماهی‌ها به صید بیفتند. شیوه صید آلات یک شیوه صید سنتی است که در حاشیه خوریات استفاده می شود و با تکیه بر جزر و مد دریا صورت می گیرد به این ترتیب که با تثبیت میله هایی در مناطق جزر و مدی و با استفاده از تور ماهیگیری ، کار صید انجام می شود. با بالا آمدن آب در اثر مد  ماهیها به محدوده تور نصب شده به این میله ها آورده می شوند ولی با پاین آمدن آب امکان بازگشت را نداشته و به دام می افتند . با  فاصله گرفتن از ساحل ، صیادان دیگر امکان استفاده از روش آلات را نداشته و به ناچار در دهانه خوریات  و درمناطق عمیق تر ، به صید لنگری روی می آروند .

 در حالی که سرپرست فرمانداری بندر ماهشهر می گوید: صیادان بدون رعایت کردن قوانین به جای انجام صیادی در طول خور به صیادی در عرض خور اقدام کرده بودند که این مسئله موجب سد راه شناورها شده بود،یکی از صیادان معترض در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: صید لنگری، یک صید سنتی و قدیمی است که هیچگونه ضرری برای دریا ندارد ولی شیلات این نوع صید را ممنوع کرده است. 

وی ادامه داد: قایق های صیادی بندر ماهشهر ۱۲ سال است که برای صید ماهی حلوا سفید(زبیدی) از روش صید لنگری استفاده می کنند که با ممنوع شدن این صید از سوی شیلات، تعداد زیادی از ماهیگیران بیکار شده اند. 

این صیاد اضافه کرد: دریا تنها راه امرار معاش ما است که در سال های اخیر، صنایع آلاینده پتروشیمی تعداد زیادی از آبزیان منطقه را از بین برده است و حالا نیز صید لنگری را ممنوع کرده اند. از مسئولین خواستار آزادسازی صید لنگری هستیم. 

سد معبر، عامل اصلی اعتراض صیادان هندیجان به صید لنگری 

یوسف اعتلایی، نماینده صیادان هندیجان در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: در گذشته، صیادان ماهشهری به وسیله آلات صیادی در مناطق جزر و مدی خوریات اقدام به صید می کردند که با افزایش تعداد صیادان، دیگر این مدل صید پاسخگو نبود. 

وی ادامه داد: به همین دلیل، به سمت دهانه خوریات پیشروی کردند و صید آن ها از روش آلات (استفاده از به روش لنگری تغییر پیدا کرد. در روش آلات طول تور صیادان ۱۰۰ متر بود که الان در روش لنگری به ۳ کیلومتر افزایش پیدا کرده است که این موضوع باعث سد معبر و وارد آمدن خسارت به قایق های صیادی و تجاری شده است. 

نماینده صیادان هندیجان سد معبر را عامل اصلی اعتراض صیادان هندیجان به صید لنگری دانست و اضافه کرد: تورآلات لنگری زیانی به آبزیان نمی رساند اما برخی صیادان با طوفانی شدن هوا، این تور را به مدت چند روز به حال خود رها کرده که علاوه بر سد معبر، سایر آبزیان را گرفتار می کند و عملا به ذخایر آبزیان آسیب می زند. 

اعتلایی تعداد قایق های صیادی هندیجان که بر اثر صید لنگری بیکار شده اند را ۴۰۰ دستگاه عنوان کرد و افزود: شیلات هندیجان عملکرد مقطعی دارد و گاه با این مدل صید برخورد می کند. اما متاسفانه تعداد صیادان غیرمجاز روز به روز بیشتر می شود و کنترل آن ها بسیار سخت است. 

وی تاکید کرد: متاسفانه صید ترال نیز در آب های خوزستان و بوشهر به صورت غیرمجاز انجام می شود که خواهان برخورد جدی شیلات با این شیوه صید آبزیان هستیم. 

نباید با دیدگاه تنگ نظرانه با معیشت صیادان برخورد شود 

دکتر غلامحسین محمدی، عضو سابق هیات علمی پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور در خصوص صید لنگری گفت: این روش صید با هدف صید ماهی حلوا سفید و با آغاز فصل مهاجرت این ماهی به خورموسی آغاز می شود و پس از پایان فصل تخم ریزی نیز خاتمه پیدا می کند. 

وی ادامه داد: روش لنگری نسبت به ترال، صید زمینه ای کمتری دارد و سایر آبزیان را کمتر هدف قرار می دهد. برخی از ماهی ها برای تخم ریزی به سمت خوریات می آیند که در صید لنگری، معمولا مولدین صید می شوند و این موضوع می تواند از نظر زیست محیطی آسیب زا باشد. 

عضو سابق هیات علمی پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور تصریح کرد: اگر صید لنگری در میانه خورهای بزرگ و در محل اتصال آن ها با دریا انجام پذیرد، موجب گیر افتادن و از بین رفتن آبزیان بزرگ تر نظیر دلفین می شود. 

وی اضافه کرد: از سوی دیگر، ما نمی توانیم با دیدگاه های تنگ نظرانه با معیشت صیادان برخورد کنیم. شیلات ابتدا باید ذخایر آبزیان منطقه را مشخص کرده و بر اساس آن به صورت قانونی مجوز صید صادر کند. تا زمانی که به صورت علمی عمل نشود، صیادان نیز معترض خواهند بود. 

محمدی وجود صنایع آلاینده پتروشیمی را یکی از عوامل تاثیرگذار بر  غنای زیستگاه آبزیان در خورموسی عنوان کرد و افزود: تخلیه پساب های صنعتی و فاضلاب شهری، تردد کشتی ها و ... از عوامل کاهش ذخایر آبزیان در خورموسی هستند اما بدون اینکه به معیشت صیادان توجه شود و راهکار جایگزین برای آنان تعیین گردد، فقط با آن ها برخورد صورت می گیرد. 

عدم رعایت مکان های صید و مزاحمت برای صیادان دیگر، مهمترین عامل ممنوعیت صید لنگری 

رییس اداره شیلات بندر ماهشهر بیان داشت: صید لنگری یک صید هدف دار جهت صید ماهی حلوا سفید است که به دلیل عدم رعایت مکان های صید و مزاحمت برای صیادان دیگر ممنوع اعلام شده است. 

موسی حیدری ادامه داد: ابزارآلات و تور این نوع صید نیز هم از نظر ابعاد طولی و عرضی غیراستاندارد بود که همین عوامل سبب شد که این شیوه صید ممنوع شود. 

وی مدت زمان صید لنگری را پنج ماهه اول هر سال عنوان کرد و افزود: در گذشته صیادان برای ماهیگیری در مناطق جزر و مدی خوریات بندر ماهشهر اقدام صید لنگری می کردند؛ اما با توجه به کاهش صید و ذخایر آبزیان، تمایل صیادان برای پیشروی بیشتر شده است و صیادان این تورها را که به واسطه لنگر در آب قرار می گیرند، در دریا و دهانه خوریات می گسترند. 

حیدری تاکید کرد: شیلات بندر ماهشهر با صیادانی که در دریا و خارج از مناطق جزر و مدی خوریات اقدام به صید لنگری کنند، به شدت برخورد خواهد کرد و خاطیان به مراجع قضایی معرفی خواهند شد. 

کنترل بیشتر سازمان های نظارتی، راهکار کاهش تلفات گونه‌های در حال انقراض در خورموسی 

رییس اداره حفاظت محیط زیست بندر ماهشهر خوریات این شهرستان را یکی از مهمترین زیستگاه های آبی کشور دانست و گفـت: در این زیستگاه گونه های آبزی خوراکی و غیر خوراکی با ارزش اکولوژیکی فراوانی زیست می کنند و  خورموسی از مهمترین مکان های زادآوری آنها می باشد. از گونه های شاخص با ارزش اکولوژیکی و زیباشناختی این منطقه دلفین گوژپشت و گونه های مختلف لاک پشت را می توان نام برد. 

ایرج سلیمانی ادامه داد: کم شدن جمعیت ماهی ها و همچنین افزایش تعداد صیادان برای تامین معاش با بهره گیری از روش های غیراستاندارد، افزایش خطر آسیب به گونه های در خطر انقراض و حمایت شده را در پی داشته است. 

وی تصریح کرد: یکی از این روش ها استفاده بی رویه صیادان در سواحل بندر ماهشهر، استفاده از تور صیادی با عنوان تور لنگری می باشد که به واسط غیراستاندارد بودن جنس و چشمه های تور و طریقه استفاده و نصب در همه مکان های دریایی و در عرض آبراهه خورموسی، باعث شده گونه هایی از قبیل دلفین ها و لاک پشت های دریایی در این شبکه های دامی گرفتار و در بیشتر موارد باعث مرگ و میر آبزیان می گردد. 

سلیمانی افزود: در این روش با استفاده از لنگرهای سنگین، تورهای صیادی با چشمه ها و نخ های غیراستاندارد، در مسافت های طولانی نصب و باعث می گردد درنتیجه گونه های غیر هدف که عمدتا از گونه های با ارزش زیستی و در خطر انقراض می باشند آسیب دیده و در طول چند ماه اخیر شاهد تلف شدن بعضی از گونه ها از جمله دلفین و لاک پشت دریایی بوده ایم. 

این مقام مسئول یکی از راهکارهای کاهش این تلفات را کنترل بیشتر سازمان های نظارتی همچون یگان حفاظت آبزیان شیلات و نیروهای نظامی بر صیادان عنوان نمود و افزود: ضروری است ضمن آموزش صیادان، با متخلفان برخورد جدی و قانونی و تنبیهی صورت پذیرد. 

تاثیر  منفی آلایندگی صنایع پتروشیمی بر جمعیت آبزیان خوریات

مدیرکل شیلات خوزستان نیز در خصوص صید لنگری گفت: صید لنگری یک روش صید ممنوع است. صیادان قبلا تحت عنوان روش" آلات صیادی" در مناطق جزر و مدی مجوز صید داشتند که مشکل و مانعی نداشت. اما برخی با استفاده از روش لنگری تا جایی در محدوده آبهای ساحلی پیش رفتند که عبور و مرور شناورها را مختل کردند. 

فتح الله ابوعلی ادامه داد: در محدوده خوریات بندر ماهشهر، آلودگی ناشی از فعالیت های صنعتی به ویژه صنایع پتروشیمی وجود دارد، سازمان حفاظت محیط زیست تلاش های زیادی برای کاهش این آلودگی ها انجام داده است اما متاسفانه این آلایندگی، تاثیر منفی خود را بر جمعیت آبزیان منطقه گذاشته است.

ابوعلی عمده تخلفات درحوزه صید و صیادی را از سوی صیادان فاقد مجوز عنوان کرد و افزود: برای صیادانی که مجوز صید دارند و با روش مجاز به ماهیگیری اقدام می کنند، هیچ محدودیت و ممنوعیتی وجود ندارد اما با متخلفانی که بدون مجوز و با آلات غیرمجاز اقدام به صید می کنند، برخورد می شود.  

بنا بر گفته مدیر کل شیلات خوزستان، آلاینده ها یکی از عوامل ضرر و زیان حرفه صیادی در خوریات بندر ماهشهر هستند که منجر به کاهش ذخایر آبزیان در این منطقه شده اند. به همین علت تعدادی از صیادان مجبور به صیادی در مناطق دیگر شده اند که این موضوع نیز پیامدهایی در پی خواهد داشت.

حال باید منتظر ماند و دید سازمان شیلات چه تصمیماتی در خصوص نحوه انجام صید لنگری خواهد گرفت و در صورت تداوم ممنوعیت این روش صید، چه راهکارهای جانشینی برای امرار معاش صیادان بیکار شده در نظر گرفته می شود.