شب رستگاری

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، امشب مصادف با اولین شب از شب های احیاء و به روایتی شب قدر است. شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان درباره اعمال شب های قدر می نویسد: شب نوزدهم اوّل شب های قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتر از عمل در هزار ماه است و در آن شب، تقدیر امور سال می شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می شوند و به خدمت امام زمان (عج) مشرّف می شوند و آنچه برای هرکس مقدّر شده است بر امام زمان عرضه می کنند.

اعمال مشترک شب های قدر عبارت است از غسل، دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از نماز ۷۰ مرتبه بگوید استغفرالله و اتوب الیه و همچنین قرآن مجید را بگشاید و در مقابل خود بگذارد و بگوید اللهم انی اسالک بکتابک المنزل و ما فیه و فیه اسمک الاکبر و اسماؤک الحسنی و ما یخاف و یرجی ان تجعلنی من عتقائک من النار یعنی خدایا از تو می خواهم به حق کتاب فرستاده شده ات و آنچه در آنست که در آن نام بزرگت و نام های نیکویت قرار دارد و آنچه بدانها ترس و امید شود که مرا از زمره آزادشدگانت از دوزخ قرار دهی.

یکی دیگر از اعمال این شب ها قرآن بر سر گرفتن است و در همان حال بگوید اللهم بحق هذا القرآن و بحق من ارسلته به و بحق کل مومن مدحته فیه و بحقک علیهم فلا احد اعرف بحقک منک یعنی خدایا به حق این قرآن و به حق آنکس که او را بدان فرستادی و بحق هر مؤمنی که در این قرآن مدحش کرده ای و بحقی که تو بر ایشان داری زیرا کسی نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد. پس ۱۰ مرتبه بگوید بک یا الله، بمحمد، بعلی، بفاطمه، بالحسن، بالحسین، بعلی بن الحسین، بمحمد بن علی، بجعفر بن محمد، بموسی بن جعفر، بعلی بن موسی، بمحمد بن علی، بعلی بن محمد، بالحسن بن علی و بالحجه و هر حاجتی که داری بیان کن. زیارت امام حسین (ع)، صد رکعت نماز و شب زنده داری از دیگر اعمال این شب هاست که به طور مفصل در مفاتیح الجنان آمده است.

مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات تاکید کرده که تلاش برای درک شب قدر سبب رستگاری و از طرف دیگر غفلت از این شب باعث ورشکستگی انسان می شود.

وی در این زمینه نوشت: یقین داشته باش اگر از این کرامت غفلت کرده و با کوتاهی خود، آن را از بین ببری و در روز قیامت آنچه را که دیگران با سعی کامل به آن رسیده اند ببینی، به حسرتی دچار می شوی که آتش جهنم و عذاب دردناک در مقابل آن کوچک است و به همین جهت در آن روز با ورشکستگان پشیمان، صدا می زنی.

ملکی تبریزی با استناد به آیه ۵۶ سوره زمر تاکید کرد: «افسوس که جانب خدا را رعایت نکرده و در حق خود ظلم و تفریط نمودم و وعده های خدا را مسخره کردم» در حالی که پشیمانی سودی نداشته و درهای توبه و جبران بسته و آثار اعمال و نتایج آن آشکار شده است. بنابراین قبل از این که به خاطر کوتاهی و از بین بردن فرصت ها ملامت شوی؛ خود را سرزنش کن و قبل از این که به تو بگویند چرا کرامت پروردگار جهانیان را کوچک شمردی؛ خود، این مطلب را در نظر بگیر و قبل از این که به حساب تو رسیدگی شود؛ خود و سرمایه ات را حسابرسی کن.

استاد اخلاق حضرت امام خمینی (ره) یکی از بهترین اعمال شب قدر را تفکر دانست و نوشت: اگر انسان فهمید چه عملی مناسبتر است که به همان عمل می کند و اگر تردید پیدا کرد، باید استخاره کند. بعد از تعیین وقت ذکر، وقت مناسبی را که در آن خواب آلود یا سیر یا گرسنه نبوده و موانع دیگری نیز نداشته باشد؛ باید برای تفکر معین کند.

وی افزود: همچنین باید تمام سعی خود را به کار گیرد که در شبش چیزی حتی امور مباح، او را از یاد خدا باز نداشته و در نمازها و مناجاتش به غیر آن حتی مستحبات فکر نکند. زیرا کسی که مثلا در نماز به ساختن مسجد یا صدقه دادن فکر کند؛ غافل است. حتی در حال ایستادن نماز در یاد اجزای آن بودن غفلت است و باید در هنگام عمل فقط سعی کند که قلب او از حقیقت کارهایی که انجام می دهد و ذکرهایی که می گوید غافل نباشد.

ملکی تبریزی ادامه داد: برای اینکه به راحتی به این مطلب برسد، می تواند قبل از انجام عمل مختصری درباره آن فکر کند و آنگاه عمل را انجام دهد و اگر هنگام قرائت و ذکر از آن غافل شد؛ باید آن را تکرار کند. مثلا وقتی می خواهد رو به قبله بایستد؛ می تواند اجمالا درباره معنای رو به قلبه نمودن بیاندیشد و هنگامی که می خواهد بایستد ابتدا درباره حقیقت آن که همان ایستادن برای ادای حق بندگی است؛ اندیشیده و فکر کند که ایستادن بر روی دو پا اشاره به ترس و امید به خاطر پذیرفته شدن عبادت یا عدم آن است.

وی اضافه کرد: به همین ترتیب درباره سایر اجزای عبادت مانند قرائت و ذکرهای نماز فکر کند. مثلا قبل از گفتن بسم الله الرحمن الرحیم معنای آن را اجمالا در نظر آورده و آنگاه آن را بگوید و اگر در اثنای قرائت آیه ای، غفلتی برای او پیش آمد، باید آن آیه را تکرار کند.

ملکی تبریزی توسل به نگهبان شب قدر را ضروری دانست و افزود: چنین عمل کننده ای لازم است در اول شب به نگهبان آن شب که از معصومین (ع) است؛ بسیار توسل جسته و او را شفیع خود قرار دهد و در این هنگام توفیق در اعمال و احوال را که به آن احتیاج دارد؛ ذکر کرده و تلاش کند با الفاظی که برای درخواست ترحم و شفاعت می گوید؛ رحمت و رقت را جلب کرده و مهربانی و کرامت را برانگیخته و ابرهای جود و کرم و بخشش را بباراند و با دست آنان عقل و نفس و قلب و صفات و اعمال و تمام وجودش را به مولایش تفویض و واگذار نماید.