چاپ مجدد شاهنامه، یک نیاز ملی است

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، نشست مجازی «روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» امروز (۲۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰) با حضور چهره های ادبی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.

رئیس بنیاد سعدی در ابتدای این نشست مجازی، گفت: زبان فارسی برای همه ما ملت‌های فارسی زبان دریچه ای به سوی گذشته است. با زبان فارسی است که می توانیم بدانیم مادران و پدران ما در گذشته چگونه فکر می کردند و چه بر آنها گذشته است.

غلامعلی حداد عادل افزود: ما با زبان می توانیم کاری کنیم که آیندگان ما را بشناسند. زبان ابزار ارتباطی افقی و طولی ما است. ما در طول زبان، ارتباط در زمانی با گذشتگان برقرار می کنیم و در محور افقی ارتباط همزمانی با هم عصران خود برقرار می کنیم.

ما در طول ۳۱ سال گذشته در فرهنگستان به توانایی های زبان فارسی بیشتر پی بردیم. از نظر ما زبان فارسی توانایی اینکه احتیاج‌های ما را در روزگار کنونی برطرف کند را دارد. وظیفه ماست که این قابلیت ها را کشف کنیم و از قوه به فعل در آوریم.

رئیس بنیاد سعدی تصریح کرد: فرهنگستان در سه دهه گذشته بیش از ۶۰ هزار لغت و اصطلاح به تصویب رسانده و چاپ یک فرهنگ جامع را در دست تالیف دارد که بالغ بر ۳۵ جلد است. ۲ جلد این کتاب تا کنون منتشر شده و جلد سوم آن هم اخیراً به چاپ رسیده است.

حداد عادل با اشاره به اینکه بیش از ۲۰۰ کتاب و ۱۰ مجله علمی و پژوهشی تخصصی در رشته های مختلف در فرهنگستان چاپ که در دسترس است، گفت: فرهنگستان یک دانش نامه ۱۲ جلدی هم به نام زبان و ادب فارسی منتشر کرده که بسیاری از دانش‌های و حکمت‌های فارسی در آن مندرج شده است.

فردوسی کاخ بزرگی را با رنجی سی ساله ساخت تا زبان از باد و باران گزند نبیند و همینطور شده است. در این هزار و اندی سال که از سرودن شاهنامه گذشته است زبان فارسی در مقابل باد و توفان مقابله کرده است.

وی افزود: فردوسی حماسه جاودانه‌ای است که بیش از شصت هزار بیت آفریده است، این حماسه در روستاها نقل محافل و در مجامع مردمی مثل قهوه خانه ها و زورخانه ها وسیله پیوند و سرگرمی آنها بوده است. اما به همان اندازه که عامه مردم شیفته شاهنامه هستند پژوهشگران و استادان آن را مانند دریای عمیقی می‌دانند که پژوهش بیشتری را طلب می کند.

حدادعادل با بیان اینکه این حماسه شبیه فتحنامه‌های بعد از خودش نیست، گفت: اینکه یک حکیم اثر حماسی بسراید باید ما را به فکر برانگیزد. در این هزار سال ده‌ها اثر شعری دیگر به تقلید از شاهنامه سروده شده است. بسیاری از شاعران برای سلاطین خود بر وزن شاهنامه اشعاری سروده‌اند اما هیچکدام شاهنامه نشده است. چرا که شاهنامه فتحنامه نیست یک منظومه انسانی و خرد است. مجموعه‌ای از ارزش ها و راه و رسم زندگی است.

وی با بیان اینکه مردم با خواندن شاهنامه احساس می کنند خودشان را با همه غم ها و شادی ها می بینند، گفت: به همین دلیل است که در ایران روز پاسداشت زبان فارسی روز بزرگداشت فردوسی نامیده شده است.

چاپ مجدد شاهنامه یک نیاز ملی است

علی رواقی دیگر سخنور این مراسم و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود که با اشاره به کارهایی که در مورد رودکی در زبان فارسی صورت گرفته است به سعید نفیسی اشاره کرد که وی در سه مجلد در ابتدای دهه های ۱۳۰۰ به صورتی مبسوط به این چهره ادبی زبان فارسی پرداخته است.

رواقی ضمن اشاره به کارهایی که بعدتر از این مجلد سه جلدی انجام شده است، گفت: در کارهای پس از این کار به دلیل این که احاطه شخص نفیسی وجود نداشته آن انسجام و قدرت را ندارد و حتی همه این آثار (حتی چاپ های موسکو  و تاجیکستان) با توجه دیوان سعید نفیسی تدوین شده است.

مشکلات دیوان رودکی بسیار زیاد بود و ما از بین چاپ هایی که در تاجیکستان و ایران و... بود کارهایی را بررسی کرده و در این مورد توضیح دادیم و هدف ما تدوین دیوانی از رودکی بود که مخاطب بتواند به سادگی آن را بخواند.

رواقی ادامه داد: بر اساس آنچه از این کتاب بازخورد دیدیدم دریافتیم که تا اندازه ای در این کار موفق بودیم اما زبان رودکی سخت است چرا که سبک خراسانی امروز منحصر به خراسان است و برای همه به سادگی قابل دریافت نیست به همین دلیل نیاز به ساده سازی دارد.

شاهنامه یکی از بلندترین نسخه‌های ادبی ما در قرن چهارم هجری است و به دلیل بدخوانی‌ها اشتباهات زیادی در چاپ‌های آن بوده، به همین دلیل چاپ مجدد شاهنامه یک نیاز ملی است و اگر این چاپ صورت نگیرد، نزدیک به ۱۰۰۰ بیت از فردوسی بدخوانی شده است.

زبان فارسی استمرار ارزش‌های تاریخی است

سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران با اشاره به اهمیت زبان فارسی در احیای اصالت فرهنگی و هویت تاریخی تصریح کرد: زبان فارسی بود که در قرن های نخست اسلام، ظهور آن موجب حفظ اصالت فرهنگ و هویت ایران زمین و ادامه این ارزش های تاریخی و ملی هست.

نظام الدین زاهدی همین زبان فارسی بود که با هستی خود هستی معنوی ایران زمین را تداوم بخشید و همین زبان فارسی بود که در دوره شوروی تاجیک ها را وحدت بخشید و امروز نیز باعث پیوستگی معنوی و فرهنگی مردم تاجیکستان با مردم ایران و افغانستان و سایر مناطقی است که زبان فارسی در آنان جریان دارد.

زاهدی تاکید کرد: فردوسی کسی بود که با شاهنامه این زبان را حفظ کرد.

فردوسی شکاف‌ها را وصله زد و یگانگی ایجاد کرد

عبدالغفور لیوال سفیر جهوری اسلامی افغانستان در ایران سخنوری بعدی بود که با خواندن شععری از مولانا گفت: آنجا کهه مولانا می گوید: تو برای وصل کردن آمدی، فردوسی را می توان نمونه ای از این وصل کردن خواند که در کنار ناصرخسرو، خیام و حکیمان دیگر انتخابش احیای گذشته پرشکوه فارسی زبانان بود.

فردوسی زبان پالوده و فخیم فارسی را برگزید و به احیای عظمت گذشته ها پرداخت تا شکاف ها را وصله زده و یگانگی ایجاد کند.

وی افزود: به همین دلیل است که پیوسته از او به نیکونامی یاد شده چنان که سعدی می گوید: چه خوش گفت فردوسی ِ پاکزاد / که رحمت بر آن تربت ِ پاک باد / میازار موری که دانه کش است / که جان دارد و جان شیرین خوش است.

سفیر جهوری اسلامی افغانستان خاطرنشان کرد: افغانستان عزیز  یکی از سزمین هایی است که فردوسی از آن یاد می کند که هم صدای فردوسی طومار طویل تاریخ ما را شکل داده و قلمرو فردوسی سرزمینی است که همه فارسی زبانان ساکنان آن هستند؛ میراث های مشترک ملت ها زمینه ساز نزدیکی و پیوند ملت ها هستند.

دی و اورمزدت خجسته بُواد/ در هر بدی بر تو بسته بُواد/ تو را باد فرخنده‌تر شب ز روز/ تو شادان و تاج تو گیتی‌فروز

فردوسی بین مردم ازبکستان شناخته شده و محبوب است

سفیر جمهوری ازبکستان در ادامه با اشاره به آموزش زبان فارسی در ازبکستان توضیح داد: ایران شناسی معاصر رشته مخصوصی است که تدریس آن از سال ۱۹۱۸ میلادی در ازبکستان آغاز شده است که در سمرقند، بخارا و تاشکند تدریس می شود.

بهادر عبدالله یف، دانشگاه شرق شناسی تاشکند مهمترین مرکزی است که در آن سالانه ۳۲۰ دانشجو در رشته زبان فارسی به عنوان زبان اول و دوم تحصیل می کنند. و انستیتوی ابوریحان بیرونی به عنوان یکی از مراکز مهم در حوزه نسخ شناسی و نسخه خوانی فعال است.

سفیر جمهوری ازبکستان با اشاره به جایگاه فردوسی  شاهنامه در بین مردم ازبکستان تصریح کرد: شاهنامه از جایگاه خاصی برخوردار است و به دلیل علاقمندی مردم ازبک از ۱۲۰ سال قبل به ازبکی ترجمه شده و در تاشکند به چاپ رسیده است و درطی سالهای گذشته بارها ترجمه شده و باعث علاقمندی مردم ازبک به زبان فارسی شده است.