نام نویسی داوطلبان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که از روز سه شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه آغاز شده بود، روز شنبه ۲۵ اردیبهشت به پایان رسید. طبق گزارش ستاد انتخابات وزارت کشور ۵۹۲ نفر برای رقابت های انتخاباتی ۲۸ خرداد ماه سالجاری نام نویسی کردند و وضعیت نامزد جریان های دامنه دار سیاسی در کشور از اصلاح طلبی، اصولگرایی و مستقل نیز مشخص شد. با نگاهی به داوطلبین حاضر در صحنه انتخابات می توان وضعیت رقابت های انتخاباتی را میان کاندیداها پیش بینی کرد. علی لاریجانی، ابراهیم رئیسی، اسحاق جهانگیری و مسعود پزشکیان شناخته شده ترین کاندیدا های حاضر در رقابت های انتخاباتی هستند. جهت گیری رسانه ها و فضای مجازی گویای این امر است که عمده ترین نگاه ها به سه شخصیت رئیسی، جهانگیری و لاریجانی است. البته در کنار این شخصیت های بزرگ سیاسی؛ پزشکیان، آخوندی، جلیلی، دهقان و زاکانی نیز حضور دارند که هر کدام جهت گیری سیاسی خاص خودشان را دارند و بی گمان با مشخص شدن وضعیت تایید صلاحیت ها احتمال کناره گیری نامزدها به نفع دیگری بسیار بالاست.
قاعده کثرت به وحدت در رقابت های انتخاباتی
تجربه انتخابات در جمهوری اسلامی ایران گویای این امر است که قاعده کثرت به وحدت در رقابت های انتخاباتی حاکم است. نخست شاهد حضور چهره ها و شخصیت های زیادی از گام اول انتخابات یعنی مرحله ثبت نام هستیم. سپس با نزدیکی به زمان برگزاری انتخابات و مشخص شدن آرایش سیاسی جریان های سیاسی، وزن کشی های سیاسی هم آغاز می شود. این موضوع به دو طریق انجام می گیرد. نخست وضعیت نظرسنجی ها و نگاه افکار عمومی زمینه را برای ائتلاف با شخصیت سیاسی مورد نظر فراهم می سازد. به بیانی دیگر وضعیت نامزد ها به مراتب جذابیت نزد افکار عمومی، سبک و سنگین می شود و در نهایت نامزدی که بیشترین اقبال و خواهان را میان افکار عمومی داشته باشد؛ به عنوان نامزد مورد اجماع جناح و جریان سیاسی تعیین می گردد. تجربه نزدیک این اتفاق در سال ۹۲ و ۹۶ به روشنی اتفاق افتاد. در سال ۹۲ با توجه به وضعیت حاکم بر اقتصاد آن دوره که کشور تحت تحریم های شدید قرار گرفته بود و کشور به لحاظ اقتصادی شرایط نابسامانی را تجربه می کرد؛ چندان دورنمای روشنی از انتخابات و اینکه برنده نهایی انتخابات چه کسی خواهد بود؛ مشخص نبود. اما در ادامه با مشخص شدن وضعیت کاندیداها بعد از مناظرات، شاهد کنار رفتن دو نامزد یعنی دکتر عارف و حداد عادل بودیم که به نظر برخی تحلیلگران همین کناره گیری این دو شخصیت وضعیت انتخابات و برنده آن را تا حدی زیادی روشن کرد. با کنار رفتن عارف ظرفیت جریان اصلاحات پشت روحانی قرار گرفت و انتخابات در همان مرحله اول با پیروزی روحانی مشخص شد.
این موضوع در سال ۹۶ هم به شکل دیگری اتفاق افتاد. در این دوره چهار نامزد جدی در انتخابات حضور داشت. روحانی و جهانگیری در یک طیف و آیت الله رئیسی و قالیباف در سمت مقابل قرار داشتند. دقیقا در همین انتخابات هم بعد از مناظرات، وضعیت انتخابات به شرایط ائتلاف سوق یافت و جهانگیری به نفع روحانی و قالیباف به نفع رئیسی کنار رفت و صحنه انتخابات به دو قطبی روحانی و رئیسی تبدیل شد.
پیش بینی شکل گیری ائتلاف های سیاسی
قابل انتظار است که انتخابات دوره سیزدهم ریاست جمهوری هم خارج از این قاعده نباشد. آرایش شکل گرفته در انتخابات بعد از روند ثبت نام، گویای شکل گیری احتمالی ائتلاف های سیاسی است. در این خصوص چند سناریوی ائتلاف انتخاباتی محتمل است. اجماع روی آیت الله رئیسی در جناح اصولگرا محتمل ترین و عملیاتی ترین سناریوی اصولگرایان است. پیش از روند ثبت نام ها شخصیت های اصولگرایی دایم روی این موضوع تاکید داشتند که تنها شخصیت سیاسی که می تواند اجماع و وحدت درونی در میان طیف اصولگرایان ایجاد کند؛ آیت الله رئیسی است. برای همین با نامزدی رئیسی احتمال این موضوع که شخصیت هایی چون سعید جلیلی، زاکانی، قاضی زاده هاشمی، رستم قاسمی به نفع وی کنار روند؛ مطرح است. موضع گیری نامزد های اصولگرا هم در روند ثبت نام این فرضیه را تقویت می کند که در شرایط نهایی و تعیین کننده حاضر به قرار گرفتن در جبهه انتخاباتی آیت الله رئیسی هستند.
در سوی دیگر مساله قدری پیچیده تر است. در جناح اصلاح طلب دو کاندیدای شاخص جهانگیری و پزشکیان است. در مرحله بعدی آخوندی و هاشمی قرار دارد. جریان اصلاحات با عطف به تجربه انتخابات گذشته رویکرد محتاطانه ای را در پیش گرفته اند. این جریان امروز به دنبال حمایت از یک داوطلب اصلاح طلب خالص است. برای همین انتخاب در این جریان میان جهانگیری و یا پزشکیان است. البته در این جریان دو دیدگاه عمده مطرح است. نخست اینکه تحت هیچ شرایطی کاندیدای اجاره ای نداشته باشند و با کاندیدای اصلی شان به رقابت های انتخاباتی ادامه دهند. در برابر این دیدگاه هم در میان برخی از طیف های اصلاح طلبی این امکان است که در صورت لزوم از حامیان لاریجانی در رقابت با رئیسی باشند.
در واقع این دیدگاه اکنون مطرح است که حضور یک کاندیدای اصلاح طلب در انتخابات با عطف به ادامه حضور لاریجانی در نهایت می تواند نتیجه انتخابات را به نفع رئیسی رقم بزند. برای همین زمزمه هایی جدی برای مشخص شدن یک کاندیدا در رقابت با وی اکنون در میان اصلاح طلبان وجود دارد. لازم به ذکر است که ادامه مسیر و به خصوص مشخص شدن فرایند تایید صلاحیت ها و مهم تر از همه مناظره های انتخاباتی و نگرش افکار عمومی، تعیین کننده اصلی ائتلاف های انتخاباتی میان جریان های سیاسی کشور خواهد بود.
نظر شما