تلاش برای رهایی جنگل‌های ارسباران از آفت پروانه دم‌ قهوه‌ای

به گزارش ایرنا، جنگل های ارسباران به عنوان بزرگ ترین پهنه جنگلی آذربایجان شرقی با ۱۶۴ هزار هکتار وسعت در محدوده شهرستان های ورزقان، اهر، کلیبر و خداآفرین، از سال ۱۳۹۸ با آفتی به نام «پروانه دم قهوه ای» دست به گریبان بوده که در صورت عدم مدیریت می توانست تبعات جبران ناپذیری بر محیط زیست استان داشته باشد.

هر چند گفته می شود این آفت از سمت استان اردبیل به سمت جنگل های ارسباران در محدوده شهرستان های کلیبر، ورزقان و اهر شیوع یافته، اما آنچه در مقطع فعلی مهم می باشد، عزم و اراده نهادهای مسوول برای مبارزه با این آفت و ریشه کن کردن آن از  این پهنه جنگلی است که ۸۵ درصد از مجموع وسعت ۱۸۴ هزار هکتاری جنگل های آذربایجان شرقی را تشکیل می دهد.

از سوی دیگر در شرایطی که مبارزه با آفت «پروانه دم قهوه ای» در جنگل های ارسباران، سال گذشته به شکل مکانیکی و از بین بردن لانه آن صورت می گرفت که کار بسیار دشواری بود و فرآیند نابودی آفت به کندی پیش می رفت، امسال از هواپیمای ویژه محلول پاش برای نابودی این آفت استفاده می شود.  

 قرارداد محلول پاشی هوایی از نوع  «بی. تی»   که یک محلول بیولوژیکی بوده و هیچ‌گونه اثرات سوء  دیگری نسبت به گیاهان، درختان و سایر عناصر اکوسیستم جنگلی ندارد، فی ما بین اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی و شرکت هواپیمایی ویژه امضا شد.

برای انجام عملیات محلول پاشی در جنگل های ارسباران به منظور مبارزه با آفت پروانه دم قهوه ای، مجموعه ای از تمهیدات و زیرساخت‌ها از جمله فرودگاه لازم بود که این مهم با تلاش‌های شبانه‌روزی در محلی واقع در روستای سرای شهرستان هریس، محقق شد.

پراونه دُم قهوه ای چیست؟  

پروانه دُم قهوه ای، با نام علمیِ «(Euproctis chrysorrhoea (L»، آفت برگ خوار همه چیز خوار است که به درختان جنگلی و درختان میوه حمله می کند؛ پیش از این گونه ای از این آفت در جنگل های ارسباران تعیین شده است؛ بر اساس مطالعه زیست شناسی انجام شده در سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸در نقاط مختلف جنگل های ارسباران، حشرات بالغ این آفت از اواخر بهار ظاهر شده و پس از جفت گیری، پروانه ماده دستجات تخم خود را پشت برگ های میزبان قرار می دهد.

پس از دوره رشد جنینی، لاروهای سن اول از اوایل مرداد ماه ظاهر شده و در ابتدا از پارانشیم روی برگ ها تغذیه می کنند؛  این لاروها ضمن دو مرحله پوست اندازی و تغذیه به تدریج تا شروع فصل سرما با تنیدن تارهای ابریشمی لانه ای را ایجاد کرده و تا بهار سال بعد در داخل آن زمستان گذرانی می کنند. در بهار سال بعد لاروهای سن سوم زمستان گذران از لانه ها خارج شده و دوباره به تغذیه از برگ ها و جوانه ها شروع می کنند.

در بهار سال بعد لاروهای سن سوم بعد از دو تغییر جلد، در لابلای برگ ها به شفیره تبدیل می شوند؛ حدود ۲۰ روز بعد پروانه های بالغ ظاهر می شوند؛  بدین ترتیب آفت یک نسل در سال ایجاد می کند.

دشمنان طبیعی شناخته شده آفت «پروانه دم قهوه ای» در ارسباران شامل دو گونه عنکبوت شکارچی لارو، پنج گونه زنبور پارازیتوئید لارو و شفیره، یک گونه مگس پارازیتوئید لارو، یک گونه نماتد پارازیت لارو و نوعی عامل بیماریزای لاروها می باشند که نقش عمده ای در کنترل جمعیت آفت ایفا می کنند.

پروانه دم قهوه‌ای جنگل‌های ارسباران را تهدید می‌کند

نماینده مردم کلیبر، خداآفرین و هوراند در مجلس شورای اسلامی گفت: جنگل‌های ارسباران که هم طراز با جنگل‌های هیرکانی و زاگرس هستند، طی سال‌های اخیر دچار آفت پروانه دم قهوه‌ای و ابریشم باف شده‌اند.

حسین حاتمی افزود: بر این اساس اختصاص اعتبار ویژه برای مبارزه با این آفت‌ها، راه‌اندازی مرکز تحقیقات جنگل و مراتع ارسباران به مرکزیت شهرستان کلیبر و پایگاه اطفای هوایی اولویت صددرصدی دارد.

وی ادامه داد: لازم است به دلیل ارسال بالگرد محلول‌پاش از ستاد مدیریت بحران کشور و مدیریت عالی استان آذربایجان‌شرقی و نیز سایر مسوولان ذی‌ربط قدردانی ویژه‌ای داشته باشم.

استقرار ۲ فروند هواپیمای محلول پاش برای مبارزه با آفات جنگل های ارسباران

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان‌شرقی نیز گفت: آفات در حقیقت بخشی از فون جنگل است و در طول زمان همیشه به‌عنوان بخشی از اکوسیستم جنگل وجود داشته و در واقع زنجیره و شبکه غذایی موجود در جنگل‌های ارسباران را کامل می‌کند.

رحیم مهردادی‌ کجاباد اظهار کرد: آفات جنگل در هر پنج تا ۶ سال حالت طغیانی پیدا می‌کند، این حالت طغیانی که حدود یک تا سه سال طول می‌کشد، موجب ورود خسارت به  جنگل می‌ شود.

وی با بیان اینکه در حالت عادی، آفات به وسیله دشمنان طبیعی خود که در واقع بخشی از زنجیره غذایی هستند، کنترل می‌شوند، افزود: ولی در شرایط طغیانی، ضرورت دارد که آفت به روش‌های مکانیکی و بیولوژیکی مورد کنترل و مقابله قرار گیرد تا از آستانه خسارت‌زایی خارج شود و در ادامه دشمنان طبیعی بتوانند آن را کنترل کنند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه آفات موجود در جنگل‌های ارسباران درحال حاضر در شهرستان های اهر و هوراند از نوع پروانه دم قهوه‌ای بلوط است، گفت: این آفت در شهرستان‌های اهر و هوراند با عملیات مکانیکی یعنی جمع‌آوری لانه‌های زمستان گذران از آستانه خسارت خارج و تحت کنترل درآمده است.

مهردادی گفت: این عملیات در شهرستان اهر در سطح ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار و در شهرستان هوراند در سطح  یک هزار هکتار انجام و لانه‌های زمستان گذرانی جمع‌آوری و معدوم شده است.

وی در مورد آفت موجود در منطقه کلیبر یادآوری کرد: در جنگل‌های حوزه شهرستان کلیبر، آفت از نوع ابریشم‌باف ناجور است که در سال ۱۳۹۹ عملیات مکانیکی برای جمع‌آوری شفیره و لانه‌های زمستان گذران در سطح ۲ هزار هکتار انجام شد، ولی با توجه به تجربه‌ای که وجود داشت کارشناسان گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیبعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی و اعضای کارگروه تخصصی گیاه پزشکی اداره کل متشکل از اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز و محققان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی و متخصصان امر در اداره‌کل منابع طبیعی از ابتدای امسال جنگل‌های ارسباران را از نظرشیوع آفت وسطح گسترش مورد رصد و پایش قرار دادند.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه در سال‌جاری سطح گسترش آفات ابریشم‌باف ناجور قابل توجه بود، از این‌رو متعاقباً با تشکیل جلسه در محل استانداری به ریاست مدیرکل مدیریت بحران استان آذربایجان‌شرقی و با حضور همه دستگاه‌های اثرگذار، مقرر شد عملیات بیولوژیکی انجام گیرد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان‌شرقی ادامه داد: با لحاظ چرخه زیستی آفت ابریشم‌باف ناجور،   در مرحله اول ضمن تامین پودر «بی. تی» به مقدار سه و نیم تُن و انتخاب  پیمانکار، عملیات بیولوژیکی به صورت دستی در کانون شیوع آفت ابریشم‌باف ناجور آغاز شد و این عملیات هم اکنون در حال انجام می‌باشد در این مرحله مناطق جنگلی همجوار با باغات و سکونت‌گاه‌های انسانی و مزارع در اولویت قرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به سطح گسترش آفت،  با برگزاری جلسات هماهنگی و همکاری مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی و آماده‌سازی فرودگاه در منطقه «سرای» شهرستان هریس، ۲ فروند هواپیما در محل فرودگاه مستقر و عملیات محلول پاشی آغاز شد.  

مهردادی با بیان اینکه یکی از فاکتورهای دخیل در محلول‌پاشی هوایی،   شرایط آب و هوایی مساعد می‌باشد که در شرایط بارندگی و وزش باد امکان اجرای عملیات مقدور نخواهد بود، گفت: برابر قرارداد منعقده هواپیماهای محلول‌پاش در محل فرودگاه مستقر بوده و در شرایط آب و هوایی مساعد با لحاظ چرخه زیستی آفت ابریشم‌باف ناجور، عملیات محلول‌پاشی هوایی ادامه خواهد یافت.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه از سن ۳ لاروی آفت به بعد اثر محلول «بی. تی» کاهش می‌یابد، از این‌رو با نظر کارگروه تخصصی گیاه پزشکی متعاقباً عملیات مکانیکی به صورت جمع. آوری شفیره و در مهرماه سال‌جاری جمع‌آوری لانه‌های زمستان گذران که یکی از روش‌های موثر در کنترل آفات است، ادامه خواهد یافت.

آفات جنگل های ارسباران به صورت مستمر پایش می شود

سرپرست معاونت حفاظت و امور اراضی و رئیس کارگروه تخصصی گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز  اعلام کرد: جنگل های ارسباران به عنوان بازمانده دوران سوم زمین شناسی از ارزش و اهمیت ژنتیکی و تنوع زیستی فوق العاده ای برخوردار  بوده و این امر مسئولیت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری را در حفاظت از این پهنه جنگلی سنگین کرده است.

علی قنبری افزود: با توجه به اینکه جنگل یک اکوسیستم طبیعی است، باید تا قبل از رسیدن آفت به آستانه خسارت زایی از دخالت در جنگل خودداری کرد و اجازه داد آفت بوسیله دشمنان طبیعی خود کنترل شود.

وی ادامه داد: بدیهی است در صورت بروز حالت طغیانی آفت، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی برابر نظر و مصوبات کارگروه تخصصی گیاه پزشکی، اقدامات کنترلی و مقابله ای مقتضی را برای پایین آوردن جمعیت آن انجام  می دهد.

وی گفت: آفات جنگل های ارسباران به صورت مستمر مورد رصد و پایش قرار می گیرد و با توجه به نوع آفت و مرحله زیستی و میزان جمعیت آن، تدابیر لازم اتخاذ می شود که در این راستا هفته گذشته تعدادی از اعضای کارگروه تخصصی گیاه پزشکی اداره کل از جنگل های ورزقان بازدید کردند.  

سرپرست معاونت حفاظت و امور اراضی و رئیس کارگروه تخصصی گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی با اشاره به بازدید از جنگل های ارسباران در محدوده شهرستان های کلیبر و خداآفرین برای بررسی وضعیت آفت موجود از عزم همگانی برای مبارزه با آفات در آنجا خبر داد.