قطع برق صنایع در خراسان رضوی، غفلت‌ها و پیامدها

در این نشست که سه‌شنبه شب با عنوان "خاموشی برق، خاموشی تولید و توسعه کشور" با حضور نمایندگان بخش خصوصی، جمعی از مدیران و مسوولان دستگاه های متولی از شرکت برق و سازمان صنعت خراسان رضوی برگزار شد، هر یک از نمایندگان بخش تولید به اظهار گلایه های خود بابت قطع برق و خسارات ناشی از آن پرداختند.

دبیر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در این نشست گفت: در شرایطی که برق صنایع استان سه روز در هفته قطع می شود، چطور می توان از تولید حمایت کرد، ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار صراحت دارد که در زمان کمبود برق، گاز یا خدمات مخابرات، واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی نباید در اولویت قطع این خدمات قرار داشته باشند و شرکتهای عرضه کننده موظف هستند هنگام عقد قرارداد با واحدهای تولیدی اعم از صنعتی، کشاورزی و خدماتی، وجه التزام قطع برق یا گاز یا خدمات مخابرات را در متن قرارداد پیش بینی کنند.

علی کبیر افزود: نص این قانون تاکید می کند که چنانچه دولت به دلیل کمبودهای مقطعی به شرکتهای عرضه کننده برق یا گاز یا مخابرات اعلام کند بطور موقت جریان برق یا گاز یا خدمات مخابراتی واحدهای تولیدی (متعلق به شرکتهای خصوصی و تعاونی) قطع شود، موظف خواهد بود نحوه جبران خسارت های وارده به این شرکت ها ناشی از این تصمیم را نیز تعیین و اعلام کند.

وی ادامه داد: شرکت برق مدعی است که قطع برق به استناد مصوبه شورای تامین صورت می گیرد البته نباید فراموش کرد که در مصوبه این شورا ذکر شده که خسارت های ناشی از قطع برق باید به صنایع پرداخت شود.

دبیر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: وضعیت قطع برق در استانها یکسان نیست و در برخی استانها هفته ای یک روز و آن هم با اعلام قبلی صورت می گیرد اما برای خراسان رضوی قطع برق بیشتر است و در زمستان هم قطع گاز برای برخی صنایع خراسان رضوی رقم می‌خورد.

وی افزود: رویه شرکت برق در قطع انرژی، بخش تولید را با چالش جدی مواجه کرده و نوسانات برق نیز خسارت‌های بسیار به تجهیزات و خطوط تولید وارد کرده است.

سوء مدیریتها عامل بحران برق است

رییس کمیسیون بازار و پول و سرمایه اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: درگیر وضعیتی هستیم که صنایع مقصر آن نیستند بلکه سوء مدیریت ها و سودجویی‌هایی که پشت این قضیه وجود دارد به بروز چنین شرایطی منجر شده است.

محمدعلی چمنیان افزود: سال گذشته ۵۸ هزار مگاوات برق در کشور تولید شد و امسال به زحمت به ۵۴ هزار مگاوات می رسد و تولید برق هر سال در حال کاهش است.

وی ادامه داد: پارسال ارزش سهام یک نیروگاه ۱۰۰ برابر سودی بود که نیروگاه در سال داشت، برهمین اساس تمام هدف صاحب نیروگاه بر افزایش سود متمرکز شده بود، از سوی دیگر بهترین راه برای افزایش سود نیز کاهش هزینه های نگهداری است.

رییس کمیسیون بازار و پول و سرمایه اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: وقتی با چنین فضای سودبازی و بورس بازی در نیروگاه ها روبرو هستیم و سیستم رگولاتوری کارآمدی وجود ندارد و مشخص نیست که برای هزینه نگهداری چه میزان باید هزینه شود، چنین اتفاقاتی رخ می دهد.

وی افزود: با چنین رویکردی در مدیریت حوزه برق، شاهد کاهش تولید نیروگاه ها در طول سال هستیم، در حالی که باید سالانه ۱۰ درصد افزایش تولید برق در کشور داشته باشیم اما برعکس عمل شده و سالانه پنج درصد کاهش تولید داریم.

چمنیان ادامه داد: زمانی که تولید در سیستم برق کشور کمتر از میزان مصرف است، با فعالیت هر دستگاه استخراج رمزارز یا افزایش دمای هوا، بر شبکه توزیع فشار وارد می شود اما دلیل اصلی وضعیت کنونی برق، فعالیت دستگاه های استخراج رمزارز یا افزایش دمای هوا نیست، بلکه کاهش تولید و عدم برنامه ریزی برای افزایش آن است.

وی گفت: در تمام دنیا سیستم های متعدد برای ذخیره انرژی و ساختارهای متنوعی برای زمان اوج مصرف برق وجود دارد و این کار برعهده سیستم های توزیع است اما در کشور ما در این زمینه اقدامی صورت نگرفته و بهای این کم کاری ها را بخش صنعت می پردازد.

رییس کمیسیون بازار و پول و سرمایه اتاق بازرگانی خراسان رضوی افزود: آمارهای سال گذشته نشان می دهد اختلاف مصرف و تولید برق کشور، ۶۰ هزار مگاوات بوده است، امسال نیز برآورد مصرف تا ۷۵ هزار مگاوات در زمان اوج مصرف است، با این وضعیت باید سه برابر پارسال خاموشی برق داشته باشیم تا این افزایش مصرف را بتوان جبران کرد.

وی با اشاره به سرمایه گذاری نامناسب در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر ادامه داد: در تمام این سالها سریع ترین راه بهبود وضعیت تولید برق در ایران، تمرکز بر نیروگاههای گازی بوده و توجهی به انرژی های تجدیدپذیر نشده است اما هم اکنون همان گاز را هم نمی‌توان به شبکه رساند.

چمنیان گفت: در حال حاضر عنوان می شود که کمتر از یک درصد انرژی کشور از این محل تامین می شود در حالی که این انرژی به گاز و آب نیاز ندارد و اگر طبق برنامه ۱۰ تا ۲۰ درصد برق کشور از انرژی های تجدیدپذیر تامین می شد، امروز این مشکلات و قطع برق را نداشتیم، در چنین شرایطی که کشور با کمبود تولید برق مواجه است، چرا نمی توانیم جلو صادرات برق را بگیریم، اختیار چنین تصمیمی با چه فرد یا نهادی است؟

اجرا نشدن قانون هدفمندی یارانه ها

مدیر دفتر پژوهشهای اقتصاد و توسعه اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: به استناد ماده هشت قانون هدفمندی یارانه ها دولت مکلف است تا ۳۰ درصد از وجوه خالص ناشی از هدفمندی یارانه را برای تولید و اداره این بخش هزینه کند اما این اتفاق محقق نشده و بسیاری از قوانین حامی تولید نیز به اجرا درنیامده است.

سید محمد بحرینیان افزود: بانک مرکزی می گوید به تولید کمک کردیم اما تسهیلات و در مقابل نرخ سود این موضوع را گواهی نمی کند، آمار تسهیلات در سال ۱۳۸۴ نشان می دهد سهم بخش صنعت ۳۱.۶ درصد بوده که در سال ۱۳۹۷ به ۱۶.۲ درصد تنزل یافته، سهم بخش کشاورزی هم از پنج درصد به ۸.۷ درصد رسیده است.

وی درباره وضعیت سپرده های بانکی خراسان رضوی در سالهای اخیر نیز گفت: در این استان طبق آمار بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۹۹، مازاد سپرده های بانکی در بهمن ماه، ۵۳ هزار میلیارد تومان و در اسفند ۱۳۹۸ حدود ۴۹ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

مدیر دفتر پژوهشهای اقتصاد و توسعه اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: سرمایه گذاری در بخش صنعت کشور از سال ۱۳۹۰ رو به کاهش بوده است و انجمن تولیدکنندگان رمزارز هم مدعی‌ است که ما صنعت رمزارز را اداره می کنیم و مجوز آنها هم از سوی وزارت صنعت، معدن و کشاورزی صادر می شود.

وی افزود: قوانین بهبود محیط کسب و کار و هدفمندی یارانه ها در قطع برق از اول خرداد به سخره گرفته شده و برای تصمیم گیری در این زمینه از تشکلهای بخش خصوصی و به ویژه اتاق بازرگانی نظرخواهی نشده است درحالی که در تهران و کرج وضعیت این گونه نیست.

بحرینیان ادامه داد: برای صنایع تهران در حد یک ساعت قطع برق اتفاق افتاده است اما در خراسان رضوی برنامه قطع ۱۲ ساعته برای سه روز هفته اعلام شده و حتی بیش از آن عمل می شود.

قوانین خوب اجرا نمی شوند

عضو هیات مدیره کانون کارفرمایان خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: مشکل اصلی عدم اجرای قوانین است زیرا اگر قوانین در حوزه تولید برق اجرا شده بود اکنون با مشکل کمبود تولید مواجه نمی شدیم.

رضا اسماعیل پور افزود: ایجاد یک نیروگاه هزار مگاواتی ۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه دارد و ساخت آن چهار سال زمان می برد، از سوی دیگر نیروگاه خورشیدی ۱۰۰ کیلوواتی فقط در میانه روز پاسخگوی نیاز تامین برق است، ساخت سه نیروگاه هزار مگاواتی در دست ساخت که یکی از آنها در سبزوار قرار دارد نیز نیمه تمام باقی مانده است.

وی ادامه داد: طبق قانون تولید برق در کشور باید سالانه هشت درصد معادل پنج هزار مگاوات افزایش یابد که این مهم در طول سالهای گذشته به خوبی اجرا نشده است.

عضو هیات مدیره کانون کارفرمایان خراسان رضوی گفت: یکی از طرحهای خوب دولت ایجاد نیروگاه های پراکنده بود که اجرای آن توسعه نیافت، براساس قانون شهرک صنعتی می تواند زمین رایگان برای ایجاد نیروگاه پراکنده ۲۵ مگاواتی اختصاص دهد لذا باید اجرای این طرح بار دیگر در دستور کار قرار گیرد.

وی افزود: قیمت هر مگاوات برق در دنیا ۸۳ دلار اما قیمت هرمگاوات برق در ایران ۸۰ هزار تومان است که تفاوت این قیمت مشکلاتی را دامن زده است.

غفلت بخش خصوصی از سرمایه گذاری در برق

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق مشهد نیز در این نشست گفت: طی چند سال گذشته بهای انرژی در کشور ثابت مانده و از سال ۹۳ تا ۹۸ نیروگاه ها، برق ۵۰ تومانی تولید می کنند در حالی که صنایع در این سالها نرخ ارایه خدمات خود به نیروگاه ها را افزایش داده اند.

امیر طالبی افزود: طی سالهای گذشته صاحبان صنایع خیالشان راحت بوده که شرکتهای برق، برق مطمئن را تولید و در اختیار بخش صنعت قرار می دهند لذا هیچ گاه برای ایجاد برق اضطراری سرمایه گذاری نکرده اند تا در مواقع قطع برق آن را وارد مدار کرده و استفاده نمایند.

وی ادامه داد: موتورهای دیزل بازگشت سرمایه خوبی دارند که بین ۱.۵ تا سه سال است، چرا بخش صنعت در طول سالهای گذشته به صنعت برق کمک نکرده، نیروگاه نخریده یا برای ساخت آن سرمایه گذاری انجام نداده است؟  صاحبان صنایع باید در حوزه ایجاد زیرساختها برای صنعت برق همکاری می کردند، در مقابل صنعت برق نیز به آنها پاداش می داد.

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق مشهد گفت: زمستان پارسال هنگام بروز مشکل در تامین گاز، ابتدا گاز نیروگاه ها قطع شد که آنها ناگزیر به استفاده از گازوئیل شدند، گازوئیل عمر قطعات نیروگاهی را ۱.۵ برابر کاهش می دهد، چرا بخش خصوصی و فعالان اقتصادی حداقل در حوزه گاز سرمایه گذاری نکردند که گاز بیشتری به خراسان رضوی منتقل کنند تا هم خود و هم نیروگاه ها از این موضوع منتفع شوند؟

وی افزود: تحریم ها فشار بسیار بر صنعت برق وارد کرده و باعث نیمه تمام ماندن پروژه های نیروگاهی مانند نیروگاه هزار مگاواتی سبزوار شده که تاکنون موفق به تامین قطعات آن نشده ایم.

مسوولیت تولید برق را بر دوش بخش خصوصی نگذارید

نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: هرجا نسبت به قطع برق بخش تولید، انتقادی مطرح می شود، مسوولان از اهمیت و ضرورت سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه سخن به میان می آورند، یک سرمایه گذار باید انرژی و هزینه فراوان برای ایجاد یک کسب و کار در ایران صرف کند.

حسین محمودی خراسانی افزود: رسالت دولت، تامین زیرساخت های لازم برای سرمایه گذار است چرا مسوولیت تولید برق و سرمایه گذاری در این حوزه نیز به دوش بخش خصوصی گذاشته می شود؟ نمی توان از یک صنعتگر انتظار داشت که همه ابزارها و ظرفیت های مورد نیازش را خود تولید و تامین کند.

وی ادامه داد: قطع برق در بخش صنعت به معنای توقف خط تولید و ایجاد مشکلهای بعدی برای بازارهای هدف است. نمی توان با توجیه شرایط، از بحرانی که در این بخش ایجاد شده، چشم پوشی کرد.

عدم حمایت کافی، دلیل بی رغبتی در سرمایه گذاری برق

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: پارسال ۵۸ هزار مگاوات برق در استان تولید شد و پیک بار را گذراندیم اما امسال از اردیبهشت خاموشی داشتیم که این وضعیت بی سابقه است.

محسن شادمان افزود: هم اکنون بیش از پنج هزار مگاوات کمبود برق در استان داریم، صنایع حاضر نیستند در حوزه نیروگاه سرمایه گذاری کنند زیرا حمایتی در این زمینه وجود ندارد.

وی ادامه داد: تفکر ما درباره صنعت برق اشتباه بوده است لذا اقتصاد صنعت برق باید اصلاح گردد و تا زمانی که این صنعت خودکفا نشود، به جایی نمی رسد و سرمایه گذاریها در آن حداقلی خواهد بود، نتیجه این می شود که خروجی این صنعت، نمی تواند نیاز جامعه را تامین نماید.

رییس هیات مدیره سندیکای صنعت برق خراسان رضوی گفت: یکی از دلایل وضعیت موجود، عدم سرمایه گذاری و زمینه سازی برای سرمایه گذاران در صنعت برق است، مجلس شورای اسلامی که در این زمینه قانون گذاری نکرده است در این زمینه به دولت حمله می کند.

وی افزود: طلب پیمانکاران و تولیدکنندگان برق پرداخت نشده و با توجه به قیمت اندک برق، توجیهی برای سرمایه گذاری در این حوزه وجود ندارد.

شادمان ادامه داد: طی پنج سال گذشته در بخش خانگی به شدت مصرف برق افزایش یافته اما در هنگام قطع برق هم راستا با همه تحریم ها، اول برق بخش صنعت را قطع می کنند، امیدواریم مجلس متوجه شود که این صنعت زیربنایی رو به نابودی است و باید راهکاری برای آن اندیشیده شود.

پیگیری قضایی برای جبران خسارتهای ناشی از قطع برق صنایع

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: خانه صنعت در مکاتبه با دستگاه قضایی و استانداری، پیگیر دریافت خسارتهای وارده به صنایع استان است زیرا وقوع خاموشی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ برابر هزینه های تولیدی خسارت به بار می آورد.

حسین خانی زاده افزود: خانه صنعت خراسان رضوی اعلام کرده است هر واحد صنعتی که به دلیل قطع برق دچار خسارت شده، به این خانه مراجعه کند تا پیگیر جبران خسارت هایش باشیم.

وی ادامه داد: طبق آمارها، ۱.۵ برابر مقدار مصرف، باید تولید برق در استان داشته باشیم، این کمبود بحران‌ زا است و رویه موجود عامل بروز خسارت‌های جدی برای بخش صنعت استان است.

رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: ماشین آلات صنعتی در ۱۰ رو گذشته به دلیل نوسانات برق به شدت صدمه دیده است.

غلامعلی رخصت افزود: برای یکی از واحدها ۴۸۰ میلیون تومان هزینه شد تا سیستم ها بعد از قطع برق تعمیر گردد و در بنگاه تولیدی دیگری فقط در طول یک شب ۱۰ تا ۱۵ اینورتر تعویض شد تا کارخانه بتواند تا صبح فعالیت کند.

وی ادامه داد: سوال ما از وزارت نیرو این است که آیا کمبود بارندگی و گرما را از قبل نمی شد پیش بینی کرد تا برای جلوگیری از این وضعیت در توزیع برق برنامه ریزی شود؟ چرا از برق صنعتی و خانگی برای استخراج رمزارز استفاده می شود؟ آنچه در حوزه قطع برق صنایع استان انجام شد، فاجعه بزرگی بود و تداوم افول بخش تولید را منجر شد.

عدم شناخت درست شرکت برق از فیدرها

دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: افزایش فناوری در کنار بهینه سازی مصرف انرژی، میزان تقاضا برای انرژی برق را نیز افزایش می دهد لذا سالانه شاهد رشد مصرف برق در کشور خواهیم بود.

امیرمهدی مرادی افزود: نابسامانی در مدیریت برق و قطع آن، خسارتهای جبران ناپذیر به واحدهای صنعتی خراسان رضوی وارد کرده است، تاکنون بیش از ۵۰ مکاتبه مبنی بر ایجاد این خسارات به صنعت استان به انجمن مدیران صنایع اعلام شده که در حال جمع بندی کل خسارتهای ناشی از این موضوع هستیم.

وی ادامه داد: با یکبار قطع و وصل شدن برق و نوسان آن خسارتهای چندین میلیاردی به ماشین آلات و تاسیسات برق وارد می شود، از سوی دیگر، به خاطر قطع برق مداوم و غیرقابل برنامه ریزی، تولید غیراقتصادی واحدها نیز رخ داده است.

دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با بیان اینکه فیدرهای صنعتی توسط شرکتهای برق شناخته شده نیست گفت: بسیاری از فیدرهای برق علاوه بر تغذیه بخش صنعت، حوزه خدمات و بخش خانگی را نیز تغذیه می کنند، شرکت توزیع برق مشهد مدعی است که قوی ترین مجموعه را دارد اما فیدرها را نمی شناسند.

وی افزود: در موضوع قطع برق، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل کجا هستند، چرا هنوز فیدرها شناسایی نشده است؟

مرادی ادامه داد: زمستان پارسال نیز برق برخی صنایع خراسان رضوی قطع شد، امسال اگر زمستان سردی داشته باشیم، گاز نیروگاه ها به طور کامل تامین نخواهد شد و به ناچار صنایع دوباره دچار قطع برق می شوند.

وی گفت: انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی در صورتی که شرکت توزیع برق حمایت کند و واحدهای صنعتی به تعهدات خود عمل کنند، این انجمن در قالب فعالیت دانش بنیان فیدرهای واحدهای تولیدی را شناسایی کرده و به هر واحد صنعتی متناسب با وضعیتش، برنامه قطع برق می دهد.

قطع برق مربوط به کل کشور است

سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: قطع برق به کل کشور اختصاص دارد و فقط مختص خراسان رضوی نیست حتی برخی شهرها دو یا سه بار در روز قطع برق دارند که آمار آن موجود و قابل تطبیق است.

عباس آذری افزود: قطع برق شامل همه نقاط مشهد نبوده است زیرا برق برخی نقاط حساس مانند مراکز درمانی و امنیتی قطع نشده و به تبع آن منطقه اطراف این نقاط دچار خاموشی نشده اند، لذا تبعیضی در بین مشترکان برق در برخورداری یا قطع برق لحاظ نشده است.

وی ادامه داد: جدول زمان بندی قطع برق هفته جاری در روز یکشنبه اصلاح شد و از آن روز هیچ انحرافی از این برنامه صورت نگرفته و طبق آن عمل شده است.

سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی گفت: قطع برق خارج از برنامه روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته که برای صنایع رخ داد، ناشی از افت فرکانس در کشور بود که ناگزیر به قطع پست های برق شدیم نه برق واحدهای صنعتی.

وی افزود: نیروگاه توس یا نیروگاه فردوسی مشهد یک پست فوق توزیع دارد که هر کدام از این پستها ۱۲ فیدر دارد و در مجموع ۲۴ فیدر، برق شهرک صنعتی توس را تامین می کند، برق این پستها در هفته گذشته توسط مرکز کنترل برق کشور قطع شد.

آذری با بیان اینکه شبکه برق، سراسری و به هم متصل است ادامه داد: تراز تولید و مصرف برق در خراسان بزرگ یکسان است، چند روزی است که یک واحد تولید ۱۵۰ مگاواتی برق نیروگاه فردوسی وارد مدار شده و از روز گذشته نیز واردات ۱۴۰ مگاوات برق از ترکمنستان آغاز شده است.

وی گفت: شبکه برق سراسری، یک شبکه ۴۰۰ کیلوولت بهم پیوسته و مانند دومینو است که اگر قطع برق در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته رخ نمی داد، کل شبکه کشور "بلک اوت" می شد و دچار خاموشی سراسری می شدیم لذا ناگزیر به قطع برق صنایع استان بودیم.

سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی افزود: از پنجشنبه هفته گذشته شرکت توزیع برق مشهد و خراسان رضوی مدیریت برق را برعهده گرفته و شبکه به حالت پایدار درآمده و در حال پیشروی با برنامه ریزی هستیم و مشکل فرکانس نیز در شبکه نداریم.

سهم ۷۵ درصدی صنایع در دستگاههای غیرمجاز استخراج رمزارز

وی ادامه داد: طی ۲ دهه گذشته، رشد سالانه مصرف برق در کشور بین سه تا پنج درصد بوده اما امسال از ۱۶ فروردین ماه مصرف برق در کشور به یکباره ۲۳ درصد افزایش یافت که غیرقابل تصور بوده است.

آذری دستگاه های غیرمجاز استخراج رمزارز را یک معضل اساسی برای صنعت برق کشور دانست و گفت: ۲ تا ۶ هزار دستگاه غیرمجاز استخراج رمزارز در کشور وجود دارد که ۷۰ درصد آنها در بخش صنعت مستقر است و هیچ کدام از آنها مجوز فعالیت قانونی ندارند.

وی افزود: از یکشنبه هفته جاری مجوزی از دادستان خراسان رضوی گرفته شده تا بتوان به صورت قانونی وارد واحدهای صنعتی شد و دستگاه های غیرمجاز استخراج رمزارز را از آنها جمع آوری نمود.

سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی ادامه داد: هم اینک ۹ هزار و ۸۰۰ مگاوات کمبود تولید برق در کشور وجود دارد، میزان ۱۲ هزار مگاواتی تولید برق نیروگاه های برق آبی کشور به پنج هزار مگاوات رسیده که فقط در شب وارد مدار می شود لذا شبها مشکل کمتری در تامین برق داریم.