«رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی چند روز پیش گزارشی از فعالیت های هسته ای ایران در اختیار شورای حکام قرار داد. در بخشی از این گزارش آمده که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به ۱۶ برابر سقف مجاز در توافق بین تهران و قدرت های جهانی رسیده است. همچنین آژانس تخمین زده است که این ذخایر بالغ بر سه هزار و ۲۴۱ کیلوگرم است ولی نمی‌تواند رقم دقیق را اعلام کند. لازم به ذکر است که سقف تعیین شده برای اورانیوم غنی شده ایران ۲۰۲ کیلوگرم است. گزارش گروسی با واکنش «علی اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی و نیز «کاظم غریب‌آبادی» نماینده دایم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی مواجه شد.
غریب‌آبادی نامه صالحی را در صفحه توییتر خود منتشر کرد که در آن رییس سازمان انرژی اتمی خطاب به گروسی نوشته بود: در زمینه مسایل پادمانی، ایران تا کنون بیشترین تلاشش را برای همکاری واقعی با آژانس انجام داده و شفاف سازی ها و پاسخ های لازم را ارایه کرده است. از آمادگی آژانس برای مشارکت در تلاشی کنش گرایانه و متمرکز برای حل و فصل بدون تاخیر مسایل استقبال می‌کنیم. صالحی همچنین نوشته بود که «نظر به این که تاریخ تفاهم نامه فنی در ۲۴ مه به پایان رسید، ایران تصمیم گرفت آن را تمدید نکند، در ضمن ما تصمیم گرفتیم به ثبت یک ماهه [اطلاعات] ادامه بدهیم تا فرصت دیگری برای به نتیجه رساندن مذاکرات فنی با آژانس فراهم شود.»
از طرفی غریب آبادی، کاهش همکاری ایران و آژانس را به مصوبه مجلس شورای اسلامی پیوند داد و نوشت: «آنچه که ایران انجام داده، در راستای اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت بوده است.»
نمایندگان مجلس شورای اسلامی آذرماه سال گذشته(۱۳۹۹) ، کلیات و جزییات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را به تصویب رساندند که پس از تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل و از سوی دولت لازم الاجرا شد. تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد، ذخیره سالانه حداقل ۱۲۰ کیلوگرم از این نوع اورانیوم در داخل کشور، افزایش سانتریفیوژ های نسل جدید و محدود سازی نظارت بازرسان آژانس تنها چند مورد از بندهای آن به شمار می رفت.
تنها چند روز قبل از پایان ضرب الاجل مجلس به طرف غربی برای لغو تحریم ها ذیل قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، دولت ایران و آژانس توافقی امضا و بیانیه ای در این باره منتشر کردند. بر پایه این بیانیه، اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی‌های برجامی به طور کامل متوقف و صرفا تعهدات پادمانی ایران اجرا می‌شود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچگونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمی شود.
بر اساس این توافق، آژانس به فعالیت های «ضروری» خود برای راستی آزمایی و نظارت بر مراکز هسته ای ایران ادامه خواهد داد. مقصود از تداوم راستی آزمایی و نظارت ضروری که در بند ۲ بیانیه آمده، این است که «ایران به مدت سه ماه اطلاعات برخی فعالیت ها و تجهیزات نظارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت. در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسی نخواهد داشت و اطلاعات منحصرا نزد ایران باقی می ماند. چنانچه ظرف سه ماه تحریم ها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس می گذارد، در غیر اینصورت اطلاعات برای همیشه پاک خواهد شد.»
نکته مهمی که در این توافق وجود داشت، ضرورت محرمانه ماندن اطلاعات مندرج در پیوست توافق بود. سازمان انرژی اتمی کشورمان اعلام کرد به دلیل ملاحظات حفاظتی درباره تاسیسات هسته‌ای، پیوست توافق با آژانس محرمانه می‌ماند و منتشر نمی شود. بدین ترتیب مشخص نخواهد بود که ایران اطلاعات کدام تاسیسات را منحصرا نزد خود نگه خواهد داشت و آژانس فعالیت‌های نظارتی خود را در کدام بخش ادامه خواهد داد.
از آنجا که احیای برجام و لغو تحریم ها تا موعد سه ماهه یعنی اول خرداد تحقق نیافت، شاهد تمدید یکماهه این توافق از ابتدای خرداد تا انتهای این ماه بودیم. از نگاه ناظران، ایران در سال های پساخروج ترامپ از برجام نشان داده که در عملیاتی سازی هشدارهای خود جدی است همان گونه که به هشدار خود در پنج گام کاهنده با هدف متوازن سازی تعهدات جامه عمل پوشاند.
اینک که مذاکره کنندگان هسته ای پنجمین دور از گفت وگوهای خود را در وین پایتخت اتریش سپری می کنند، گزارش آژانس تلنگری به طرف غربی برای لغو تحریم ها و احیای برجام است. البته بسیاری از مقامات در هر دو طرف به نتیجه نهایی مذاکرات خوشبین اند و بر این باورند که پیش از پایان دولت دوازدهم توافق هسته ای احیا خواهد شد. در همین پیوند «علی ربیعی» سخنگوی دولت روز سه‌شنبه ۱۱ خرداد با اشاره به اختلافات جزیی باقی مانده در مذاکرات، تاکید کرد: «ما بسیار امیدواریم که تا پیش از انتقال تصدی دولت بتوانیم احیای کامل برجام را اعلام کنیم.»
نظر شما