نفسی تازه در سایه خاطرات تلخ کرونا

بیشترین تاثیر از شیوع این ویروس در جامعه، بعد عاطفی و روابط اجتماعی بود چرا که لازمه پیشگیری و مقابله با این ویروس به دلیل قدرت سرایت و انتقال پذیری، محدود کردن روابط خانوادگی و اجتماعی و فاصله گذاری است.

محدود کردن ارتباط نزدیک و استفاده از ماسک که تنها راه مقابله با این ویروس قلمداد می‌شد وحشت زیادی را در دل مردم به وجود آورد؛ از سوی دیگر کم شدن روابط عاطفی و احساسی اثرات روحی و روانی زیادی را بر روی مردم گذاشت.

حضور در هر میهمانی، دورهمی و یا هر مکان شلوغ دیگر می‌توانست خطر ابتلا به کرونا را به دنبال داشته باشد و حتی ناچار بودیم از نزدیک‌ترین عزیزانمان مانند پدر و مادر فاصله بگیریم که خدای ناکرده داغدار عزیزی نشویم.

 ترکیبی از محدود شدن روابط عاطفی، خانه نشین شدن مردم بدون تفریح، ترس از خرید برای نیاز روزانه و لزوم ضد عفونی کردن خریدها و استفاده از ماسک، ترس از ابتلا و خطر مرگ و میرعزیزان اثرات نامطلوبی بر روح و روان مردم گذاشت به گونه‌ای که حتی باعث اختلافات خانوادگی بین برخی از زوج‌ها و پایین آمدن آستانه تحمل افراد َشد.

حساسیت‌های بهداشتی در خانه و محیط کار و تذکر دادن به یکدیگر نیز گاهی برای برخی خوشایند نبود و باعث بروز تنش و یا اختلاف می‌شد.

برگزاری هرگونه جشن از جمله عروسی و دورهمی‌ بزرگ نیز خطر ابتلا به این بیماری را دو چندان می‌کرد بنابراین مردم ناچار شدند از این گونه مراسم‌ها صرف نظر کنند و یا آن را به زمانی دیگر موکول کنند که برای زوج جوانی که می‌خواهد تشکیل زندگی دهند خاطره خوبی نبود.

کرونا عزیزان زیادی را از ما گرفت که علاوه بر تحمل غم از دست دادن، برگزاری هرگونه مراسم نیز ممکن نبود و خانواده‌های داغدار از همراهی و همدردی دوست و فامیل نیز محروم می‌شدند و خود نیز نمی توانستند آن گونه که باید غم خود را تکسین دهند.

اما چاره ای نبود؛ مردم باید به خاطر حفظ جان خود و عزیزان این وضعیت را تحمل می‌کردند به امید اینکه هر چه زودتر راهی برای نجات از این ویروس یافت شود.

چشم امید مردم به دانشمندان و محققان برای کشف درمان و یا واکسنی برای این ویروس ناشناخته بود تا از این وضعیت رهایی پیدا کنند چون با گذشت زمان تحمل مردم کمتر و رعایت اصول بهداشتی سخت تر می‌شد.

اما حالا پس از گذشت بیش از ۱۶ ماه از شیوع این ویروس، چند ماهی است که واکسن کرونا یافت شده و امید است بعد از واکسینه شدن مردم زندگی رنگ و رویی تازه به خود بگیرد و به زندگی عادی خود برگردیم.

اما این مساله مطرح است که کرونا تا چه میزان روح و روان و رفتارهای اجتماعی ما را درگیر کرد و چگونه می‌‎‍‌توان از تبعات آن در امان ماند تا یک زندگی با تنش کمتر داشته باشیم و در صورت ایمن شدن از این بیماری دوباره با روحیه شاد و قوی به زندگی عادی خود برگردیم.

تاثیر روحی کرونا در تمام اعضای یک خانواده

یکی از بهبود یافتگان کرونا از اثرات روحی و روانی این بیماری می‌گوید: قبل از ابتلا به این بیماری انرژی و تمرکز زیادی در زمان انجام کارها داشتم اما امروز بعد از گذشت شش ماه هنوز به وضعیت روحی قبل برنگشته ام و به زمان نیاز دارم.

علی معرف افزود: از آنجا که پدرم را به دلیل ابتلا به این بیماری از دست دادم، نگرانی و ترس برای مادرم ذهن مرا آشفته کرده به گونه‌ای که با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی اما دچار حساسیت‌های زیادی شده‌ام و البته اخیر با تزریق واکسن مادرم تا حدی آسودگی خاطر برایم ایجاد شده است.

وی گفت: مادرم به دلیل شوک از دست دادن همسرش از نظر روانی بسیار آسیب دید که اثرات آن هنوز در زندگی ما باقی است.

معرف ادامه داد: اگر یک روز از نظر کرونا ایمن شویم همچنان اصول بهداشتی را شاید به شکلی نرم تر رعایت می‌کنم و ارتباطات نیز مانند گذشته نخواهد بود چون بعد از گذراندن این دوران داشتن فکری آسوده به سختی ممکن می‌شود.

این فرد بهبود یافته از کرونا ادامه داد: این اتفاق که یک روز براثر شیوع یک بیماری عزیزی را از دست دادیم همیشه در ذهن ما باقی خواهد ماند.

اظهارنظر یک روان درمانگر

یک روان درمانگر اختلالات اضطرابی و خلقی دراین خصوص می‌گوید: با شیوع کرونا در روند عادی و برنامه‌های روتین زندگی گذشته ما تغییراتی ایجاد شد و نداشتن دانش و اطلاعات لازم ازاین بیماری مشکلات زیادی را در زندگی مردم به وجود آورد.

عسل سینایی افزود: داشتن اطلاعات لازم باعث می‌شود این مشکلات را به شکل مثبت هدایت کنیم تا از تبعات منفی آن در امان بمانیم.

وی ادامه داد: قرنطینه و کاهش ارتباط باعث شد افراد جامعه اختلال افسردگی و وسواس‌هایی را در بهداشت و افکار خود تجربه کنند که اثرات منفی را در روند کارهای روزمره و سلامت جسم به دنبال داشته است و همچنین استرس و نگرانی از دنبال کردن اخبار منفی کرونا می‌تواند پیامدهای جبران ناپذیری را برخانواده ها وارد کند.

سینایی گفت: آگاهی نداشتن از وقوع اتفاقات افراد را دچار اضطراب می‌کند و اثر عمیق تری نسبت به استرس برجا می‌گذارد که باعث تپش قلب، دلشوره و نگرانی خواهد شد و علاوه بر روان جامعه بر جسم افراد نیز اثر می‌گذارد بنابراین باید اطلاعات خود را در خصوص این بیماری افزایش دهیم تا هیجانات خود را کنترل کنیم.

این روان درمانگر اختلالات اضطرابی و خلقی بیان کرد: از آنجا که به دلیل شرایط کرونا زوج‌ها ساعات بیشتری در منزل هستند ممکن است مشکلاتی در رابطه به وجود آورد که تاثیر مستقیم بر فرزندان دارد و به دنبال آن بر کیفیت کار در جامعه می‌گذارد.

وی گفت: بنابراین اثرات منفی این دوران علاوه بر خانواده، در سطح جامعه، روابط عمومی و کیفیت و بازدهی کاری افراد مشاهده شده و ناامیدی و افسردگی در جامعه مشهود می‌شود.

سینایی ادامه داد: مشکل قرنطینه کرونا به اندازه بحران سیل و زلزله حتی بیشتر می‌تواند در سطح جوامع مشکل ایجاد کند.

این روان درمانگر افزود: افراد با سابقه بیماری قلبی و روحی و روانی که دچار وسواس‌های فکری و عملی هستند حتی اگر درمان شده باشند در شرایط کرونا امکان عود بیماری آنها وجود دارد.

وی توصیه کرد: هیجاناتی مانند غم، ترس و شادی به عنوان ساختار تشکیل دهنده شخصیت باید کنترل شوند چون زمانی که اخبار منفی و مرگ و میر را بیش از اندازه دنبال کنیم اثرات منفی بر روی هریک از افراد خانواده نمایان می‌شود.

سینایی افزود: محدود کردن افراد به ویژه کودکان در کرونا باعث حبس شدن انرژی آنها می‌شود و با توجه به اینکه افراد انرژی خود را به اشکال مختلفی تخلیه می‌کنند باید به سمت روشی خلاقانه هدایت شوند.

تمرکز بر آموزش خانواده

این روان درمانگر گفت: آموزش تنظیم هیجانات منفی به خانواده بهترین توصیه است که توسط خودشان سخت عملی می‌شود اما می‌توان از مشاور کمک گرفت تا از ایجاد تنش و استرس در امان باشند.

وی بیان کرد: اگر برروی آموزش خانواده تمرکز کنیم میزان استرس خانواده کاهش یافته و می‌توان از این شرایط به شکل مثبت و برای شکوفا شدن خلاقیت استفاده کرد.

سینایی ادامه داد: وقتی خانواده به سلامت روحی خود فکر کند به خانواده های دیگر نیز تسری می‌یابد و سطح سلامت جامعه حفظ می‌شود.

تغییر رفتارهای اجتماعی بعد از کرونا

یک جامعه شناس نیز در این خصوص می‌گوید: شاید یکی از مسایلی که در قرن بیست و یکم به عنوان رویدادی غافلگیرکننده در تاریخ به یادگار خواهد ماند ویروس کرونا است.

دکتر امیرحسین زندی افزود: شاید بعد از واکسیناسیون و البته کمی سرخوشی از نجات، یادآوری تلفات پزشکان، پرستاران، دوستان و آشنایان به‌ مراتب برای ما سخت تر از روزهای کرونایی خواهد بود و یاد آنها تا سال ها در زندگی ما وجود خواهد داشت چرا که دسترسی به اخبار و اطلاعات فیلم و عکس بسیار راحت‌تر از اوایل قرن بیستم و دوران آنفولانزا ست و ما با این خاطرات زندگی خواهیم کرد.

وی افزود: بی‌شک پس از از بین رفتن ویروس کرونا بسیاری از رفتارهای اجتماعی ما تغییر خواهد کرد و ما به عقب بر نخواهیم گشت.

زندی ادامه داد: از آنجا که میزان مشاجره و ناراحتی‌ خانوادگی با توجه به گزارشات و تحقیقات صورت گرفته از طریق روانشناسان و جامعه شناسان در دوران کرونا بالاتر بود، بشر اهمیت ارتباط فامیلی و خانوادگی را بیشتر درک کرد.

اقدامات بهداشت خوزستان در راستای التیام روحی بازماندگان متوفیان کرونا

در این میان مرکز بهداشت خوزستان نیز تلاش کرد در راستای کاهش آلام بازماندگان متوفیان کرونا مشاوره‌های سوگواری را با حضور کارشناسان روانشناسی برگزار کند.

به گفته رییس مرکز بهداشت خوزستان، کارشناسان روان شناسی شاغل درمراکزخدمات جامع سلامت در سطح مراکز بهداشت شهرستان‌های تابعه، به بازماندگان متوفیان ناشی از ویروس کرونا مشاوره سوگواری ارایه کردند.

سید محمد علوی افزود: از دست دادن عزیز با واکنش‌های متفاوتی همراه است که به طور طبیعی پس از فقدان رخ می‌دهند؛ بعضی از مردم قادرند که با این رویداد کنار آیند و با انجام عزاداری و سوگواری به سازگاری برسند، اما بعضی دیگر درجه بالایی از پریشانی را به دنبال سوگ تجربه می‌کنند که نیاز به مشاوره روان شناختی پیدا می‌کنند.

وی ادامه داد: دربحران جهانی بیماری کووید – ۱۹ باتوجه به شرایط خاصی که جهانیان با آن درگیرند، متاسفانه افراد زیادی عزیزان خود را از دست داده‌اند و خود و سایر افراد خانواده نیز، درمعرض خطر بیمارشدن هستند.

علوی گفت: این وضعیت خطر ایجاد سوگ پیچیده یا عارضه‌دار را مهیا می‌کند و در این صورت نیاز به مداخله درمانی در سوگ وجود دارد و مشاوره سوگ به عنوان اقدام پیشگیری و مداخله زودهنگام برای این سوگواران که درخطر ایجاد سوگ پیچیده هستند، انجام گرفت.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور توضیح داد: نشست‌های مشاوره سوگ بین سه تا پنج نشست برای افراد یا فرد خانواده که نیازمند این مداخله باشند صورت پذیرفت.

وی گفت: همچنین تماس با خانواده متوفی توسط کارشناسان روان شناسی شاغل در مراکز خدمات جامع سلامت به صورت تلفنی، برای همدلی و دعوت به مشاوره به انجام رسید.

هم اکنون ۲ شهرستان خوزستان در وضعیت قرمز، ۱۴ شهرستان نارنجی و ۱۱ شهرستان زرد کرونایی هستند.

به گفته رییس مرکز بهداشت خوزستان تاکنون حدود ۳۰۰ هزار نفر در خوزستان به ویروس کرونا مبتلا شده و حدود ۶ هزار نفر نیز در استان بر اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست داده‌اند.