«بهارانه کتاب ۱۴۰۰»؛ نگرانی کتابفروشان از پایان فصل سبز

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بهارانه کتاب ۱۴۰۰، نخستین دوره از طرح های تخفیفی برای مخاطبان کتاب در بیش از ۸۵۰ کتابفروشی در سراسر کشور در حال برگزاری است، این رویداد فرهنگی فرصتی شد که به کتابفروشی مناطق مختلف تهران سری بزنیم و با کتابفروشان گفت و گو کنیم. 

کتابفروشان؛ غمگین اما امیدوار

بهارانه کتاب، امسال نیز چون دوره های گذشته، ویژگی های بسیار مهمی داشته که برای کتابفروشان و ناشران، کارآمد بوده است. این طرح فصلی توانسته آسیب های ناشی از کرونا و مشکلات اقتصادی را تا حدی برطرف کند اما کتابفروشان، هنوز هم در شرایط قابل قبولی نیستند. 

در سراسر کتابفروشی مولی، پوستری که نشان دهنده طرح بهارانه باشد، وجود نداشت. مسئولان کتابفروشی علت آن را اختصاص ندادن پوستر از سوی خانه کتاب اعلام کردند. مدیر این کتابفروشی که یکی از بزرگترین و قدیمی ترین کتابفروشی های میدان انقلاب، است با بیان این که اگر طرح فصلی باشد، فروش کتابفروشی مناسب است، گفت: نکته مهم در فروش فصلی این است که پس از آن، به شکل غیرقابل باوری فروش کم می شود و نمی توان به آن امید داشت. 

وی افزود: ما در این دوره بیش از ۳ بار اعتبار تخفیف خود را تمدید کرده ایم اما جزییاتی از کل طرح کاسته شده است که وضعیت را بغرنج می‌کند. اینجا یک کتابفروشی بزرگ است و به نسبت می توان گفت بیشتر آثار بازار کتاب را داریم و حتی کتاب هایی که ویژه کتابخانه ها و مراکز علمی هستند هم تهیه می کنیم اما اعتباری که به ما اختصاص پیدا می کند، رقم کوچکی است که خیلی زود به پایان می‌رسد و باید هر بار آن را تمدید کنیم، البته در زمینه تمدید اعتبار، خانه کتاب همراهی خوبی با ما دارد. 

از سوی دیگر مدیر کتابفروشی مروارید با بیان این که طرح بهارانه امسال فروش خوبی را برایشان رقم زده است، این طرح را کارآمد اما ناتمام می داند. وی اظهار داشت: به عنوان یک ناشر تخصصی، ما مخاطبان خود را داریم اما طرح های فصلی کار معرفی را ساده تر می کنند، با این حال به اندازه ای که به آن پرداخته می شود، مفید نیستند چون بازار را در میانه دو طرح راکد می کنند.

این کتابفروش با بیان که از اعتبار طرح به خوبی استفاده کرده اند، گفت: کنترل قیمت کتاب ها کار بهتری از ایجاد تخفیف های متناوب است چون در این صورت می توان در طول سال و بدون طرح های تخفیفی هم فروش کتاب را داشته باشیم. 

شُکریست با شکایت

در کنار بسیاری واکنش های خوب، برخی کتابفروشان به زمان و نوع برگزاری این دوره اعتراض دارند. مدیر یکی از کتابفروشی های شرق تهران، ضمن اعتراض به زمان برگزاری این طرح گفت: روزهای نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری اصلا زمان مناسبی برای برگزاری این طرح نبوده است، برای برگزاری آن باید زودتر تصمیم می گرفتند ما هم فرصتی برای اعلام آن به مخاطبان داشته باشیم.

وی ادامه داد: برای نصب پوستر در شهر که کار نکردند، حتی یک پوستر چاپ شده به ما ندادند که در وروردی فروشگاه بزنیم، خودشان هم برای دیده شدن طرحی که بودجه و زحمت خودشان را نیاز دارد، هیچ تلاشی نداشتند. 

مدیر کتابفروشی پیشگام در میدان انقلاب نیز با بیان این که طرح بهارانه امسال، یکی از بدترین طرح های فصلی بوده است، گفت: در این موقعیت، توجه ها به کار فرهنگی جلب نمی شود، همه منتظر اخبار سیاسی هستند و فرصتی برای خرید کتاب باقی نمی ماند. 

وی افزود: یکی دیگر از مشکلات، زمان مالی برگزاری طرح است، چون در آخر ماه و بعد از تعطیلات چند هفته ای درآمد مخاطبان کتاب، خرج شده است و درآمد دیگری نیست. وضعیت اقتصادی در کشور، مناسب نیست که پس اندازی برای خرید کتاب وجود داشته باشد. فروش کتاب کار آسانی نیست و مخاطب باید از آن مطلع و برای خرید کردن درآمد داشته باشد.

مدیر یکی از کتابفروشی های خیابان ولی عصر (عج)، حوالی میدان فاطمی، با بیان این که اعتبار فروشگاه را در آغاز طرح کم کرده بودند، گفت: تاکنون دو بار اعتبار ما را تمدید کرده اند و البته دفعه دوم پس از تمدید طرح بود اما هنوز هم به رقمی که سال گذشته به ما اختصاص داده بودند، نرسیده است.

وی ادامه داد: برای ما هنوز اندکی از اعتبار باقی مانده است اما باز هم در روند فروش ما تاثیر چشمگیری نداشته و همان فروش معمول را داشته ایم. 

زین قصه هفت گنبد افلاک پرصداست

در گفت و گو با بیش از پانزده کتابفروش در سراسر تهران، مشخص شد بیشتر آنها، اعتبار خود را تمدید و برخی کتابفروشان نیز بیش از سه بار، اعتبار طرح بهارانه خود را  تمدید کرده اند و توانسته اند برای مخاطبان خود شرایط بهتری را فراهم کنند.

با این حال زمان و نحوه برگزاری طرح بهارانه کتاب ۱۴۰۰ از سوی بسیاری کتابفروشان مورد سوال و حتی اعتراض بوده است. برخی دیگر نیز نسبت به روزهای پس از طرح های فصلی ابراز نگرانی کرده اند، با توجه به این که امکان دارد طرح های فصلی موجب رکود بازار کتاب شود، وضعیت کتابفروشان سخت تر خواهد شد.

یکی از کتابفروشی های منطقه کریم خان زند، با اشاره به این که وضعیت فروش کتاب، به شدت بی ثبات است و گاهی برخی کتاب ها مثل ستاره ای سوسو می زنند و این آسمان تاریک را روشن می‌کنند، گفت: بهترین راه حل برای حل مشکل کتابفروشان، درست شدن وضعیت بازار کتاب در تمام طول سال است که نیازمند برنامه دقیق تری است و گرنه تنها فایده آن این است که مرگ کتابفروشان را به تعویق بیندازد اما پایان کاری بسیاری از کتابفروشان مستقل نزدیک است. 

طرح‌های فصلی در یک نگاه

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴ برای هدفمندکردن یارانه نشر طرح های فصلی فروش کتاب را آغاز کرد؛ در این طرح ها کتابفروشی ها می توانند روی فروش کتاب به خریداران تخفیف بدهند و مبلغ تخفیف داده شده را از وزارتخانه دریافت کنند.

در این طرح ها که با نام طرح های فروش فصلی مشهور شده اند، کتابفروشی هایی که شرایط لازم را داشته باشند، پس از ثبت نام، می توانند کتاب های خود را که با شرایط تعیین شده مطابقت داشته باشند به خریداران بفروشند. این طرح ها از جمله مزیت هایی است که کتابفروشان حضور آن را در ایام رکود فروش کتاب در همه‌گیری کووید ۱۹ ضروری می دانند.

طرح بهارانه کتاب ۱۴۰۰ از ۱۷ خرداد جاری در کتابفروشی‌های سراسر کشور آغاز شد و تا سه شنبه پیش‌رو (۲۵ خرداد) ادامه دارد. تاکنون بیش از ۱۶ طرح فصلی کتاب برگزار شده که درآخرین دوره ۹۳۶ کتابفروشی از سراسر کشور در این طرح مشارکت فعال داشته اند.