شریعتی؛ ریشه در کویر و سر در آسمان

شریعتی برخاسته از دل مردم و نشسته بر دل آنان است و ارادت به خاندان «شریعتی» در بین مردم کاملا مشهود است چنانکه به گواهی حرکت خودجوش و مردمی، آیین نکوداشت این اندیشمند بزرگ جهان اسلام از همان سالهای نخست پس از درگذشت وی، همه ساله در روز ۲۹ خرداد به همت آحاد مردم، بدون وابستگی به هیچ نهاد و ارگانی و تنها با هزینه های دوستدارانش برگزار شده و می شود.

نام دکتر علی شریعتی در جای جای کشور زینت‌بخش گذرها، خیابانها، مدارس و مراکز آموزشی و فرهنگی است و نصب پیکره،  تندیس و سردیس آن معلم بزرگ در کوی و برزن نواحی روستایی، شهرها تا مراکز استانها، بیانگر مانایی نام و اندیشه و دغدغه های دینی وی است.

اینک شریعتی همچون درختان کویر ریشه در خاک مزینان و سر بر آسمان انسانیت دارد، وی که با کتاب «هبوط آدم در کویر» و با شعر «کوزه گر»، فریاد حلقوم به صلیب کشیده شدگان سکوت بود، گویی می خواست با حنجره پرطنین اش فریاد در گلو مانده انسان رنجدیده را همچون سوتک کودکان گستاخ و بازیگوش در طول هزاره های بعد از هجرت پژواک داده و خواب آشفته آشفتگان را آشفته تر سازد.

کویر مزینان داورزن در مسیر جاده تاریخی ابریشم و جاده تهران - مشهد،  دارای جاذبه گردشگری بی نظیری  است و علاقه‌مندان به دیدن آسمان زیبای کویر و مشتاقان اندیشه های دکتر شریعتی با اقامت شبانه در این خطه، علاوه بر لذت کویرگردی می توانند از برگزاری نشست های هم اندیشی که با حضور افراد صاحبنظر و ارائه آثار دکتر شریعتی و پخش مستند و فیلم همراه است، بهره مند شوند.

مزینان، بخشی از نام و هویت شریعتی است

یک شریعتی‌پژوه و استاد دانشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: روستای مزینان، جایگاه هویتی برای خاندان شریعتی دارد. پسوند نام دکتر علی شریعتی، مزینانی است، پس به آنجا منتسب و مزینان، بخشی از نام اوست.

سید ابوالفضل حسینی افزود: در چهار دهه گذشته در حد امکان، و به رغم وجود برخی مشکلات، از صاحبنظران  برجسته و علاقه مند به شریعتی برای حضور در مراسم سالگرد درگذشت وی به سبزوار و مزینان دعوت شده است و در تمام این سال ها افراد فرهیخته ای در مراسم ۲۹ خرداد مزینان شرکت کرده اند.

وی تصریح کرد: در کنار اندیشمندان سبزواری، که در مراسم سالگرد سخنرانی داشته اند، برخی شخصیت های کشوری و وزیران وقت دولت های مختلف همچون احمد مسجد جامعی، هادی خانیکی، عطاء الله مهاجرانی، عبدالواحد موسوی لاری، غلامحسین نوذری و غلامرضا غفاری در مراسم سالروز درگذشت دکتر شریعتی در زادگاه وی شرکت کرده و خصوص وی سخن رانده اند.

فرزندان دکتر شریعتی

این استاد دانشگاه و شریعتی پژوه به خبرنگار ایرنا گفت: در دهه اخیر، فرزندان دکتر شریعتی که در خارج کشور  بوده اند، به ایران بازگشته اند و «احسان شریعتی» که دکترای فلسفه دارد بارها به مزینان و سبزوار آمده‌ و در جمع علاقه مندان دکتر سخنرانی داشته است.

حسینی افزود: دختر دکتر  «سوسن شریعتی»، دکترای تاریخ دارد و دیگر فرزندش «سارا شریعتی» عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است که این دو نیز بارها به مزینان آمده اند و «مونا شریعتی» دیگر فرزندش که پزشک متخصص است در  آیین سالگرد مادرش پوران شریعت رضوی، همراه گروهی از پزشکان به درمان و مداوای رایگان بیماران در روستاهای منطقه داورزن پرداختند.

وی ادامه داد: در سالیان گذشته  گردشگران خارجی زیادی به زادگاه دکتر شریعتی در مزینان سفر کرده اند که در این بین طی سالهای اخیر خانم «شارلوت وایدمن» محقق و خبرنگار برجسته آلمانی برای پژوهش و خانم «کونومی مورایاما»  محقق ژاپنی، که پایان نامه دکتری خود را در زمینه جایگاه شریعتی در ادبیات فارسی می نوشت، به سبزوار و مزینان سفر کرده اند.

جایگاه شریعتی در غرب خراسان رضوی 

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی داورزن گفت: جدای از جایگاهی که دکتر شریعتی در میان مردم ایران و جهان دارد، باید برای وی در خراسان، به ویژه سبزوار و داورزن جایگاه خاص تری قائل شد چرا که شریعتی، زاده خطه کویر و همشهری این مردم است و قرب و احترام خاصی در بین مردمان این منطقه دارد.

محسن توکل افزود: چهل و اندی سال است که سالگرد شریعتی از سوی مردم و البته بدون نگاه جریانات سیاسی، فقط به پاس شخصیت این مرد در روستای مزینان شهرستان داورزن برگزار می شود و شخصیت های اجتماعی بزرگی از سراسر کشور و حتی کشورهای دیگر داوطلبانه در این مراسم شرکت می کنند.

وی تصریح کرد: شریعتی متولد روستای کاهک و بزرگ شده سرزمین پدری خود در مزینان است و هنوز هم نام وی و خاندان شریعتی در این مناطق از حرمت خاصی برخوردار است و مردم به این خاندان توجه ویژه ای دارند.

توکل ادامه داد: در مزینان مردم به دور از نگاه جهت دار به شریعتی، از وی به عنوان یک شخصیت و اندیشمند برجسته علمی و فرهنگی و البته همشهری یاد می کنند و هر ساله با گرفتن مراسم مردمی بزرگداشت برای وی، تنها به دنبال نگاه داشتن احترام و نکوداشت وی هستند.

وی اظهار داشت: خانواده دکتر شریعتی از جمله مرحوم پدر وی استاد محمدتقی شریعتی، از شان و اعتبار خاصی در بین اهالی و مردم این شهرستان برخوردار هستند. در کاهک علاوه بر خانه زادگاه شریعتی، به همت مردم موزه مردمی فرهنگ کویر راه اندازی شده است و همچنین در مزینان آثاری چون کتابخانه دکتر شریعتی و برخی از یادمان های دیییگر دکتر شریعتی که در منطقه  به جای مانده است، پابرجاست.

احداث مجتمع فرهنگی و هنری دکتر شریعتی

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی داورزن گفت: عملیات اجرایی ساخت مجتمع فرهنگی و هنری دکتر علی شریعتی از حدود ۲ دهه قبل در این شهرستان آغاز شد که تکمیل ساخت بنا به دلایل متفاوت از جمله مشکلات مالی متوقف شده بود اما این موضوع پس از تاسیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی داورزن به عنوان یک زیرساخت فرهنگی شهرستان، مورد توجه ویژه قرار گرفت.

توکل افزود: پس از  تسویه دیون پیمانکاران قبلی، پیگیری بودجه برای ادامه ساخت بنا و تعیین تکلیف اصل زمین مجتمع، که محل دعوای بین ادارات ارشاد و اوقاف بود، محقق شد که با اختصاص بودجه لازم در هفته های آتی پیمانکار جدید مجتمع برای تکمیل بنا اقدام خواهد کرد.

وی ادامه داد: این مجتمع که در مساحتی حدود هشت هزار متر مربع پیش بینی شده، می تواند تبدیل به یک مکان فرهنگی و هنری مجهز برای خدمت به مردم و پاسخگویی به نیاز فرهنگدوستان و هنرمندان منطقه و شهرستان داورزن شود.

ثمرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خاندان شریعتی در مزینان داورزن

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داورزن گفت: محل اقامت خانوادگی دکتر علی شریعتی در روستای مزینان، از جاذبه های گردشگری شهرستان داورزن است که همواره مورد استقبال گردشگران قرار دارد.

محمد عبدالله زاده ثانی افزود: زادگاه، محل پرورش و خانه پدری دکتر شریعتی در مزینان  بوده است، مدرسه ای که وی در آن تحصیل کرده و خانه عموی وی هم اینک برجای است و پیکره ای نیز از دکتر به ارتفاع ۱۷ متر در مزینان نصب شده است.

وی تصریح کرد:  نوشته های دکتر شریعتی به عنوان میراثی مکتوب، برای معرفی گردشگری مزینان نقش مهمی دارد، سخن از کاریز و کویر مزینان، که شریعتی در کتاب "هبوط در کویر" خود به آن اشاره کرده،  به لحاظ نوستالژی فرهنگی در معرفی مزینان  و رونق گردشگری کویر منطقه اثربخش است.  

عبدالله زاده افزود: همه ساله ۲۹ خرداد حرکت مردمی به عنوان نکوداشت برای دکتر شریعتی برگزار می شود که در سالهای اخیر مراسمی هم برای همسر وی «پوران شریعت‌ رضوی» در مزینان برگزار می شود و برخی دوستداران و علاقه مندان وی از شهرهای دور و نزدیک برای شرکت در این برنامه به مزینان می آیند.

وی اظهار داشت: حضور فرهیختگان و علاقه مندان دکتر شریعتی در مزینان، تاثیرات اجتماعی، اقتصادی فرهنگی ملموسی بر بدنه این خطه دارد و این  تعامل فرهنگی به معرفی جاذبه های تاریخی و کویر این منطقه و رونق صنایع دستی و اقتصاد منطقه انجامیده است.

عبدالله زاده افزود: همچنین اثر تاریخی ثبت ملی شده خانه زادگاه دکتر علی شریعتی، که قدمت آن به دوره پهلوی اول می رسد در روستای کاهک شهرستان داورزن،  همه ساله پذیرای گردشگران در مسیر جاده تهران- مشهد است.

دکتر علی شریعتی مزینانی، دوم آذرماه ۱۳۱۲ در روستای مزینان از توابع شهرستان داورزن، که آن زمان در تابعیت شهرستان سبزوار بود،  چشم به جهان گشود.

وی پژوهشگر دینی، جامعه شناس و ادیبی مبارز و فعال مذهبی، سیاسی و از نظریه پردازان انقلاب اسلامی بود که ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ در سن ۴۴ سالگی در انگلستان درگذشت و بنا به وصیت خود وی در زینبیه شهر دمشق سوریه به خاک سپرده شد.

«خودسازی انقلابی، ابوذر، بازگشت، ما و اقبال، تحلیلی از مناسک حج، شیعه، نیایش، تشیع علوی و تشیع صفوی، اسلام شناسی، کویر، زن، تاریخ و شناخت ادیان، حسین وارث آدم، علی حقیقتی بر گونه اساطیر و جهان بینی و ایدئولوژی» عناوین برخی از آثار پرشمار و پرمخاطب دکتر علی شریعتی است که همچنان خواننده بسیاری دارند.

روستای مزینان در حاشیه کویر و در حدود پنج کیلومتری جنوب شهر داورزن در غرب سبزوار قرار دارد.

مرکز شهرستان ۲۱ هزار نفری داورزن در ۳۱۰ کیلومتری غرب مشهد واقع است.