جنگ واکسن؛ نبرد فقیر و غنی

پاندمی کووید۱۹ از حدود ۱۸ ماه پیش به یکی از مهمترین مسائل مردم دنیا تبدیل شد. بیماری واگیر که عامل آن ویروس کرونا است؛ ویروسی که از طریق مجاری تنفسی مثل سرفه و عطسه بین انسان ها منتقل می شود و تاکنون حدود ۱۸۰ میلیون نفر را مبتلا کرده و جان بیش از سه میلیون و ۸۰۰ هزار نفر را در دنیا گرفته است.

بیماری کووید۱۹ پس از یک سال و نیم از همه گیری جهانی هنوز درمان و داروی اختصاصی ندارد. تنها راهی که بشر امروز برای مهار و مدیریت کرونا به دست آورده است، تولید واکسن برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

اولین واکسن کرونا را در دنیا شرکت بیو ان تک آلمان با همکاری شرکت فایزر آمریکا تولید کرد؛ واکسنی با استفاده از تکنولوژی مولکولی RNA که پیچیده تر و جدیدتر از تکنولوژی سنتی ویروس کشته شده یا غیر فعال بود. این نوآوری برای دانش پزشکی و داروسازی بشر یک امید تازه بود تا با استفاده از آن که امکان تولید انبوه را در زمان کوتاه می دهد، خیلی سریع بتوان پاندمی کرونا را در دنیا مهار کرد و البته چشم انداز روشنی برای تولید واکسن های بیماری های دیگری مانند ایدز را هم به وجود آورد.

مینو محرز، فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در این باره به ایرنا گفته است: تولید واکسن کووید۱۹ با تکنولوژی RNA در شرکت فایزر آمریکا با همکاری شرکت بیو ان تک آلمان یک پیشرفت مهم در عالم پزشکی و داروسازی بود. عمکرد موفق این واکسن می تواند امیدهایی برای تولید واکسن ایدز هم به وجود آورد. در واقع اگر این واکسن کرونا موفق عمل کند برای همه ویروس های مشابه که واکسن ندارند می توان واکسن ساخت.

آزمایش های بالینی واکسن فایزر نشان داد، این واکسن ایمن است و تا حدود ۹۵درصد اثربخشی و ایمنی زایی دارد، بنابراین حدود ۲۰ روز بعد از تایید آن در بیستم نوامبر ۲۰۲۰ در سازمان غذا و داروی آمریکا در یازدهم دسامبر همان سال مجوز مصرف اضطراری را از سازمان بهداشت جهانی گرفت.

بعد از آن سازمان بهداشت جهانی به چهار واکسن دیگر نیز مجوز مصرف اضطراری داد. واکسن مدرنا (با اثربخشی ۹۴.۵ درصد) ساخت آمریکا، واکسن آکسفورد- آسترازنکا ( با اثربخشی ۷۰ درصد) ساخت مشترک بریتانیا و سوئد، واکسن سینوفارم چین (با اثربخشی ۷۹درصدی) و واکسن تک دوزی جانسون اند جانسون ساخت آمریکا توانستند مجوز موقت مصرف اضطراری را از سازمان بهداشت جهانی بگیرند.

خریداران عمدتا کشورهایی هستند که توان و امکانات بالایی برای خرید «کیمیای واکسن» در بازارِ به شدت رقابتی آن در اختیار دارند. مناسبات سیاسی نیز در توان لابی‌گری و خرید واکسن بین کشورها بی تاثیر نیست. به همین علت واکسن کرونا به شکلی ناعادلانه در دنیا توزیع می شود و کشورهای فقیر که نه امکان خرید واکسن را دارند و نه توان تولید آن را، در پایین جدول واکسیناسیون کرونا قرار گرفته اند.

واکسن های دیگری نیز برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید۱۹ در کشورهای مختلف ساخته شده است که هنوز نتوانسته اند از سازمان بهداشت جهانی مجوز بگیرند اما بسیاری از آنها در کشور خودشان مجوز مصرف دارند. تاکنون حدود ۱۷ واکسن کرونا حداقل در یک کشور مجوز مصرف اضطراری گرفته اند. از جمله این واکسن ها می توان به واکسن اسپوتنیک وی ساخت شرکت گامالیای روسیه و واکسن کوواکسین ساخت شرکت باهارات هند اشاره کرد که هر دوی آنها در ایران از سازمان غذا و دارو مجوز مصرف اضطراری گرفته و وارد چرخه تزریق شده اند. تولیدکنندگان این واکسن ها برای آنها به ترتیب اثربخشی ۹۵ و ۷۸ درصدی را اعلام کرده اند.

کمبود واکسن در دنیا

مساله مهم در استفاده از واکسن کرونا این است که تعداد تولیدکنندگان آن محدود و متقاضی آن بسیار زیاد است. به همین علت خرید و تهیه واکسن از منابع معتبر و تایید شده کار آسانی نیست. معمولا دولت ها طرف قرارداد خرید واکسن از شرکت های بزرگ قرار می گیرند و شرکت های خصوصی از این نظر شانس کمتری دارند. در ایران نیز با مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا اجازه خرید و واردات واکسن به شرکت های خصوصی هم داده شد. کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو به پژوهشگر ایرنا گفت: ۳۷ شرکت ایرانی اجازه واردات واکسن گرفتند اما هیچکدام نتوانستند واکسن وارد کنند به خصوص اینکه همه آنها دوباره سراغ همان شرکت ها و کشورهایی رفتند که طرف حساب وزارت بهداشت بودند و نوعی موازی کاری را ایجاد کرده بودند و به شرکت های تولید کننده واکسن طرف قرارداد وزارت بهداشت پیشنهاد خرید واکسن با قیمت بالاتر را می دانند که اقدامی بر خلاف منافع ملی بود.

کمبود واکسن کرونا در دنیا و مشکلات تولید و تامین مواد اولیه و جانبی آن از یک طرف، تقاضای بالای آن و فشار افکار عمومی مردم کشورها برای دسترسی به واکسن رقابت سختی را بین دولت ها برای خرید و تامین واکسن به وجود آورده است. از طرفی افکار عمومی مردم کشورهای تولید کننده از دولت هایشان می خواهد که جمعیت کشور خودشان را در اولویت تزریق واکسن قرار دهند. به همین علت تولیدکنندگان محدود واکسن کرونا در دنیا از جمله روسیه، هند و آمریکا، اولویت اول فروش واکسن را برای مردم کشور خودشان قرار داده اند و در مواردی از جمله هند صادرات واکسن را ممنوع کرده اند. در موارد دیگر نیز صادرات واکسن را به صورت محدود انجام می دهند.

کشورهای محدود تولید کننده واکسن کرونا عمدتا کشورهایی هستند که توان علمی و دانش فنی تولید آن را به دست آورده اند و اغلب کشورهای ثروتمندی هستند که امکانات بالایی دارند. خریداران واکسن این شرکتها نیز عمدتا کشورهایی هستند که توان و امکانات بالایی برای خرید «کیمیای واکسن» در بازارِ به شدت رقابتی آن در اختیار دارند. مناسبات سیاسی و قدرت کشورها نیز در توان لابی‌گری و خرید واکسن بی تاثیر نیست. به همین علت واکسن کرونا به شکلی ناعادلانه در دنیا توزیع می شود و کشورهای فقیر که نه امکان خرید واکسن را دارند و نه توان تولید آن را، در پایین جدول واکسیناسیون کرونا قرار گرفته اند.

سازمان بهداشت جهانی برای توزیع عادلانه واکسن کرونا بین کشورها سبد کوواکس (COVID-۱۹ Vaccines Global Access) را تشکیل داد و از تولیدکنندگان واکسن خواست که بخشی از واکسن تولیدی خود را برای دسترسی عادلانه مردم دنیا به خصوص مردم کشورهای فقیر در این سبد قرار دهند تا توزیع واکسن کرونا عادلانه تر انجام شود.

ایجاد این سبد توزیع یک نوآوری جهانی به رهبری اتحاد جهانی واکسن و ایمن‌سازی (GAVI)، ائتلاف برای نوآوری‌های آمادگی همه‌گیری (CEPI) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) بود تا منابع بین المللی مالی و واکسن های تولیدی را به نحوی مدیریت کند تا کشورهای فقیر و متوسط نیز به واکسن کرونا دسترسی پیدا کنند. بیش از ۱۶۵ کشور دنیا به این سبد پیوستند؛ اما با وجود هدف گذاری توزیع ۱۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا تا آوریل ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) بین کشورهای فقیر و متوسط، تا این تاریخ کمتر از ۴۰ میلیون دوز واکسن بین کشورهای عضو کوواکس توزیع کرده است.

توزیع ناعادلانه واکسن

توزیع ناعادلانه واکسن کرونا در دنیا و موفقیت اندک سبد کوواکس، بارها اعتراض دبیر کل سازمان بهداشت جهانی را در پی داشته است. تدروس ادهانوم، دبیرکل سازمان بهداشت گفته است: در توزیع جهانی واکسن کرونا «عدم توازن هولناکی» وجود دارد و اکثر کشورها حتی واکسن لازم برای تزریق به کارکنان بخش‌های درمانی و سایر گروه‌های پرخطر را در اختیار ندارند. از میزان واکسن کرونای تولید شده در دنیا ۸۷ درصد در کشورهای ثروتمند بوده و سهم کشورهای فقیر فقط ۰.۲ درصد بوده است. او حدود دو ماه پیش گفته بود: به طور متوسط در کشورهای ثروتمند از هر چهار نفر یک نفر واکسن کرونا دریافت کرده ولی این رقم در کشورهای فقیر یک نفر از هر ۵۰۰ نفر است.

ایران نیز از جمله کشورهایی است که تاکنون دسترسی اندکی به واکسن کرونا داشته است. جمهوری اسلامی ایران پس از تشکیل سبد کوواکس در سازمان بهداشت جهانی به این مجموعه پیوست و با عنوان یک کشور متوسط در دسته ای قرار گرفت که با پرداخت پول واکسن ها، بتواند به واکسن کرونا دسترسی پیدا کند و نوع واکسن مورد نیاز خود را نیز از این سبد انتخاب کند. به گفته سعید نمکی، وزیر بهداشت، ایران ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن کرونا از سبد کوواکس خریداری و هزینه آن را نیز پرداخت کرد. اما دستیابی ایران به این واکسن ها در زمان مقرر عملی نشد.

تدروس ادهانوم، دبیرکل سازمان بهداشت: در توزیع جهانی واکسن کرونا «عدم توازن هولناکی» وجود دارد و اکثر کشورها حتی واکسن لازم برای تزریق به کارکنان بخش‌های درمانی و سایر گروه‌های پرخطر را در اختیار ندارند. از میزان واکسن کرونای تولید شده در دنیا ۸۷ درصد در کشورهای ثروتمند بوده و سهم کشورهای فقیر فقط ۰.۲ درصد بوده است.

علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی  مقابله با کرونا گفت: ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن از سبد کوواکس سازمان بهداشت جهانی خریداری شده است، قرار بود از این سبد چهار میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا ساخت کره جنوبی تا پایان سال ۱۳۹۹ تحویل ایران شود اما این رقم ابتدا به سه میلیون و ۲۰۰ هزار دوز کاهش یافت و در نهایت ۷۰۰هزار دوز واکسن، آن هم در پانزدهم فروردین به ایران رسید. محموله دوم واکسن های سبد کوواکس نیز ۲۶ اردیبهشت به میزان یک میلیون و ۴۵۲ هزار دوز از نوع واکسن آکسفورد- آسترازنکا ساخت کره جنوبی وارد ایران شد. بنابراین در مجموع تاکنون از ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز و اکسن خریداری شده از سبد کوواکس فقط دو میلیون و ۱۵۲هزار دوز واکسن به ایران تحویل داده شده است.

نمونه دیگر دسترسی سخت ایران به واکسن در خرید واکسن کوواکسین از شرکت باهارات هند مشاهده شد. رئیسی، معاون وزیر بهداشت در این مورد گفت: حدود ۵۰۰ هزار دوز واکسن کوواکسین از هند خریداری کرده بودیم. محموله اول آن به میزان ۱۲۵هزار دوز به ایران رسید اما محموله دوم آن که شامل ۳۷۵هزار دوز واکسن بود، هنگام ارسال توسط دادستانی در هند با این استدلال که واکسیناسیون مردم هند در اولویت و صادرات واکسن ممنوع است، مصادره شد.

تولید محدود، تقاضای بالا و توزیع ناعادلانه واکسن کرونا در دنیا باعث اعتراض مقامات بسیاری از کشورها شده است. سعید نمکی، وزیر بهداشت جمهوری اسلامی ایران در این مورد گفته است: ۸۰ درصد واکسن‌های تزریقی در ۱۰ کشور پیشرفته است در حالی که ۱۸ کشور با درآمد پایین و متوسط هنوز واکسنی دریافت نکرده‌اند که این اتفاق برای سازمان‌های بین‌المللی یک ناکامی است.

او گفت: سلامتی هیچ مرز سیاسی و جغرافیایی نمی‌شناسد و درد و مشکلات گروهی از مردم در یک طرف جهان با مشکلات افراد در سایر نقاط در هم تنیده است. پاندمی کرونا به سرعت جهان را فرا گرفت و درس‌های زیادی را در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی به ما آموخت. توزیع ناعادلانه واکسن‌های کووید-۱۹ روی زشت دنیای ناعادلانه ما را نشان داد،. تا زمانی که کل جهان ایمن نشده و ویروس در جایی در حال گردش است، خطر جهش و تهدید سلامت کشورهای ایمن شده وجود دارد. بنابراین، با توجه به درس‌هایی که تا کنون آموخته‌ایم، در این زمان بخصوص، ما فقط یک راه حل داریم و آن همکاری همه ملت‌ها برای واکسیناسیون همه و حفظ اقدامات دقیق بهداشت عمومی برای شکست این همه گیری است.

روزنامه ال پائیس اسپانیا، در این مورد نوشت: براساس طبقه بندی بانک جهانی، از هر ۱۰ واکسن، ۹ دوز در کشورهای با درآمد بالا یا متوسط تزریق می‌شود. از ۲۹ کشور جهان با درآمد پایین، فقط رواندا و گینه برنامه واکسیناسیون را آغاز کرده اند. به این ترتیب یک چهارم جمعیت جهان (یک میلیارد و ۸۴۰ میلیون نفر) در کشورهایی زندگی می‌کنند که تا کنون طرح واکسیناسیون علیه ویروس کرونا را آغاز نکرده اند.

گزارش های جهانی از خریداری ۷۵ درصد واکسن های تولید شده در دنیا توسط کشورهای صنعتی خبر می دهند. در حالی که شمار زیادی از کشورها نه تنها واکسنی تزریق نکرده اند بلکه حتی واکسنی را نیز خریداری نکرده اند. تعداد کشورهایی که هنوز واکسیناسیون را شروع نکرده اند در دنیا به حدود ۵۰ کشور می رسد.

 تاکنون حدود دو میلیارد و ۶۲۲ میلیون واکسن کرونا در دنیا تزریق شده و از این میزان بیش از دو میلیارد دوز واکسن در ۱۲ کشور تزریق شده است. چین با یک میلیارد و ۱۴ میلیون دوز واکسن تزریق شده بیشترین میزان  را داشته است و بعد از آن آمریکا با ۳۱۸ میلیون دوز و هند با تزریق ۲۷۰ میلیون واکسن در رده های دوم و سوم قرار دارند.

تاخیر در واکسیناسیون کرونا در کشورهای فقیر نه تنها سلامت مردم این کشورها را به خطر می اندازد، بلکه برای کشورهای ثروتمند نیز خطرناک است زیرا چرخش ویروس بین انسان ها، هر زمان امکان جهش دوباره ویروس و بی اثر شدن واکسن های تزریق شده را به وجود می آورد. نگوزی اوکونجو ایوالا، رئیس سازمان تجارت جهانی در این مورد گفت: تاخیر بیشتر در واکسیناسیون کرونا می‌تواند برای اقتصاد جهان ۹ تریلیون دلار هزینه داشته باشد. دسترسی عادلانه به واکسن کرونا، هم برای کشورهای ثروتمند و هم فقیر از نظر اقتصادی منفعت دارد.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل نیز با ابراز تاسف از ملی‌گرایی در تولید و دسترسی به واکسن کرونا گفت: آنچه امروز شاهد آن هستیم، تلاش فراوان برخی کشورها برای دستیابی و تامین واکسن برای شهروندانشان است. او  با گلایه از برخی کشورهای ثروتمند از حرکت به سمت ملی‌گرایی در تولید و دسترسی واکسن با نهایت سرعت، لزوم رویکرد رهبران جهانی به مسئله واکسن به عنوان «کالایی عمومی» را یادآور شد.

تلاش و رقابت سنگین کشورها برای دستیابی به واکسن کرونا به عنوان تنها امکان پیشگیری و مهار پاندمی کووید۱۹ در حالی ادامه دارد که بر اساس آمار رسمی کشورها تاکنون حدود ۱۸۰ میلیون نفر از جمعیت هفت میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفری دنیا به کرونا و بیماری کووید۱۹ مبتلا شده و حدود سه میلیون و ۹۰۰ میلیون نفر بر اثر این بیماری جان باخته اند.

آخرین آمارهای واکسیناسیون کرونا در دنیا نشان می دهد، تاکنون حدود دو میلیارد و ۶۲۲ میلیون واکسن کرونا در دنیا تزریق شده و از این میزان بیش از دو میلیارد دوز واکسن در ۱۲ کشورها دنیا تزریق شده است. چین با تزریق یک میلیارد و ۱۴ میلیون دوز واکسن تزریق شده بیشترین میزان تزریق واکسن کرونا را داشته است و بعد از آن آمریکا با تزریق ۳۱۸ میلیون دوز و هند با تزریق ۲۷۰ میلیون واکسن در رده های دوم و سوم قرار دارند.

بعد از آن، بزریل با ۸۶ میلیون دوز واکسن کرونای تزریق شده، بریتانیا با ۷۴ میلیون، آلمان با ۶۶ میلیون، فرانسه ۴۸ میلیون، ایتالیا ۴۶ میلیون، ترکیه ۴۱ میلیون، مکزیک ۴۰ میلیون، اسپانیا و اندونزی هر کدام با حدود ۳۵ میلیون دوز واکسن تزریق شده در رده های چهارم تا دوازدهم از نظر تعداد واکسن کرونای تزریق شده قرار دارند.

با توجه به تفاوت میزان جمعیت کشورها، از نظر پوشش واکسیناسیون کرونا وضعیت کشورها بسیار متفاوت است. کشورهای کم جمعیت و ثروتمند وضعیت بهتری دارند به طوری که برخی علاوه بر جمعیت اتباع خود، مسافران و افراد خارجی را هم تحت پوشش واکسیناسیون کرونا قرار داده و پوشش بالای ۱۰۰ درصد دارند. امارات متحده عربی با واکسیناسیون ۱۴۵ درصدی به نسبت جمعیت جزو کشورهای پیشتاز است و اگر از کشورهای بسیار کوچک و کم جمعیت بگذریم، بحرین با پوشش ۱۱۳درصد، بریتانیا با پوشش ۱۱۱ درصد، مغولستان با پوشش ۱۰۹ درصد، ایسلند ۱۰۴درصد، اروگوئه ۱۰۱ درصد  و قطر ۹۹.۸ درصد عملکرد موفقی داشته اند و در برخی  از این کشورها محدودیت های کرونا برداشته شده است.

واکسیناسیون کرونا در خاورمیانه

در منطقه خاورمیانه از بین ۱۵ کشور، بیشترین پوشش واکسیناسیون کرونا را امارات متحده عربی با تزریق بیش از ۱۴ میلیون دوز واکسن و پوشش ۱۴۵ درصدی داشته است، بعد از آن منطقه رژیم صهیونیستی با تزریق ۱۰ میلیون و ۶۴۰ هزار و پوشش ۱۲۲درصدی در رده بعدی است. بحرین با تزریق یک میلیون و ۹۰۰ هزار دوز واکسن و پوشش ۱۱۳ درصدی در رده سوم است.

عربستان سعودی با تزریق ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن، بیشترین میزان واکسن تزریق شده را در خاورمیانه دارد و حدود ۴۷ درصد جمعیت خود را پوشش داده است. ایران با تزریق حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار دوز واکسن تاکنون به حدود پنج درصد جمعیت یک دوز واکسن را تزریق کرده است. حدود یک میلیون نفر نیز هر دو دوز واکسن کرونا را در ایران تزریق کرده اند که اندکی بیش از یک درصد جمعیت است.

قطر با تزریق دو میلیون و ۸۷۰ هزار دوز واکسن حدود ۹۹.۸ درصد جمعیت را پوشش داده، کویت با تزریق یک میلیون و ۸۲۰ هزار واکسن پوشش ۴۲ درصدی دارد. اردن با تزریق دو میلیون و ۹۱۴ هزار دوز ۲۸.۶ درصد پوشش داده، لبنان با تزریق یک میلیون و ۱۲۸ هزار واکسن، ۱۶.۵ درصد پوشش داشته، عمان با ۷۲۰ هزار دوز واکسن پوشش ۱۴ درصدی دارد. فلسطین با تزریق ۷۱۶ هزار دوز، ۱۴ درصد جمعیت خود را پوشش داده، مصر با تزریق سه میلیون و ۸۰۰ هزار دوز پوشش ۳.۷ درصدی دارد. عراق با تزریق ۷۰۳ هزار دوز واکسن به حدود ۱.۷ درصد جمعیت حداقل یک دوز واکسن را تزریق کرده است. یمن نیز با تزریق ۲۳۵ هزار دوز واکسن هشت دهم درصد و سوریه با تزریق ۷۱ هزار دوز واکسن کرونا به چهار دهم درصد از جمعیت خود کمترین میزان پوشش واکسیناسیون را داشته است.

وضعیت آفریقا از نظر پوشش واکسیناسیون کرونا از بقیه قاره ها بدتر است، از حدود ۵۵ کشور کوچک و بزرگ این قاره ۳۰ کشور به کمتر از دو درصد جمعیت خود یک بار واکسن کرونا تزریق کرده و ۴۳ کشور زیر پنج درصد پوشش واکسیناسیون کرونا داشته اند و فقط دو کشور مراکش و جزیره موریس پوشش بالای ۳۰ درصدی دارند، مراکش با تزریق ۱۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر، ۴۷ درصد جمعیت را پوشش داده و جزیره موریس با تزریق ۴۵۵ هزار دوز واکسن به ۳۵ درصد جمعیت حداقل یک دوز واکسن را تزریق کرده است.

ایران با تزریق چهار میلیون و ۴۰۴ هزار دوز واکسن دوز اول و حدود یک میلیون دوز واکسن دوز دوم با پوشش ۵ درصدی جمعیت از نظر پوشش واکسیناسیون بعد از پاکستان در رتبه ۱۴۲ کشورهای دنیا است و الجزایر بعد از ایران قرار دارد. از نظر تعداد واکسن تزریق شده نیز بعد از صربستان و بالاتر از سنگاپور در رتبه چهل و پنجم کشورهای دنیاست.

برنامه ایران برای واکسیناسیون کرونا در قالب سند ملی ۲۰ دی سال ۱۳۹۹ تصویب شد. بر اساس این سند، واکسیناسیون کرونا در ایران در چهار مرحله یا فاز انجام می شود. در فاز اول که در اسفند ۹۹ و فروردین ۱۴۰۰ اجرا شد، کادر بهداشتی و درمانی واکسن کرونا را دریافت کردند. فاز دوم واکسیناسیون سالمندان بالای ۶۰ سال است که از هفتم اردیبهشت ۱۴۰۰ شروع شد و همچنان ادامه دارد. فاز سوم واکسیناسیون کرونا شامل افراد دارای بیماری زمینه ای، شاغلان مشاغل پر خطر، افراد حاضر در مراکز تجمعی و کارکنان بهداشت و درمان که در خط اول مواجهه با بیماری نیستند،است و فاز چهارم واکسیناسیون عمومی برای افراد زیر ۶۰ سال است که پیش بینی می شود در زمستان ۱۴۰۰ واکسن کرونا را دریافت کنند.

واکسن کرونا اکنون تنها راه مهار پاندمی کرونا است. سایه سنگین خطر جهش ویروس و بی اثرشدن واکسن ها نیز بر سر کشورها است. بنابراین واکسیناسیون کرونا در کشورها باید سریع و بدون فوت وقت انجام شود تا موثر باشد. جنگ نابرابر کشورهای دنیا برای نجات مردمانشان و دسترسی به واکسن به سختی ادامه داد. در این جنگ ناعادلانه ثروتمندان و قدرتمندان دست بالا را دارند. استراتری ایران برای خنثی کردن این بی عدالتی پوشش واکسیناسیون کرونا با استفاده از واکسن داخلی است. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد مقابله با کرونا  در این باره گفته است: هدف گذاری وزارت بهداشت این است که تا پایان سال ۱۴۰۰ به ۷۰ درصد جمعیت و حدود ۶۰ میلیون نفر واکسن کرونا بزنیم تا زنجیره انتقال  ویروس در کشور قطع شود. در خوشبینانه ترین حالت ۶۰ درصد از واکسیناسیون را از واکسن‌های داخلی و ۴۰ درصد از واکسن های خارجی تامین می‌کنیم. واکسن های ایرانی که همچنان مراحل مطالعات و کارآزمایی بالینی را طی می کنند و البته وزارت بهداشت برای تسریع در واکسیناسیون به دو نمونه از آنها یعنی واکسن کوویران برکت و پاستوکوک مجوز مصرف اضطراری داده است.

گزارش از افشین شاعری