آیا انتخابات عراق صحنه سیاسی کشور را تغییر می‌دهد؟

به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری میدل ایست نیوز ، گروه های سیاسی گوناگون شیعه، کرد و سنی به عنوان مهمترین و عمده ترین بازیگران صحنه سیاسی این کشور متناسب با سهم خود از همان نخستین روزهای تعیین دهم اکتبر و حتی پیش از این تاریخ رایزنی های خود را برای کسب کرسی های بیشتر پارلمان آغاز کرده و همچنان به این رایزنی ها ادامه می دهند.

دولت عراق تحت فشار اعتراض های گسترده مردمی که از اکتبر ۲۰۱۹ آغاز شد و به استعفای «عادل عبدالمهدی»، نخست وزیر پیشین منجر شد، ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ را به عنوان زمان برگزاری انتخابات پیش از موعد اعلام کرد.

با نزدیک شدن موعد برگزاری انتخابات عراق، به ‌تدریج نقشه ائتلاف‌های سیاسی و گروه‌هایی که از هم‌اکنون ائتلاف خود را آغاز کرده‌اند یا آنها که مذاکرات برای اعلام ائتلاف پس از انتخابات را انجام داده‌اند آشکار می‌شود.

در این مدت خبرهای گوناگون و ضد و نقیضی از ائتلاف جریان های سیاسی و وزن کشی گروه های حزبی منتشر شده که مهمترین و نخستین مورد از این شکل بندی ها، ائتلاف جریان صدر به رهبری «سید مقتدی صدر» با حزب دمکرات کردستان به رهبری «مسعود بارزانی» در انتخابات پش از موعد پارلمانی بود . با فاش شدن این ائتلاف، گروه های دیگر نیز بیکار ننشستند و ائتلاف های تازه دیگری هم متولد شد.

 با وجود همه این تحرکات، به نظر نمی رسد که انتخابات زود هنگام پارلمانی شاهد شگفتی باشد و گروه ناشناخته یا جریان های نوظهور بتوانند صحنه سیاسی عراق را دگرگون و ورق را عوض کنند و به احتمال فراوان باز هم  کرسی های پارلمان با فراز و فرود میان گروه ها و جریان های سیاسی موجود تقسیم خواهد شد.

تحلیلگران سیاسی عراق نیز بر این باورند که نتایج انتخابات دهم اکتبر تفاوت چندانی با نتایج انتخابات ۲۰۱۸ نخواهد داشت و بسیار دور است که شاهد غافلگیری‌ باشد.

«حارث حسن»، کارشناس امور عراق در مرکز «کارنگی» در این باره به شبکه «الحره» گفته است که انتخابات پیش رو نه تکرار کامل انتخابات‌های پیشین و نه تغییری بنیادی در صحنه سیاسی عراق باشد. به نظر او این انتخابات کاملا آن چیزی که تظاهرکنندگان می‌خواهند، نخواهد بود و باعث بر سر کار آمدن چهره‌های سیاسی تازه نخواهد شد.

وی نیز بر این باوراست که احتمال اینکه نیروهای برآمده از تظاهرات خیابانی و معترضان در انتخابات موجب غافلگیری شوند و بتوانند صحنه سیاسی عراق را تغییر دهند بسیار اندک است.

حسن با این وجود می گوید که نوع تحرکات سیاسی جاری در آستانه انتخابات پیش از موعد نشان می‌دهد که قرار نیست همان صورت‌بندی سیاسی سابق در کشور تکرار شود.

از یک سو گفته می‌شود که «مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر عراق، با «مسعود بارزانی»، رئیس حزب دموکرات کردستان، و چند تشکل سیاسی اهل سنت به توافق های نهایی رسیده است تا ائتلافی را بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات تشکیل دهند.

از دیگر سو، گفته می شود که ائتلاف فتح و برخی نیروهای سیاسی شیعه در حال نزدیک شدن به اتحادیه میهنی کردستان و تعدادی از نیروهای سیاسی اهل سنت هستند.

به اعتقاد حارث حسن، این داده‌ها نشان می‌دهد که در کم‌ترین حالت تجربه ائتلاف‌های «الاصلاح» و «البناء» تکرار خواهد شد اما این بار مستحکم‌تر و واقعی‌تر و احتمالا تبدیل به ائتلاف‌های واقعی اقلیت و اکثریت خواهد شد.

تا اینجای کار فقط یک ائتلاف رسمی در عراق اعلام موجودیت کرده و آن ائتلاف «جریان حکمت ملی عراق» به ریاست «سیدعمار الحکیم» با «ائتلاف نصر» به ریاست «حیدر العبادی» و تشکیل «پیمان نیروهای حکومت ملی» است. اما ائتلاف‌های غیر رسمی، تا کنون، ائتلاف صدر و بارزانی و دیگری ائتلاف فتح با اتحادیه میهنی است که رایزنی ها و مذاکراتی با «محمد الحلبوسی» (رئیس کنونی پارلمان) برای پیوستن به آن جریان دارد.

«ایاد عنبر»، استاد علوم سیاسی دانشگاه کوفه، معتقد است که این ائتلاف‌ها بیشتر حالت تفاهم برای مرحله پس از انتخابات  دارند و نیروهای سیاسی عراق ترجیح می‌دهند که بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات و وزن هر طرف در فضای سیاسی سراغ ائتلاف بروند.

او می‌گوید که تغییر واقعی در فضای سیاسی کشور پس از انتخابات با دو شرط ممکن می‌شود، یکی در پافشاری نیروهای سیاسی برای تغییر نظام توافقاتی که دولت‌های ضعیف گذشته را بر سر کار آورد و دیگری نقش دخالت خارجی که پیش از این اجازه ایجاد ائتلاف‌های قدرتمند و در نتیجه دولت قدرتمند دربرابر اپوزیسیون قدرتمند را نمی‌داد.

عنبر تأثیر نیروهای سیاسی برآمده از تظاهرات را در انتخابات چندان جدی نمی‌داند و معتقد است که درباره اثرگذاری این نیروها زیاده اغراق می‌شود.

دربرابر، حارث حسن می‌گوید که این نیروها همچنان به اینکه انتخابات آزادانه و شفاف اجرا شود شک دارند و برای همین بیشترشان از اکنون انتخابات را تحریم کرده‌اند.

به گفته وی این اقدام آنها باعث می‌شود که نتایج انتخابات هرچه باشد باز جای بحث و جدل داشته باشد.

آنچه مشخص است این که انتخابات زودهنگام پارلمانی در ۱۰ اکتبر شاهد شگفتی و غافلگیری نخواهد بود و عراق همچنان صحنه بازیگری گروه های سیاسی و جریان های حزبی کنونی خواهد بود و تنها ترکیب و شکل و شمایل ائتلاف ها برای کسب کرسی های بیشتر تغییر خواهد کرد.