«مهدی ذاکریان» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره آخرین وضعیت گفت‌وگوهای وین و اینکه چرا توافق برای احیای برجام به تاخیر افتاده است، گفت: ایران می‌خواهد شرایط و وضعیت مناسباتش به دوران پیش از ریاست جمهوری ترامپ برگردد اما تحولات و اتفاقاتی رخ داده که رسیدن به این خواسته سخت بوده و تقریبا امکان‌ناپذیر است.
وی با اینکه هم ایران و هم آمریکا براساس باورهایی که به آن رسیده‌اند، سیاست‌هایشان نیز تغییر کرده است، اظهار داشت: از یک سو، ایران به این نتیجه رسیده که در همکاری و توافق بین‌المللی وارد شده اما ایالات متحده بدون هیچ دلیل منطقی از آن خارج شده و هیچ سودی هم از آن نمی‌برد و سایر طرف‌ها نیز هیچ کمکی نمی‌کنند که ایران از این توافق بهره‌مند شود بلکه تحریم‌های آمریکا را نیز اجرا می‌کنند.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی ادامه داد: در چنین شرایطی، ایران هم سیاست‌هایش را در مسائل هسته‌ای تغییر داده است. البته ایران بارها اعلام کرده که این تغییر برای آن بوده که آمریکا و طرف‌های دیگر به تعهداتشان در برجام برگردند.
تاخیر در دستیابی به توافق به خاطر زیاده‌خواهی‌های آمریکا است
ذاکریان با بیان اینکه در مذاکرات وین مشخص شد که آمریکا نمی‌خواهد از میراث ترامپ به شکل کامل دست بکشد، تصریح کرد: آمریکا نمی‌خواهد تمامی تحریم‌ها را به شکل کامل، مطلق و یکجا بردارد، هرچند که واشنگتن درصدد است بخشی از تحریم‌ها را با توافقی که در مورد احیای برجام می‌شود، لغو و تعلیق کند و رفع بخشی دیگری از تحریم‌ها را منوط به گفت‌وگو به سایر مسائل کرده است.
وی با بیان اینکه آمریکا رفع تحریم‌ها را وابسته به گفت‌وگو کردن ایران در سایر مسائل کرده است، خاطرنشان کرد: این یک گروکشی از برجام توسط واشنگتن است. در واقع، آمریکا احیای برجام و رفع کامل همه تحریم‌ها را منوط به تن دادن ایران به گفت‌وگوهای موشکی و منطقه‌ای کرده است در حالی که ایران خواهان همه تحریم‌هایی است که ظاهرا به خاطر مسائل هسته‌ای نیست اما تهران معتقد با هدف نابودی برجام وضع شده‌اند.
به گفته این کارشناس ارشد مسائل آمریکا، در چنین شرایطی توقف مذاکرات و تاخیر در دستیابی به توافق به خاطر زیاده‌خواهی‌ای است که آمریکایی‌ها دارند و مسائل غیرموضوعی و جانبی را در مسائل برجامی دخیل کرده‌اند.
آمریکایی‌ها بدشان نمی‌آید یک دور آزمایش مذاکره را در دولت بعدی داشته باشند
ذاکریان در تشریح مواضع آمریکا ابراز داشت: آمریکایی‌ها به این دیدگاه و نتیجه رسیده‌اند که متقاعد کردن ایران برای گفت‌وگو در سایر مسائل، محال و کاری زمانبر است بنابراین می‌خواهند حداکثر بهره‌برداری را از تحریم‌ها کنند. در واقع این تاکتیک آمریکا است که می‌خواهد با یک بار هزینه، بیشترین منافع را برای خودش به دست آورد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ادامه مذاکرات به دولت بعدی موکول خواهد شد، بیان کرد: با توجه به تغییرات داخلی در ایران، به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها بدشان نمی‌آید که یک دور آزمایش مذاکره را در دولت بعدی داشته باشند. البته آنها به درستی آگاه هستند که سیاست‌های هسته‌ای ایران جناحی و وابسته به تصمیم‌گیری دولت نیست بلکه یک تصمیم ملی است و در سطح کلان گرفته می‌شود.
این استاد حقوق و روابط بین‌المللی با تاکید بر اینکه تاخیر در توافق و طولانی شدن مذاکرات حصول به توافق را هم سخت‌تر می کند، یادآور شد: ایران برای رسیدن به منافع حداکثری در برجام باید مسائل را سریع‌تر به سرانجام برساند زیرا آمریکایی‌ها سعی می‌کنند از تحولات بیشترین بهره‌برداری را کرده و آن را طول دهند. این در حالی است که ایران نسبت به تحولات و تغییرات، خیلی کند و دست به عصا حرکت می‌کند.
آمریکایی‌ها در مورد ایران همیشه محتاطانه عمل می‌کنند
ذاکریان با اشاره به اقدامات ترامپ و بایدن در ماه‌های نخستین ریاست‌جمهوری‌شان عنوان کرد: شاهد بودید که وقتی ترامپ، رییس‌جمهور شد، او تلاش کرد در کوتاه‌ترین زمان ممکن اقدام کند و به همین خاطر هم سریع از توافق آب و هوایی پاریس، برجام، قرارداد ترنس پاسفیک و نفتا و... خارج شد. بایدن هم وقتی رییس‌جمهور شد سریعا دستور بازگشت آمریکا به شورای حقوق بشر، سازمان جهانی بهداشت و توافق اقلیمی پاریس را صادر کرد.
وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها در مورد ایران همیشه محتاطانه عمل می‌کنند، گفت: کاخ سفید براساس تجربیاتش با ایران در ماجرای مک‌فارلین، مسائل افغانستان و عراق، توافق برجام در سال ۲۰۱۵ و... با ایران کار می‌کند اما در عین احتیاط، تلاش دارد بیشترین بهره را از تحولات ببرند در حالی که ایران معکوس این مسئله عمل می‌کند؛ یعنی زمانی که بیشترین منفعت را ببرد، دست نگه می‌دارد.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: تنها در دوره ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی بود که ایران این گونه عمل نکرد. در آن زمان پاردایم برخورد تمدن‌ها مطرح شده بود، سایه جنگ احتمالی وجود داشت و بسیاری از کشورهای اروپایی در ایران سفیر نداشتند ولی رییس دولت اصلاحات سریعا مسئله گفت‌وگوی تمدن‌ها را مطرح کرد و موجب گشایش‌های بسیار در مناسبات منطقه‌ای، ارتقای روابط خارجی، گسترش همکاری‌های اقتصادی و از بین رفتن ائتلاف‌ها علیه ایران و... شد.
دولت بعدی از گذشته درس بگیرد
به گفته ذاکریان، ایران در آن زمان تلاش کرد مسلط بر جریان باشد به رغم آنکه گرفتاری‌ها و مشکلات کم نبودند ولی رویکرد و مواضع ایران موجب شد تا آمریکا نتواند از مقام برانداز و مخالف با ایران سخن بگوید به غیر از زمان بوش پسر که فرد تندرویی بود که اگر شرایط داخلی به گونه دیگری بود، او مجبور می‌شد آن گونه هم سخن نگوید.
وی با تاکید بر ضرورت بررسی اقدامات و برنامه‌های ادوار سیاست خارجی در ایران توسط دولت بعدی اظهار داشت: دولت بعدی باید از گذشته درس بگیرد، یعنی بررسی کند نقاط ضعف ایران چه بود، ایران کجاها موفق شد و چرا؟ بررسی کند و ببیند دولت دوران جنگ چه کرد، دولت هاشمی چه اقداماتی انجام داد، دولت خاتمی چه دستاوردهایی داشت، در دوران احمدی‌نژاد چه گذشت و شرایط دوران دولت روحانی چطور بود. آنها باید این تجارب را ارزیابی و براساس آن عمل کنند.
این استاد حقوق و روابط بین‌المللی در تشریح شرایط آینده سیاست خارجی تصریح کرد: ایران موفقیت‌های خوبی به رغم تمامی مشکلات - از تحریم و جنگ اقتصادی تا شیوع کرونا – و گام‌های مهمی هم در سیاست خارجی برداشته است.
رییسی علاقه‌مند به گشایش، داشتن کارنامه و به نتیجه رساندن امور است
ذاکریان اضافه کرد: اگرچه مشکلات و کاستی‌های زیادی وجود دارد اما در دورانی که ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا بود، اگر ظریف، وزارت امور خارجه را برعهده نداشت، شاید وضعیت از این بدتر بود. ایران در این دوره علیرغم تحریم با دنیا کار کرد و کارش را جلو برد و این آمریکا بود که در انزوای سیاسی قرار داشت.
وی با اشاره به شرایط جدید در روابط بین‌المللی خاطرنشان کرد: اکنون که فضا برای تعامل فراهم شده و قطبی‌سازی کاهش یافته، ایران باید از شرایط موجود حداکثر استفاده را بکند تا گشایش خوبی برای دولت جدید فراهم شود به ویژه اینکه به نظر می‌رسد رییس‌جمهور منتخب علاقه‌مند به گشایش، داشتن کارنامه و به نتیجه رساندن امور است.
نظر شما