برگ‌ریزان کرونا در عطش تابستان

همه‌گیری کرونا از اسفند ۹۸ تاکنون در ایران ادامه داشته است، امواج آن مدام بالا و پایین می شود اما هرگز موج ابتلا و مرگ کرونا در ۱۷ ماه گذشته کاملا فروکش نکرده است، بنابراین بالا رفتن نمودار مبتلایان و مرگ کرونا در ایران نشانه موج جدید نیست بلکه نشان از کوهان دیگری در نمودار سینوسی کرونا در ایران است که در هر فصل یک بار به اوج می رسد و باز دوباره تکرار می شود.

بر اساس اعلام وزارت بهداشت از اسفند ۹۸ که موارد ابتلا به کرونا به صورت رسمی گزارش شد، تاکنون سه میلیون و ۲۵۴ هزار و ۸۱۸ نفر به طور قطع به ویروس کرونا مبتلا شده اند. از این تعداد ۸۴ هزار و ۷۹۲ نفر جان باخته اند. این البته آمار رسمی و قطعی وزارت بهداشت است. در مورد آمار واقعی ارقام مختلفی گفته شده است. یکی از این برآوردها را ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت اعلام کرد. به گفته او آمار واقعی حدود ۲.۵ برابر ارقام رسمی است.

نمودار ابتلا و مرگ کرونا در ایران تاکنون سه قله و نقطه اوج را نشان می دهد، یکی در اسفند و فروردین ۹۸، دوم در تیر و مرداد ۹۹، سومین بار در آبان ۹۹ و خیز چهارم فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ رقم خورد. اکنون در تیر ماه ۱۴۰۰ نشانه های آغاز خیز پنجم از جنوب و جنوب شرق کشور دیده می شود.

خیز جدید افزایش موارد ابتلا و مرگ کرونا در ایران زمانی رخ می دهد که به گفته مسئولان وزارت بهداشت، نوع دلتای ویروس کرونا که از هند به کل دنیا گسترش یافت، به نوع غالب ویروس کرونا در ایران تبدیل شده است.

سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یکشنبه از افزایش ۱۳.۲ درصدی بیماران سرپایی کرونا مثبت و افزایش ۱۱ درصدی بیماران بستری مبتلا به کووید ۱۹ در کشور سخن گفت و اعلام کرد: به دنبال افزوده شدن تعداد شهرستان‌های با وضعیت قرمز، شاهد بروز نشانه‌هایی از ورود کشور به خیز پنجم بیماری کرونا هستیم.

او گفت: در هفته دوم تیر استان‌های ایلام، کرمان، یزد و هرمزگان به ترتیب دارای بالاترین میزان بروز موارد بستری مثبت در کشور بوده‌اند و متأسفانه در هفته گذشته، استان سیستان و بلوچستان با اختلاف فراوان با میزان میانگین کشوری، شاهد بالاترین میزان بروز موارد مرگ و میر ناشی از بیماری در  کشور بوده و پس از آن استان‌های یزد و هرمزگان بالاترین میزان موارد مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ را داشتند. شدت بروز بیماری در استان سیستان و بلوچستان از زمان شیوع بیماری در این استان بی سابقه است. موج فعلی بیماری در این استان به مراتب بزرگتر و سهمگین‌تر از موج‌های قبلی است.
به گفته او، میزان عمل به توصیه‌های بهداشتی در کشور با کاهش نسبت به هفته‌های اخیر، به حدود ۶۹ درصد رسیده و استان‌های آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان دارای پایین‌ترین میزان عمل به توصیه‌های بهداشتی در کشور هستند.

سخنگوی وزارت بهداشت گفت: در شرایط خطرناک فعلی مهمترین اقدام برای کنترل خیز جدید کرونا رعایت دستورالعمل های بهداشتی، فاصله گذاری اجتماعی و پرهیز از تجمعات، دورهمی ها و ترددهای غیر ضروری است.

آخرین وضعیت نقشه رنگ بندی کرونا در ایران نشان می دهد، ۱۲۰ شهرستان در وضعیت قرمز کرونا: ۱۸۲ شهرستان در وضعیت نارنجی و ۱۴۶ شهرستان در وضعیت زرد کرونا قرار دارند. هیچ شهری نیز در وضعیت آبی کرونا قرار ندارد. شیوع سویه‌های جدید ویروس و کاهش سطح مراقبت‌های بهداشتی باعث آغاز خیز پنجم کرونا در کشور شده‌ است و تعداد شهرهای قرمز و نارنجی رو به افزایش است.

ویروس دلتا ۶۰ درصد خطرناکتر است

عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد ملی کرونا به پژوهشگر ایرنا گفت: روند افزایشی کرونا از جنوب کشور و استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر شروع شده و اکنون به استانهای مرکزی و تهران رسیده است. عامل خیز جدید کرونا در ایران ویروس دلتای کروناست. میزان سرایت و انتقال آن به مراتب از انواع قبلی ویروس کرونا بیشتر است. برآوردهای مختلفی درباره میزان سرایت این ویروس وجود دارد و به طور میانگین میزان سرایت آن حدود ۶۰ درصد بیشتر از ویروس انگلیسی است.

وی افزود: کنترل و مهار کرونا به دو عامل بستگی دارد، یکی رعایت مناسب پروتکل های بهداشتی از طرف مردم و دوم واکسیناسیون سریع و گسترده است. مهمترین نگرانی در مسیر مهار کرونا رعایت پروتکل های بهداشتی است که متاسفانه شاهد بی تفاوتی و عادی انگاری بسیاری از مردم هستیم. بسیاری از مردم خطر ویروس کرونا را جدی نمی گیرند و به طور معمول کارهای روزمره خود را انجام می دهند، بسیاری از اماکن عمومی و ادارات نیز طبق مصوبات اعلام شده تعطیلی ها و دورکاری ها را اعمال نمی کنند، وزارت بهداشت وظیفه برخورد با این تخلفات را ندارد و دستگاه های دیگری در این زمینه مسئولیت دارند، وزارت بهداشت دستورالعمل ها و پروتکل ها را تدوین و اعلام می کند و اجرای کامل این دستورالعمل ها نیازمند همکاری همه مردم و دستگاههای اجرایی است.

عابدینی ادامه داد: روند گسترش ویروس جهش یافته دلتای کرونا در کشور بسیار نگران کننده است، تقریبا در کل کشور با روند افزایشی کرونا مواجه هستیم و انتظار می رود طی روزهای آینده شهرهای بیشتری از کشور وارد وضعیت قرمز و بسیار خطرناک کرونا بشوند.

دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به این پرسش ایرنا که آیا در خیز جدید تعداد ابتلای کودکان به کرونا افزایش یافته است: هنوز گزارشی در این زمینه نداریم البته مواردی از ابتلای افرادی با سنین پایین تر به کرونا گزارش شده است اما اینکه به طور معناداری میزان ابتلای کودکان و نوجوانان به کرونا افزایش پیدا کند، این طور نبوده است.

او در پاسخ به این پرسش ایرنا که وزارت بهداشت با روند گسترش ویروس دلتا در ایران و افزایش مبتلایان به این ویروس برای مهار خیز جدید چه برنامه ای دارد و با توجه به کمبود امکانات و تخت های  بیمارستانی چگونه این مساله مدیریت می شود، گفت: در موج چهارم کرونا نیز با چنین وضعیتی مواجه شدیم اما خوشبختانه توانستیم مساله را مدیریت کنیم، این بار نیز خیز جدید بیماری را مدیریت می کنیم و اجازه نمی دهیم که بیماران در بیمارستانها سرگردان شوند.

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در این باره به پژوهشگر ایرنا گفت: ایران بعد از چین دومین کشوری بود که گرفتار اپیدمی گسترده کرونا شد. این ویروس و روش های مبارزه با آن برای اکثر کشورهای دنیا ناشناخته بود. خیلی از اقداماتی که در  ابتدا برای مقابله با این بیماری در کشورها انجام شد. بعدها مورد تایید قرار نگرفت. از جمله ضدعفونی شهرها، معابر و سطوح که بعد ثابت شد، تاثیرگذار نیست. از نظر درمان هنوز هم هیچ داروی قطعی برای این بیماری شناخته نشده است. داروهای مختلفی پیشنهاد شده است اما هیچ کس نمی تواند در دنیا ۱۰۰ درصد تایید کند که این داروها می توانند در درمان همه بیماران کرونا تاثیر داشته باشند و می توانیم با استفاده از آنها جان بیماران را نجات دهیم.

وی ادامه داد: بهترین اقدامی که برای کمک به افراد مبتلا به کرونا می توان انجام داد، ارائه مراقبت مناسب به این بیماران است و در مورد افراد مبتلا به کرونا که وارد وضعیت حاد و شدید شدند بسیار مهم است که بتوانیم به آنان اکسیژن و مراقبت مناسب ارائه کنیم. به همین علت با تجربه ای که پزشکان و پرستاران پیدا کرده اند، وضعیت مراقبت و درمان مبتلابان به کرونا در مجموع بهتر از ماههای گذشته شده است. در مناطقی که پیک های متعددی را تجربه کرده اند. پروتکل های درمانی که وزارت بهداشت ابلاغ کرده بهتر اجرا می شود ولی آنچه در کنترل این بیماری بسیار مهم است رعایت پروتکل های بهداشتی توسط مردم است، یعنی ماسک بزنند، فاصله گذاری کنند. دستانشان را مرتب بشویند. به نظر می رسد هنوز این فرهنگ به درستی جا نیافتاده و هنوز خیلی ها فکر می کنند کرونایی وجود ندارد،

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: نظرات مردم درباره کرونا بسیار متفاوت است. حتی بعضی ها معتقدند اصلا خطر ندارد و اعتقادی به این بیماری و همه گیری آن ندارند. برخی از مردم هم اعتقاد دارند، پزشکان راه درمان بیماری کووید۱۹ را بلد نیستند و باید به داروها و روش های گیاهی رجوع کنیم و از طب سنتی  استفاده کنیم. علت این همه اختلاف نظر این است که هنوز درمان مشخصی برای آن در دنیا ثابت نشده بنابراین آدم هیچکدام از روش های درمانی را نه ۱۰۰درصد می تواند تایید کند و نه ۱۰۰درصد رد کند. هر نظری که درباره درمان کرونا بیان می کنیم باید بر اساس شواهد علمی باشد.

 به ایران واکسن ندادند

تنها راه کنترل و مهار کرونا که درباره آن اجماع وجود دارد، استفاده از واکسن است؛ روشی که کشورهای پیشرو در انجام آن توانسته اند به موفقیت برسند اما میزان واکسیناسیون کرونا در ایران اندک است. تاکنون حدود ۶ درصد جمعیت ایران یک دوز واکسن کرونا را دریافت کرده و تعداد افرادی که هر دو دوز واکسن را تزریق کرده اند حدود دو درصد جمعیت کشور است.  بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت تا کنون چهار میلیون و ۴۹۷ هزار و ۵۷۶ نفر دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده اند. دو میلیون و  و ۱۷ هزار و ۸۰۹ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۶ میلیون و  ۵۱۵ هزار و ۳۸۵دوز رسید و بر اساس  این آمار روزانه بین ۲۵ تا ۴۰ هزار نفر در ایران واکسن کرونا دریافت می کنند.

شهریاری درباره روند کند واکسیناسیون کرونا در ایران گفت: مساله این است که تولید کنندگان بین المللی واکسن به ایران واکسن ندادند. با اینکه پول هم برای خرید واکسن دادیم و از سبد کوواکس سازمان بهداشت جهانی ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن خریدیم اما کمتر از سه میلیون دوز واکسن به ایران دادند و واقعا واکسن کافی به ایران ندادند. واقعیت این است که به ایران واکسن نمی دهند، روسیه هم که مقداری واکسن به ایران داد، خودش اکنون برای واکسیناسیون مردم این کشور مشکل دارد و نمی تواند مقدار زیادی واکسن به ایران بدهد. چین هم همین طور است و اگر بیش از اندازه به ایران واکسن بدهد، مواد اولیه آن را که از آمریکا وارد می کند ممکن است مشمول تحریم قرار گیرد به همین علت چین هم واکسن کافی به ایران نداد به همین علت شرکت های داخلی روند تولید واکسن را شروع کردند و این مسیر را دنبال می کنیم.

عاطفه عابدینی دبیر کمیته ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به این پرسش ایرنا که چرا با وجود آگاهی از گسترش خیز پنجم کرونا از جنوب کشور و خطر گسترش ویروس دلتا جلوی سفرها از استانهای درگیر به کل کشور گرفته نشد و سفرها از این مناطق به استان‌های کشور ادامه یافت و همچنان انجام می شود، گفت: این حرف درستی است، باید جلوی این سفرها گرفته می شد.

گذشته از کمبود واکسن و کندی واکسیناسیون در ایران، عوامل متعدد دیگری نیز وجود دارد که بر گسترش موج کرونا و افزایش بیماری کووید۱۹ در ایران تاثیر می گذارد و مزید بر علت می شود. کارشناسان وزارت بهداشت بارها اعلام کرده اند که تجمع افراد در کنار هم و نبود تهویه مناسب از عوامل مهم انتقال ویروس کرونا و ابتلا به بیماری کووید۱۹ است. قطع برق در روزها و هفته های اخیر امکان تهویه مناسب را از بسیاری از منازل و فضاهای بسته اداری و تجاری گرفته است و همین مساله می تواند بر گسترش موج جدید کرونا در کشور دامن بزند و اگر قطع برق در کشور گسترش پیدا کند و دامنه آن به بیمارستان ها هم برسد می تواند فاجعه های بزرگتری را رقم بزند.

بی توجهی مردم به پروتکل های بهداشتی، تعطیل نشدن اماکن عمومی و ادارات و البته مشکلات معیشتی کارگران و اصنافی که از تعطیل شدن مشاغل خود متضرر می شوند و راهی نیز برای جبران این ضرر آنان وجود ندارد نیز مساله دیگری است که هنوز برای آن راه حلی پیدا نشده است.

افزایش سفرها در تابستان نیز عامل مهم دیگری است که در فصل گرم تابستان سوار بر موج کرونا به گسترش این بیماری دامن می زند. سفرهایی که همیشه هم برای تفریح نیست بلکه گاهی برای دستیابی به واکسنی است که در کشور با کمبود و تقاضای بالا مواجه است. پیدا شدن آن در کشور همسایه و امکان واکسیناسیون ایران در سرزمین مجاور ایران از جمله  ارمنستان می تواند موج جدیدی از سفرهای زمینی و هوایی را رقم بزند که خود می تواند عامل گسترش و انتقال کرونا در بین ایرانیان باشد.

عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در این باره به پژوهشگر ایرنا گفت: وزارت بهداشت از واکسیناسیون رایگان گردشگران در کشور ارمنستان اطلاع دارد. خبرهای آن را شنیده ایم. ظاهرا واکسن آسترازنکا به مسافران خارجی تزریق می کنند اما وزارت بهداشت به هیچ وجه نمی تواند این کار را تایید کند زیرا از جزئیات آن، اطلاعی نداریم. علاوه بر آن خود سفر و مسافرت های زمینی و هوایی عامل مهمی برای انتقال ویروس کرونا است و می تواند به گسترش شیوع این بیماری در کشور دامن بزند.

وی افزود: در هر صورت نوعی عادی انگاری و سهل انگاری را در بین مردم و مسئولان در برابر اپیدمی کرونا مشاهده می کنیم، به نظر می رسد بسیاری از مردم خسته شده اند و مساله را رها کرده اند و به زندگی و سفر خود مشغول هستند اما این ویروس با کسی شوخی ندارد و این عادی انگاری ها به گسترش بیماری و افزایش مرگ و میر آن در روزهای آینده منتهی می شود.

رکوردشکنی مرگ کرونا

مسئولان وزارت بهداشت بهتر از هر کسی می دانند که افزایش سفرها و عادی انگاری ها چه تاثیری در گسترش اپیدمی، افزایش مبتلایان و مرگ و میر کرونا دارد. هنوز از تجربه خیز چهارم کرونا بعد از نوروز امسال زمان زیادی نگذشته است. نبود محدودیت سفر و انبوه سفرهای نوروزی به جنوب و شمال کشور خیز چهارم کرونا رقم زد و رکورد جدیدی از تعداد موارد فوت کرونا را در کشور ثبت کرد. رکوردی که در ۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ با مرگ ۴۹۶ نفر  رقم خورد و از رکورد قبلی در خیز سوم کرونا که با مرگ ۴۸۶ نفر در ۲۶ آبان ثبت شده بود نیز عبور کرد. حالا خیز پنجم کرونا با ویروسی خطرناکتر، مسری تر و کشنده تر رو به رو شده ایم. ویروسی دلتا که هنوز از اثربخشی واکسن بر آن نیز مطمئن نیستیم.

سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت گفته است: در حالی که هنوز به طور کامل از موج چهارم کرونا خارج نشده بودیم، در آستانه ورود به خیز پنجم کرونا قرار داریم. شیوع ویروس جهش یافته کرونا از نوع دلتا در سیستان و بلوچستان و عدم رعایت مناسب پروتکل‌های بهداشتی، تجمع در محل‌های سربسته با توجه به گرمای هوا و بسته بودن در و پنجره و نبود تهویه مناسب، در روند افزایشی بیماری در این استان موثر بوده است.

وی افزود: تست‌های مثبت کرونا در استان سیستان و بلوچستان به حدود ۶۰ درصد رسیده و موارد بستری مبتلا به کووید ۱۹ در این استان برای اولین بار پس از یک سال اخیر به میزان متوسط کشوری رسیده است. میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سیستان و بلوچستان به طور میانگین کمتر از ۵۰ درصد بوده و نیاز است، مردم این استان در رعایت پروتکل‌های بهداشتی همکاری بیشتری داشته باشند.

عاطفه عابدینی دبیر کمیته ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به این پرسش ایرنا که چرا با وجود آگاهی از گسترش خیز پنجم کرونا از جنوب کشور و خطر گسترش ویروس دلتا جلوی سفرها از استان های درگیر جنوبی به کل کشور گرفته نشد و سفرها از این مناطق به بقیه استانهای کشور ادامه یافت و همچنان انجام می شود، گفت: این حرف درستی است باید جلوی این سفرها گرفته می شد.

گزارش از افشین شاعری