ترکیه؛ موافقان و مخالفان محافظت از فرودگاه کابل چه می‌گویند؟

واحدهایی از نیروهای مسلح ترکیه بر اساس اختیاراتی که مجلس ملی این کشور با مصوبه شماره ۷۲۲ در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۰۱ به دولت این کشور اعطا کرد و بنا به تصمیم هیات وزیران این کشور، به منظور تأمین امنیت و ثبات در افغانستان به نیروهای پشتیبانی امنیت بین المللی افغانستان پیوسته است.

ترکیه با ۲۵۰ نیروی نظامی خود در افغانستان حضور یافته بود. در سال ۲۰۱۵ "مأموریت پشتیبانی قاطع" به جای" نیروهای بین المللی کمک امنیتی افغانستان" راه اندازی شد. در چارچوب این مأموریت، ناتو به نیروهای امنیتی و نهادهای امنیتی افغانستان فرصت های پشتیبانی، آموزش و مشاوره ارائه کرد. در حالی که بسیاری از سربازان افغان توسط نیروهای مسلح ترکیه تحت آموزش قرار می گیرند، حضور نظامیان ترک در مناطق مختلف افغانستان نیز همچنان ادامه دارد.

در یک برهه زمانی نیز حکمت چتین وزیر خارجه و رییس اسبق مجلس ملی ترکیه به عنوان بالاترین مقام غیرنظامی ناتو در افغانستان حضور داشت.

به گفته مسوولین ترکیه، این کشور وظایف مهمی نظیر کمک به تأمین امنیت در اطراف کابل و اجرای پروژه های ساختاری در استان وردک را بر عهده گرفته است. از سوی دیگر ترکیه مدت ۶ سال است که در فرودگاه بین المللی کابل حضور دارد. در حال حاضر ترکیه به عنوان بخشی از نیروهای بین المللی حدود ۵۰۰ سرباز در افغانستان دارد.

پس از اعلام خروج نیروهای ناتو از افغانستان و اعلام مسوولین بلندپایه ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان رییس جمهور این کشور مبنی بر اینکه نظامیان ترکیه برای تامین امنیت فرودگاه کابل در این شهر حضور خواهند یافت، نگاهها در ترکیه از دو جنبه مختلف معطوف این مساله شد.

احزاب مخالف جمهوریخواه خلق و حزب نیک در مخالفت با این مساله ورود کردند. "اونال چویک اوز" معاون حزب جمهوری خلق بزرگترین حزب مخالف ترکیه در روزهای گذشته در ارزیابی عدم خروج نیروهای ارتش ترکیه از افغانستان، اظهارداشت:" تأمین امنیت فرودگاه کابل چیزی جز به آتش انداختن سربازان ترک نخواهد بود. ما عهده داری چنین مأموریتی توسط ترکیه را صلاح نمی دانیم. به عنوان حزب جمهوری خلق نمی خواهیم سربازان ما با طالبان روبرو شده، روابط برادری تاریخی ما با مردم افغانستان آسیب دیده و امنیت جانی سربازان ترک به خطر بیافتد. طالبان یک واقعیت افغانستان است. رویارویی با طالبان به این شکل، به روابط برادرانه ریشه دار و تاریخی بین ترکیه و افغانستان آسیب وارد خواهد کرد.

چویک اوز در ادامه افزود: پاکستان که ترکیه خواستار پشتیبانی آن است از ارائه این حمایت اجتناب می ورزد. دولت ترکیه می خواهد ادامه حضور نظامیان ترک در افغانستان پس از خروج نیروهای ناتو را به عنوان ادامه مأموریت قبلی ترکیه نشان دهد. این درحالی است که هدف حضور نظامی ترکیه در افغانستان فقط آموزش نیروهای امنیتی افغانستان و کمک و پشتیبانی از آنها بدون حضور نیروهای رزمی بود. دامنه مأموریت ترکیه در افغانستان روشن بوده و مربوط به کمکی است که ناتو در چارچوب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد انجام داده است. اما ادامه این مأموریت دیگر ضروری نیست.

احزاب نیک و دمکراسی خلق، دوا، سعادت و دیگر احزاب مخالف کوچک نیز با این تصمیم مخالفت کرده اند ولی حزب حرکت ملی که شریک غیررسمی و ائتلافی حزب عدالت و توسعه محسوب می شود، از این تصمیم حمایت کرده است.

خانم زینب گورجانلی مقاله نویس روزنامه دنیا در مقاله ای تحت عنوان "در خاورمیانه یک بازی بدون ترکیه در حال راه اندازی است" نوشت: این روزها در خاورمیانه تحرکات زیادی جریان دارد. ائتلاف ها تجدید می شوند و دشمنان بر سر میزهای آشتی می نشینند. بازدیدها، اجلاس ها و مذاکرات مختلف یکی پس از دیگری در حال انجام است. تنها کشوری که در معادله جدید خاورمیانه که در آن ایران، عربستان سعودی، مصر و حتی اردن برجسته هستند به آن جای داده نشده است، ترکیه است.

گورجانلی با اشاره به سفر وزیر دفاع عربستان به واشنگتن، دیدار پادشاه اردن و نخست وزیر عراق با بایدن، مذاکرات بین ایران و عربستان در عراق نوشت: جو بایدن رئیس جمهور آمریکا که در حال تعیین سیاست جدید آمریکا در خاورمیانه می باشد، پیشتر به دفعات نشانه هایی در راستای عدم وارد کردن ترکیه به بازی جدیدی که در منطقه ایجاد خواهد کرد، ارائه نموده است. ترافیک بازدیدهایی که در این هفته و هفته آینده در واشنگتن انجام خواهد شد، به مثابه اثبات قطعی اقدام برای راه اندازی یک بازی بدون ترکیه در خاورمیانه است.

گورجانلی با تحلیل رخدادهای یاد شده نوشت: به طور خلاصه در معادله جدید خاورمیانه تنها نقشی که به ترکیه اختصاص داده شده است، چیزی جز ایجاد مزاحمت برای روس ها و{رژیم}اسد در ادلب و پاسبانی در فرودگاه کابل در افغانستان که ناتو نیروهای خود را از آنجا خارج می کند، نیست. بدتر از همه اینکه دولت آنکارا، برای ایفای این نقش که فقط می توان به عنوان "نمایش" در خاورمیانه توصیف کرد، بشدت مشتاق است.

منطبق با گزارشها و اخبار رسانه های نزدیک به دولت آنکارا مردم افغانستان و رهبران آن کشور از تصمیم ترکیه خرسند هستند.

عنایت الله بابور فرهمند معاون اول رئیس شورای عالی توافق ملی افغانستان در روزهای گذشته در مصاحبه با شبکه خبر ۷ گفت: اگر جهان طالبان را متوقف نکند، حداکثر ظرف ۵ سال طالبان به تهدید ترور علیه تمامی کشورها تبدیل خواهد شد.

فرهمند از سپردن تامین امنیت فرودگاه کابل به ارتش ترکیه ابراز رضایت می کند و معتقد است برای سربازان ترکیه در افغانستان اتفاقی نخواهد افتاد و آنها مورد تعرض هیچ گروهی قرار نخواهند گرفت. 

پایگاه اینترنتی حریت نیز در روزهای گذشته در خبری در زمینه تصمیم دولت آنکارا برای باقی ماندن نظامیانش در کابل گفت: گفته می شود در تصمیم آمریکا و ناتو برای خروج نیروهای آنها از افغانستان و تشدید تنش بین دولت افغانستان و نیروهای طالبان، افغانی های شهرنشین و تحصیل کرده درحال آمادگی برای فرار از این کشور هستند.

متین چوراباتور رئیس مرکز مطالعات پناهندگی و مهاجرت (IGAM) نیز در گفتگو با روزنامه حریت گفت: کارمندان دولت افغانستان با نگرانی از مجازات آنها درصورت پیروزی طالبان، مدتی است که در جستجوی راه های فرار از دست طالبان به ترکیه هستند.

رسانه های مخالف نیز به کرات مساله تهدید طالبان را مبنی بر اینکه تمامی نیروهایی که در افغانستان بمانند نیروهای اشغالگر خواهند بود، بازتاب داده اند و ترکیه را از ماندن در افغانستان برحذر می دارند.

از سوی دیگر این مساله از سوی محافل دولتی بگونه ای جلوه داده می شود که گویا هنوز تصمیم نهایی در این زمینه گرفته نشده است.

شبکه خبری ان تی وی در روزهای گذشته پس از گفتگوی تلفنی "خلوصی آکار" وزیر دفاع ملی ترکیه با "لوید آستین" وزیر دفاع آمریکا درباره بهره برداری و تأمین امنیت فرودگاه بین المللی کابل توسط ترکیه، نوشت: مذاکرات طرفین در این زمینه ادامه خواهد یافت.

در پی انتقادهای نیروهای مخالف از این مساله ، رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در روزهای گذشته گفت: ما در مورد اینکه حیطه وظایف نیروهای ترکیه چه خواهد بود و ما در این زمینه چه چیزهایی را می توانیم قبول بکنیم و یا قبول نکنیم تصمیم گیری کرده ایم.

وی محتوای این تصمیمها را روشن نکرد ولی به ذکر این مساله که مذاکرات ادامه دارد بسنده کرد.

به گفته برخی کارشناسان رجب طیب اردوغان در حال حاضر برای جلوگیری از تحریم‌های آمریکا تلاش می‌کند و اعلام آمادگی برای ماندن نیروهای نظامی ترکیه در افغانستان نیز در راستای جلب نظر متحدین این کشور خصوصا آمریکا و رساندن این پیغام است که ترکیه خواستار همکاری نزدیکتر با غرب در مورد مسایل امنیتی می باشد.

آنگونه که از شواهد برمی آید در این مساله نیز همانند تمامی مسایل سیاست داخلی و خارجی ترکیه دچار تشتت آراء می باشد و هر جناحی در ترکیه این مساله را از دیدگاه خود مورد ارزیابی قرار می دهد.