به گزارش روز یکشنبه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت الاسلام والمسلمین سید قاسم رزاقی موسوی در همین خصوص سیره نورانی امام باقر(ع) را مورد توجه قرار داد و گفت: همه ائمه معصومین(ع) در دوران امامت خودشان سعی داشتند، مرجعیت علمی، دینی را تحقق بخشند و برای دسترسی به آن اقداماتی انجام داده اند.
وی با اشاره به فضای سیاسی و فرهنگی دوران امام باقر(ع)، شاخصه اصلی این دوران را ترویج فرهنگ جاهلی دانست و اظهار داشت: اگرچه خلفای آن دوران ظاهر مذهبی داشتند، اما در عین حال همواره با اقدامات خود سعی می کردند فرهنگ جامعه را از قرآن و آموزه های وحیانی دور کنند.
اصلاح بنیان های فکری و فرهنگی جامعه شیعی
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ضمن اشاره به گسترش مجادلات علمی از سوی فرقه های مختلف در دوران امام باقر(ع)، مطرح کرد: اقدام اساسی و بنیادین امام باقر(ع) اصلاح بنیان های فکری جامعه و سوق دادن فرهنگ جامعه به سوی آموزه های وحیانی بود؛ البته باید دانست که امام صادق(ع) نیز در این زمینه نقش پررنگی داشته و تفکیک اقدامات امام باقر و امام صادق(ع) از یکدیگر مقداری مشکل است.
وی هدف اصلی امام محمد باقر(ع) را اصلاح بنیان های فکری و فرهنگی جامعه دانست و با بیان اینکه ایشان برای رسیدن به این هدف نهضت بزرگ علمی را پایه گذاری و یک حوزه وسیع و عالمانه را تاسیس کردند، گفت: مبارزه با اندیشه ها و آرای انحرافی از طریق انجام مناظرات، تبیین مبانی کلامی شیعی و بیان حقیقت نیز از دیگر اقدامات ایشان به شمار می‌آید.
رزاقی موسوی با اشاره به اینکه مهمترین شاخصه‌های اندیشه و فقه شیعه در زمان امام باقر(ع) تبیین شده است، تصریح کرد: ایشان در حقیقت نظام امامت محور را در جامعه تبیین و نهادینه سازی کردند؛ ایشان با فرمایشات خودشان به همگان آموختند که جامعه¬ای که بخواهد به سمت سعادت حرکت کند باید در راس آن امام معصوم(ع) قرار داشته باشد.
وی تبیین بسیاری از مسائل فقهی مورد نیاز مردم، ارائه مجموعه ای جامع از احادیث در حوزه تفسیر و ترویج اخلاق شیعی را از میراث های علمی و فکری امام باقر(ع) دانست و روایات تربیتی ایشان را مورد توجه قرار داد و گفت: امام باقر(ع) با روایات تربیتی خودشان در حقیقت این پیام را به ما منتقل کرده اند که «اگر جامعه ای بخواهد متعالی باشد و نسل آینده در راستای تعالیم سعادت بخش اسلام حرکت کند، باید در عرصه تربیت فرزندان خود دقت بیشتری داشته باشد».
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: نقش والدین، روزی حلال در تربیت فرزندان، تکریم شخصیت فرزندان، تقویت بنیان خانواده و تربیت معنوی فرزندان با نگاه توحیدی از جمله تاکیدات امام باقر(ع) در راستای ترویج اخلاق تربیتی است.
وی همچنین با اشاره به روایات اقتصادی امام باقر(ع) و با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب طی چند سال گذشته شعار سال را مسائل اقتصادی قرار می دهند، گفت: این نشانگر آن است که معیشت مردم از منظر دین بسیار مهم می باشد و امام باقر(ع) در روایات خودشان همواره بر لزوم کار و تلاش و دوری از تنبلی، انجام کار تولیدی و تجارت تاکید دارند و هدف از تلاش اقتصادی را کسب روزی حلال و نه ثروت اندوزی و فخر فروشی می دانند.
امام باقر(ع) تمایز اعتقادی شیعه با غیر شیعه را روشن و مشخص کردند
دیگر عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز با بیان اینکه امام باقر(ع) تمایز اعتقادی شیعه با غیر شیعه را روشن و مشخص کردند، گفت: ایشان فقه ناب تشیع را به شیعیان آموزش دادند.
حجت الاسلام والمسلمین مجید احمدی کچایی به تبیین نقش ایشان در گسترش تشیع پرداخت و گفت: امام باقر(ع) در دوره ای به امامت رسیدند که جهان اسلام با نوعی تضارب آرا مواجه بود.
وی با بیان اینکه آغاز کنشگری امامیه را باید از دوران امام سجاد(ع) بررسی کرد، ادامه داد: بعد از شهادت امام حسین(ع)، شیعه به یک انزوای کامل فرو رفت و گفته شده است که در دوران امامت امام سجاد(ع) تنها ۳ نفر شیعه بودند که امامت ایشان را باور و قبول داشتند؛ به عبارت دیگر امام سجاد(ع) کار خودشان را با سه نفر شیعه آغاز کردند، اما بعد از پایان امامتشان شاهد گسترش تشیع در عرصه های مختلف اعتقادی و حتی جغرافیایی هستیم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه امویان در دوره امام باقر(ع) از درون دچار فروپاشی شده بودند، تاکید کرد: این فروپاشی و کشمکش‌ها میان امویان و سپس میان امویان و عباسیان، سبب شد تا در این دوره زیاد به ائمه معصومین(ع) توجه نداشته باشند، از همین جهت شاهد هستیم که بیشتری روایات تاریخ اهل بیت(ع) در دوره امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل شده است.
وی یکی از خطرات و آسیب های دوره امامت امام باقر(ع) را «گسترش فرقه گرایی» دانست و با بیان اینکه این مقوله از دوره امام سجاد(ع) آغاز شد و در دوره امام باقر(ع) مقداری اوج گرفت، ابراز کرد: فرقه های کیسانیه، مذاهب مختلف اهل سنت، اعتذال کلامی و غالیان از جمله این گروه های بودند.
احمدی کچایی اقدامات امام باقر(ع) در خصوص تمایز فقهی شیعه با اهل سنت را مورد توجه قرار داد و با بیان اینکه ایشان فقه ناب تشیع را به شیعیان یاد دادند، ادامه داد: در آن دوران شیعیانی داشتیم که شیعه بودند، اما به سبک اهل سنت نماز می خواندند، چون ائمه معصومین(ع) در دوره های قبل به دلیل محدودیت های اجتماعی که داشتند نتوانسته بودند فقه تشیع را گسترش دهند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه امام باقر(ع) تمایز اعتقادی شیعه با غیر شیعه را روشن و مشخص کردند، ابراز داشت: بعد از انزوای شیعه در عصر امام حسین(ع) و امام سجاد(ع)، شاهد هستیم که در دوره امام باقر(ع) فرهنگ و اعتقادات تشیع در مناطق مختلف و حتی بخش هایی از ایران گسترش یافت.
شمه‌ای از مبارزات امام باقر(ع) با جریانات انحرافی و «غالیان»
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز هشدارهای امام باقر(ع) در خصوص افراط و تفریط را مورد توجه قرار داد و به تشریح اقدامات ایشان در راستای مبارزه با انحرافات غالیان پرداخت.
حجت الاسلام والمسلمین یدالله حاجی زاده به تبیین اقدامات امام باقر(ع) در مبارزه با جریان های انحرافی پرداخت و گفت: در آن زمان گروه های انحرافی همچون «مشبهه»، «مرجعه»، «خوارج»، «کیسانیه»، «جبریه»، «قدریه»، «معتزله» وغیره وجود داشتند و امام(ع) با یکایک آنها مبارزه می کرد.
وی با اشاره مبارزات امام باقر(ع) با گروه انحرافی «غالیان» اظهار داشت: یکی از اشخاصی که گروه انحرافی «غالیان» را پدید آورد «مغیرة بن سعید» بود که ابتدا از یاران امام(ع) بود، اما چندی بعد با ایجاد غلو در جایگاه امام(ع)، مقام ایشان را به حد خدایی رساند، از این جهت مورد مخالفت حضرت(ع) واقع شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه «مغیرة بن سعید» به فرقه «مشبهه» گرایش داشت و اهل «جعل حدیث» نیز بود، عنوان کرد: امام باقر(ع) در روایتی از وی برائت جسته و او را همانند «بلعم باعورا»(که ابتدا شخص خوبی بود، اما سپس منحرف شد) معرفی کرده اند؛ امام(ع) در آن روایت فرموده اند که بلعم باعورا به اندازه ای جایگاه بالایی داشت که «اسم اعظم» به وی اعطا شده بود، اما بعد از چندی به واسطه وسوسه های شیطان منحرف و گمراه شد.
وی «بیان بن صنعان» را از دیگر «غالیان» دوران امام باقر(ع) دانست و با بیان اینکه وی فرقه «بیانیه» را به وجود آورد و از پیروان «مغیرة بن سعید» بود، ابراز داشت: انحراف این شخص به جایی رسید که خود را «نبی» خواند و حتی امام باقر(ع) را در نامه ای به نبوت خود فراخواند؛ امام باقر(ع) نیز در روایتی فرمودند «من از «مغیرة بن سعید» و «بیان بن صنعان» برائت می جویم، زیرا این دو تن بر ما اهل بیت(ع) دروغ بستند».
حاجی زاده با بیان اینکه امام باقر(ع) برای مبارزه با غالیان همواره تشیع را به میانه روی دعوت می کردند، خاطرنشان کرد: عده ای در این دوران معتقد بودند که امام باقر(ع) همان «امام مهدی(عج)» است، اما ایشان با آنها برخورد کرده و فرموده اند «عده ای به خیال خام خود مرا مهدی می پندارند، من به اجل خود نزدیک تر از آنم که آنها ادعا می کنند».
وی هشدارهای امام باقر(ع) در خصوص افراط و تفریط را مورد توجه قرار داد و تاکید کرد: عده ای از امام باقر(ع) سؤال کردند که «غالیان چه کسانی هستند» و ایشان فرمودند «غالیان کسانی هستند که به ما اوصافی را نسبت می دهند که خودمان آن اوصاف و مقامات را برای خود قائل نشده ایم»؛ به عنوان مثال عده ای قائل بوده اند که همه امور دنیا اعم از حیات و ممات و روزی دادن به انسان ها در دست ائمه معصومین(ع) است، اما ایشان با اقدامات و فرمایشات خودشان روشنگری کرده و راه خودشان را از آنها جدا ساختند.
وی شمه ای از مبارزات امام باقر(ع) با «اباحه گری» را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: همچنین عده ای از شیعیان اعتقاد داشتند که شیعه از آن جهت که پیرو اهل بیت(ع) است، حتی اگر گناهکار هم باشد به بهشت می رود، از این رو امام باقر(ع) با بیانات و فرمایشات خودشان این توهم را نیز از اعتقادات ناب شیعه دور ساختند و فرمودند «ما اهل بیت(ع) هیچ آزادی مطلقی از جانب خداوند نداریم و اگر تکلیف شرعی خود را ترک کنیم حجتی در برابر پروردگار نخواهیم داشت».
امام محمدباقر(ع) در هفتم ذی الحجه سال ۱۱۴هجری قمری در۵۷سالگی در مدینه توسط هشام بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید و پیکر مطهر ایشان در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
نظر شما