شیعیان عربستان محروم از برگزاری مراسم محرم

از سال ۲۰۱۵ که محمد بن سلمان وزیر دفاع و پس از دو سال ولیعهد عربستان شد، شرایط خاصی در این کشور حاکم گردیده که حمله به یمن و برخی تغییرات اجتماعی – دینی – فرهنگی و امنیتی در عربستان از جمله آنها است.

دو عنوان از مواردی که در دوره بن سلمان در عربستان با تغییرات مواجه شده، مسایل دینی و فرهنگی می‌باشد؛ موضوعاتی که مستقیما باورهای مذهبی شهروندان عربستان را هدف گرفته و در عین موافقت‌های برخی، مخالفت‌های فراوانی را نیز به همراه داشته است.

هرچند شیعیان عربستان در دوره‌های مختلف حکومت آل سعود مشکلات زیادی داشته‌اند، اما با روی کار آمدن «ملک سلمان» در سال 2015 و ولیعهد شدن فرزندش "محمد"، شرایط ویژه علیه شیعیان در این کشور حاکم شده، به حدی که آنها حتی اجازه برگزاری مراسم محرم را نیز ندارند و این در حالی است که شیعیان حتی در کشورهای غربی هم اجازه برگزاری مراسم محرم را دارند.

پایگاه خبری "العهد" اعلام کرده که اداره پلیس امنیتی- اطلاعاتی عربستان سعودی (المباحث العامة)، مسؤولان مسجد "المسأله" و حسینه "امام حسین" علیه‌السلام شهر «قطیف» (مرکز استان قطیف) را فراخوانده و ضمن گرفتن تعهد برای لغو مراسم عزاداری ماه محرم، هر کدام از آنها را به دلیل برپایی مراسم عزاداری ماه محرم ۶۰ هزار ریال سعودی (حدود ۱۶ هزار دلار) جریمه کرده است.

العهد تاکید کرد که «مردم منطقه قطیف از سختگیری‌های مقامات سعودی و اقدامات ضددینی آنها در خصوص لغو مراسم عزاداری محرم و برداشتن بنرهای مربوط به این ماه و اقدامات دیگر آل سعود بسیار ناراحت هستند».

در همین ارتباط، چندی پیش مأموران رژیم سعودی با یورش به مسجد امام حسین (ع) در شهر «العوامیه» در استان قطیف این مسجد را با بولدزر کاملا تخریب کردند.

تاکنون دهها شیعه منطقه قطیف توسط  دستگاه امنیتی آل سعود  دستگیر شده‌اند؛ بازداشت فعالان شیعه و مخالفان دولت سعودی هرچند همواره در عربستان وجود داشته، اما از زمان ولیعهد شدن محمد بن سلمان از ژوئن ۲۰۱۷ به این سو روند بازداشت‌ها و سرکوب‌ شیعیان و مخالفان سعودی افزایش چشمگیری داشته است به گونه‌ای که در ماه می ۲۰۱۹ دولت سعودی دست به اعدام ۳۷ نفر زد و با خونسردی سر آنها را از تنشان جدا کرد.

در بین اعدام شدگان شش نفر کودک بودند و ۳۳ نفر از آنها نیز از شیعیان قطیف و «احساء» به شمار می‌آمدند. کسانی که صرفا به خاطر بیان عقیده و حضور در اعتراضات از سال ۲۰۱۱ در زندان آل سعود به سر می‌بردند.

نقض گسترده حقوق بشر در عربستان موضوعی است که همواره مورد توجه سازمان‌ها و گروه‌های بین‌المللی حقوق بشری بوده است، اما باید توجه داشت که خشونت فرقه‌ای و سیاست‌های تبعیض آمیز نظام‌مند به ویژه علیه شیعیان در عربستان از جمله مواردی است که به رغم در پی داشتن قربانیان فراوان، اغلب از نگاه جامعه بین‌المللی دور مانده و مورد غفلت قرار گفته است.

اعتراضات مردمی سال‌های اخیر قطیف به دنبال سخنرانی‌های انقلابی توسط شهید شیخ "نمر باقر النمر" رهبر شیعیان این کشور و همزمان با تظاهرات در جهان عرب در ابتدای سال 2011 آغاز شد.

شیخ نمر همواره در سخنرانی‌های خود رژیم سعودی را به اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز طایفه‌ای سازمان‌یافته، به‌ویژه در مناطق شرقی عربستان و به‌خصوص در دو منطقه الاحساء و القطیف متهم می‌کرد. حدود پنج سال پیش در ژانویه 2016 میلادی و به دلیل همین اعتراضات شیخ  باقرالنمر، با اتهام واهی محاربه و اقدام علیه امنیت ملی عربستان، اعدام شد.

شیعیان، اغلب در مناطق شمالی عربستان مثل قطیف و الاحساء سکونت دارند و آل سعود همیشه آنها را خطری جدی برای بقای حکومت خود می‌داند. اغلب جنبش‌ها و فعالیت‌های اعتراضی در طول تاریخ عربستان علیه خاندان سعودی توسط این قبایل شکل ‌گرفته است. آل‌سعود با نگرش فرقه‌ای به سیاست، به شیعیان عربستان به‌عنوان "شهروندان درجه‌دو" می‌نگرد، به گونه‌ای که از سال 2011 تاکنون شمار زیادی از شیعیان را در قطیف و الاحساء به شهادت رسانده است.

اعدام‌ها و کشتارهای صورت ‌گرفته در عربستان، جامعه عربستان به‌ویژه افکار عمومی شیعیان را شوکه کرده است. بسیاری از زندانیان شیعه که سال گذشته در عربستان اعدام شدند، در اوایل سال 2011 بازداشت شده بودند و اتهام بسیاری از آنها شرکت در تظاهرات اعتراض‌آمیز برای آزادی اسرای سیاسی در بند رژیم آل‌سعود بود.

قربانیان رویکرد استبدادی عربستان سعودی عمدتاً از میان شیعیان هستند که اقلیت مذهبی در عربستان به‌شمار می‌روند. بسیاری از شیعیان عربستان تنها به‌صرف انجام مناسک مذهبی به ویژه برپایی مراسم محرم یا انتقادات جزئی از حاکمیت عربستان با احکام متعدد نظیر زندان‌های طولانی‌مدت و تبعید مواجه می‌شوند، هرچند آل سعود مخالفان زیادی همچون شاهزادگان شاه پیشین و مقامات سابق سعودی را با خود همراه دارد.

در چند سال اخیر که بن سلمان وارد عرصه سیاست عربستان شده، تغییرات محسوسی در مسایل اجتماعی و دینی این کشور مشاهده شده که برخی این اقدامات را در مخالفت با اسلام و برخی دیگر در مخالفت با فرقه وهابیت می‌دانند.

حاکمان سعودی به ویژه محمد بن سلمان در سال‌های اخیر در عرصه فرهنگی به‌سمت سکولاریزه کردن جامعه عربستان گام برداشته که برگزاری کنسرت‌های خوانندگان آمریکایی در شهرهای عربستان و آزاد کردن فعالیت‌هایی که پیش از آن ممنوع بود، از مهمترین مظاهر این اقدام می‌باشد.

با روی کار آمدن محمد بن سلمان شرایط فرهنگی و دینی عربستان نیز در سال‌های اخیر بسیار تغییر کرده تا حدی که شبکه "ام بی سی" این کشور ۲۲ خرداد ماه سال جاری در اقدامی که نشان‌دهنده پافشاری ولیعهد این کشور به تقویت طرح‌های فساد و انحطاط در کشور حرمین شریفین می‌باشد و بدون در نظر گرفتن آموزه‌ها و احکام شریعت اسلام، فروش و مصرف مشروبات الکلی را تبلیغ کرد.

اقدام اخیر دولت سعودی در مساله دینی و فرهنگی که در چند ماه گذشته ابلاغ شده، در زمینه محدود کردن صدای پخش اذان و اقامه به یک سوم درجه قبل، از بلندگوهای مساجد می‌باشد.

قبل از محدود کردن بلندگوها برای پخش اذان و اقامه نماز، بن سلمان تصمیمات متعددی از جمله لغو ممنوعیت رانندگی زنان، بازگشایی سینماها، برگزاری کنسرت‌ها و لغو ممنوعیت مختلط بودن زن و مرد را در اماکن عمومی اجرایی کرده بود.

چندی پیش مجلس شورای عربستان نیز درخواست دولت این کشور برای ملزم نبودن فروشگاه‌های تجاری و رستوران‌ها به تعطیلی فعالیتشان در وقت نماز به جز نماز جمعه را تصویب کرد. عربستان از دهه‌های گذشته صاحبان فروشگاه‌ها و تأسیسات تجاری را به توقف فعالیت‌هایشان در وقت نماز ملزم می‌کرد. 

عربستان در ماه‌های اخیر همچنین شاهد محدود شدن نقش نهاد "هیئت امر به معروف و نهی از منکر" خود می‌باشد، نهادی که حکم پلیس دینی را در این کشور دارد. بنابر اعلام رسانه‌های منطقه، هم اکنون فعالیت عناصر این هیئت در عربستان محدود شده و حتی به صفر رسیده است و همین مساله موجب شده تا زنان بدون پوشش سر از خانه خارج شوند، اقدامی که تا پیش از این در این کشور سابقه نداشته است.

"ترکی الشلهوب" نویسنده مخالف سعودی در واکنش به اقدامات بن سلمان، عملکرد وی در عربستان را اقدامی آشکار و جنگ علیه اسلام می‌داند و معتقد است که «ولیعهد عربستان از هر تحرکی که مسلمانان جهان را هدف قرار دهد، حمایت می‌کند و او به بردگان خود دستور می‌دهد تا به قرآن و سنت‌های پیامبر اسلام (ص) توهین کنند».

الشلهوب تاکید می‌کند که «نقش ما در این میان افشا و رسوا کردن این جنگ و آگاه کردن مسلمانان از خطر این دشمن (بن سلمان) است!.

پایگاه خبری "الواقع السعودی" نیز اعلام کرده که کشور عربستان به دلیل نداشتن قانون اساسی مدون، بر اساس سلایق حاکمان آن یعنی خاندان سعود اداره می‌شود که این موضوع منجر به اعمال انواع و اقسام تبعیض‌ها در این کشور و روا داشتن انواع ظلم‌ها و ستم‌ها بر شهروندان عربستانی (به ویژه شیعیان این کشور) شده و همین موضوع نارضایتی‌هایی را در این کشور درپی داشته است.

برخی از ناظران منطقه معتقدند که فعالیت‌ها و سیاست‌های چند ساله بن سلمان در عربستان در چارچوب حذف هویت عربی - اسلامی از ملت عربستان با بهانه‌های مختلف بوده و وی در عین تبعیت کامل از فرقه وهابیت در حال فتنه‌انگیزی نه تنها در داخل عربستان برای رسیدن به تاج و تخت پادشاهی می‌باشد، بلکه در منطقه نیز با حمایت همه جانبه از گروه‌های تروریستی همفکر وهابیت به دنبال «هژمونی منطقه‌ای است، غافل از این که این مسایل بر قدرت آل سعود نه تنها نخواهد افزود، بلکه در آینده نزدیک دامان رژیم سعودی را نیز خواهد گرفت.