گروه‌های خون نادر، احیاگر جان‌های گران

زندگی صحنه مبارزه و ایستادگی و مقاومت است، اما گاهی انسان ها خودشان سرنوشت خودشان را انتخاب نمی کنند، گاهی یک بیماری یا یک تصادف مسیر زندگی انسان ها را تغییر می دهد، در صحنه زندگی، افرادی موفق خواهند بود و تسلیم مرگ نمی شوند که در یک نظام صحیح سلامت پیش بینی های لازم شده باشد و برای مواقع ضروری و اضطراری تدبیر شده باشد و به موقع به فریاد نیازمندان رسیده و جان آنها را نجات دهد.

با همه اقدامات پیشگیرانه که در نظام سلامت انجام می شود و همچنین همه اقداماتی  اجتماعی که برای بروز حوادث و تصادفات می شود، اما بازم هم شاهدیم که سالیانه شمار زیادی از انسان های بی گناه به کام مرگ کشیده می شوند، با اندک برنامه ریزی های به موقع می توان جلوی بسیاری از این موارد را گرفت و علاوه بر نجات جان انسان ها می توان جلو بسیاری از مخارج و هزینه هایی که به نادرست بر سیستم بهداشت و درمان و رفاه اجتماعی  وبیمه ها تحمیل می شود را کاست و پیشگیری کرد.

اما مشکل زمانی رخ می دهد که با تمام پیش بینی ها، اتفاقی می افتد که خارج از انتظار است، انسانی در بستر بیماری می افتد یا تصادفی رخ می دهد و مصدوم یا بیمار نیاز شدید به تزریق خون پیدا می کند و برای نجات جان او فقط اکسیر حیات است که نجات بخش است، اما دریک بررسی دقیق مشخص می شود که گروه خون بیمار یا مصدوم یک گروه خونی نادر یا یک گروه خونی بسیار نادر است که به راحتی در دسترس نیست و شاید تعداد بسیار اندکی از افراد یک جامعه یا حتی جهان دارای آن گروه خونی هستند و می توانند به وی خون اهدا کنند.

اینجاست که اقدامات و تدابیر خاص که از سوی انتقال خون انجام شده است، می تواند نجات بخش باشد و به کمک بیمار و کادر درمان بیاید و جان یک انسان را نجات دهد، بانک های خون نادر یا بسیار نادر برای این اهداف راه اندازی شده اند و با ذخیره و شناسایی افراد دارای این گرو ه هایی خونی آماده اند تا در صورت نیاز، سریع وارد عمل شوند و خون مورد نیاز را تهیه کنند و حتی گاهی شاید نیاز باشد که این خون نادر یا بسیار نادر از دیگر کشورها تهیه شود.

افرادی که گروه خونی آنها در بین چهار گروه اصلی خون نباشد در رده گروه های خونی نادر قرار می گیرند و شاید هم بازهم گروه خونی آنها نادرتر باشد که در رده گروه های خونی بسیار نادر قرار می گیرد و تهیه خون برای این افراد  شاید گاهی غیر ممکن باشد، شاید فقط از بستگان نزدیک یا درون یک طایفه یا قبیله باشد که در بسیاری از موارد هم این افرد شناسایی نشده اند که بتوان از آنها کمک گرفت، گروه خون‌های نادر، افرادی هستند که مشابه خون آنها فقط در هر ۵تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است.

ایران به عنوان تنها کشور مسلمان در جمع ۲۳ کشور عضو مجمع بین المللی خون های نادر در جهان است و در سال های اخیر توانسته است با شناسایی افرادی که در سراسر کشور دارای گروه های خونی نادر هستند، شرایطی را ایجاد کند که با ذخایر خون های اهدایی این افراد در سردخانه های پشتیبان کننده به بیماران با گروه های خونی در صورت نیاز کمک کند.

گروه های خونی نادر

افرادی که حداقل در گروه خونی اصلی(O، A، B، AB) قرار نداشته باشند در رده بندی گروه های خونی نادر قرار می گیرند.  اهداکنندگان گروه های خونی نادر به دو گروه تقسیم می شوند، گروه اول (اهداکنندگان نادر) افرادی هستند که در خون آنها چند آنتی ژن منفی وجود دارد و گروه دوم (اهداکنندگان بسیار نادر) که از افرادی تشکیل شده است که یک آنتی ژن با شیوع بالا در خون آنها منفی است، افراد دارای گروه خون‌های نادر، افرادی هستند که مشابه خون آنها فقط در هر پنج تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است.

 گروه های خونی نادر گاهی به صورت تصادفی در بین اهدا کنندگان خون شناسایی می شوند، عده ای از افرادی که دارای گروه های خونی نادر هستند نیز در بیمارستان ها به علت بیماری، سقط جنین، عمل جراحی یا برخی حوداث که نیاز به خون دارند اما برای تامین خون به اشکال بر می خوردند، شناسایی می شوند.  پس از شناسایی افراد دارای گروه خونی نادر تشکیل پرونده می شود، ‌ بعد از انجام تست های تکمیلی، این خون های اهدایی در بانک خون ذخیره تا درمواقع لازم برای بیماران و متقاضیان این گروه های خونی استفاده شود.

جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۹ به عضویت انجمن بین المللی خون های نادر دنیا درآمده و ایران به عنوان تنها کشور اسلامی عضو این انجمن است که دارای برنامه خون های نادر است.

نجات جان جوان ۲۴ساله تهرانی با خون نادر

سازمان انتقال خون ایران در گزارشی اعلام کرد: جوان ۲۴ ساله ای در یکی از اتوبان های تهران و در شامگاه جمعه بیست و دوم مرداد امسال ساعت تصادف می کند و بعد از انتقال به بیمارستان امام خمینی(ره) مشخص می شود که دچار ضربه مغزی شده است.

در یک بررسی دقیق نمونه خون این فرد صدمه دیده به آزمایشگاه سرولوژی اختصاصی انتقال خون استان تهران ارسال می شود و در ساعت ۵:۳۰ بامداد مشخص می شود که این فرد دارای یک گروه خونی نادر است و خون سازگار برای او پیدا نمی شود.

نگرانی و وحشت بر خانوداه این جوان سایه افکنده است و فرزندشان به دلیل از دست داده خون زیادی نیاز مبرم به تزریق خون دارد، اما خون تزریقی باید سازگار باشد و تهیه خون برای این جوان که دارای گروه خونی نادر است سخت و دشوار است، زمان و تهیه خون برای نجات جان او ضروری است باید به موقع اقدام کرد.

به مسئولان بانک خون های نادر در ستاد مرکزی سازمان انتقال خون اطلاع داده می شود و بر اساس احتمالات اولیه، گروه خونی بیمار را "اُ بمبئی" تشخیص می دهند که از این گروه خونی نادر در سراسر کشور، تنها ۷۰ نفر تا امروز شناسایی شده اند که نیمی از آنها هم بیمار هستند و نمی توانند خونشان را اهدا کنند.

به دلیل هوشیاری مدیریتی و برنامه ریزی های قبلی بانک خون های نادر در سازمان انتقال خون، خون های مورد نیاز از بین ۳۰ تا ۴۰ نفر از دارندگان گروه خون نادر که توان اهدای خون داشتند در سردخانه ها (فریزر منفی ۸۰ درجه سانتی گراد) به صورت منجمد ذخیره شده بود و با ارسال خون مورد نیاز بیمار از این ذخایر در دو روز متوالی به روند درمان این جوان آسیب دیده در تصادف، کمک شایان توجهی شد.

در این بین، با ادارات کل انتقال خون در استان های اصفهان و قزوین هم تماس گرفته شد تا اهداکنندگان دارای این گروه خونی نادر را که از قبل شناسایی کرده اند به مرکز اهدای خون فرا بخوانند و خوشبختانه با تلاش مدیرکل و کارکنان فنی انتقال خون استان قزوین، یک واحد اهدای خون از اهداکننده با گروه خونی "اُ بمبئی" دریافت شد و برای پشتیبانی از درمان این بیمار به تهران ارسال شد.
به این ترتیب با دور اندیشی سازمان انتقال خون در ذخیره سازی گروه های خونی نادر در بانک خون یک بار دیگر امید به خانواده ای بازگشنت وجان جوانی نجات یافت، اگر این پیش بین نبود معلوم نبود که چه سرنوشتی در انتظار او بود.

نجات جان مادر زاهدانی
 
سازمان انتقال خون در گزارشی به نجات جان یک مادر در زاهدان اشاره کرده است که وی برای زایمان و به دنیا آوردن فرزندش به یک گروه خونی بسیار نادر در جهان به نام Rhnull  که معروف به گروه خون طلایی است، نیاز پیدا می کند.

زندگی برای این مادر زاهدانی و خانواده اش، با شنیدن این موضوع، رنگ و بوی غصه به خود گرفته است، دست به آسمان بلند می کند و ملتمسانه از خدا می خواهد، خدایا خودت راهی را جلوی پا ما قرار بده که به دنیا آمدن فرزندنم که بالاترین لذت‌های دنیا است را با چشم خود ببینم و از سویی دیگر  سایه خودم بر سر فرزندم باشد.

مادر جوان و نگران است، مبادا بعد از انجام جراحی به دنیا باز نگردم؟ تکلیف فرزندام چه می‌شود؟ زیر لب زمزمه می‌کند، خدایا،  خودم و فرزندم را به خودت سپردم...

 با آگاهی سازمان انتقال خون در ایام تعطیلات کرونایی و روز تاسوعای حسینی، همه شرایط بررسی می شود تا جایی که دخترعموی وی با وجود هم گروهی خونی با این مادر باردار به علت کم خونی نتواسنت اهدای خون کند و در اینجا بود که آینده نگری ها در گذشته باعث شد خون های اهدایی این دخترعمو که از قبل منجمد شده بودند، برای تامین خون مورد نیاز عمل زایمان از تهران به زاهدان ارسال شود تا به کمک همکاران فنی مرکز انتقال خون زاهدان به بیمارستان تحویل شود.

در مسیر ارسال هم تلاش های زیادی صورت گرفت و به رغم عدم آمادگی بسیاری از شرکت های هواپیمایی برای حمل این خون و رساندن آن به بیمارستان زاهدان، شرکت هواپیمایی ایران ایرتور این کار مهم را به موقع انجام داد و خوشبختانه نوزاد در اوج سلامتی مادر و فرزند به دنیا آمد.

 نگاه به این دو روایت برای نجات جان یک همنوع  نشان می دهد که سازمان انتقال خون ایران توانسته است در مسئله مهم تامین خون نادر برای بیماران دارای این گروه های خونی به رکوردهای جهانی دست پیدا کند و در حالی که خیلی از کشورها در چنین اتفاقاتی از کشورهای دیگر طلب کمک می کنند ولی با تامین خون نادر در داخل کشور برای نجات جان بیماران، باید به حضور و همراهی وفادارانه اهداکنندگان خون در سراسر کشور افتخار کرد.

ثبت اطلاعات بیش از یک‌هزار و ۲۰۰ ایرانی با گروه خونی نادر

 مصطفی مقدم کارشناس مسئول خون‌های نادر سازمان انتقال خون گفت: تا کنون اطلاعات بیش ازیک هزار ایرانی با گروه‌های خونی نادر در بانک اطلاعاتی سازمان انتقال خون ثبت شده است. این افراد از بین افرادی که غربالگری شده اند، شناسایی و اطلاعات آنها در بانک اطلاعاتی سازمان انتقال خون ثبت شده است.

وی تصریح کرد: درحال حاضر بیش از ۲۳۰ واحد خون نادر به صورت منجمد از این یک هزار و ۲۰۰ نفر گرفته و به صورت منجمد ذخیره سازی شده است که تا ۳۰ سال قابلیت نگهداری دارد  این خون‌های نادر در تهران ذخیره سازی شده است و در صورت لزوم برای افراد نیازمند به این گروه های خونی نادر در سراسر کشور از طریق سازمان انتقال خون ارسال می شود.

مقدم ادامه داد: خدماتی که سازمان انتقال خون به به افرادی با گروه های خونی نادر و بسیار نادر می دهد، رایگان است.

وی با اشاره به اینکه در جهان تا کنون ۳۳۴ گروه خونی نادر شناسایی شده است، گفت: در دنیا حدود ۸۰ گروه خونی بسیار نادر و در ایران نیز ۱۸ گروه خونی بسیار نادر شناسایی شده است.

کارشناس مسئول خون های نادر سازمان انتقال خون گفت: میزان فراوانی گروه های خونی در یک کشور بستگی به نوع گروه خونی نادر و جمعیت هر کشور دارد به عنوان مثال گروه خونی بمبی از جمله گروه های خونی بسیار نادر شناخته شده در ایران است.

از: ناهید حاجی خانی